رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'أسرار الآيات (ترجمه بانو علویه همدانی)' به 'أسرار الآيات (ترجمه بانو علویه همایونی)') |
||
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
[[فقيهي، علي بن محمد]] (مصحح) | [[فقيهي، علي بن محمد]] (مصحح) | ||
[[ابن درباس، | [[ابن درباس، عبدالملک بن عيسي]] (نویسنده) | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 217/4 /ه4الف4 | | کد کنگره =BP 217/4 /ه4الف4 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
توحيد | توحيد | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
مؤسسه تبوک للنشر و التوزيع | |||
| مکان نشر =مصر - قاهره | | مکان نشر =مصر - قاهره | ||
| سال نشر = |مجلد1: 2010م , | | سال نشر = |مجلد1: 2010م , | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =25126 | ||
| کتابخوان همراه نور =25126 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۳: | ||
}} | }} | ||
'''رسالة في الذب عن | '''رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري''' اثر عبدالملک بن عیسی بن درباس، در دفاع از کتاب «[[الإبانة في أصول الديانة|الإبانة]]» [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] نوشته است. برخی می‌گویند این اثر توسط ابواسحاق ابراهیم بن عثمان بن عیسی، فرزند برادر عبدالملک بن عیسی نوشته شده است، نه خود او<ref>ر.ک: سلفی، حمدی عبدالمجید، ص151</ref>. | ||
این کتاب به دنبال کتاب [[الأربعين في دلائل التوحيد]] اثر [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی]] (396-481ق) به چاپ رسیده است. | این کتاب به دنبال کتاب [[الأربعين في دلائل التوحيد]] اثر [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی]] (396-481ق) به چاپ رسیده است. | ||
کتاب «[[الإبانة في أصول الديانة|الإبانة]]»، مشتمل بر همه عقاید اشعری است و گفتگوی مفصل از آن، | کتاب «[[الإبانة في أصول الديانة|الإبانة]]»، مشتمل بر همه عقاید اشعری است و گفتگوی مفصل از آن، به‌ویژه ازآن‌جهت که حتی امروز نیز اکثریت مسلمانان جهان دارای این مذهب فکری‌اند، ضروری می‌نماید. اشعری ابتدا در دو باب از این کتاب به نقل و شرح عقاید و اقوال کژراهان و بدعت‌گذاران (بنا بر تعبیر او) می‌پردازد که خود صریحاً به‌عنوان معتزلیان، قدریان، جَمهیان، حَروریان، رافضیان و مُرجئیان از آن‌ها یاد می‌کند و سپس به بیان نظرات «اهل حق و سنت» می‌پردازد<ref>ر.ک: بخش فلسفه و کلام، ج2، ص351</ref>. | ||
این اثر همانند کتاب [[الأربعين في دلائل التوحيد]] توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است. | این اثر همانند کتاب [[الأربعين في دلائل التوحيد]] توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده، در بخش اول بعد از مقدمه محقق و | کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده، در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‌نامه [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل هروی]]، متن رساله [[الأربعين في دلائل التوحيد]] در چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‌اند. | ||
در بخش دوم، متن کتاب رسالة في الذب عن | در بخش دوم، متن کتاب رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري بعد از مقدمه محقق آمده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
محقق در مقدمه این رساله به معتزله تاخته و | محقق در مقدمه این رساله به معتزله تاخته و می‌گوید: آن‌ها کسانی هستند که نصوص قرآنی و روایی را مورد تحریف قرار داده‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص97</ref>. | ||
وی | وی می‌نویسد: هرچند [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] در ابتدا شاگرد ابوعلی جبائی معتزلی و معتقد به مسلک اعتزال بود، لکن بعد از مدتی با تمسک به قرآن و حدیث از اعتزال دست کشید و تفکر آن‌ها را مورد نقد قرار داد و تفکر صحیح خود را در کتاب «[[الإبانه عن أصول الديانة]]» به معرض نمایش گذاشت<ref>ر.ک: همان، ص98</ref>. برخی، درباره او گفته‌اند: اعتقاد [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] با آنچه در این کتابش آورده، منافات دارد؛ زیرا او در این اثرش راه تقیه را پیش گرفته است. برخی دیگر در دفاع از وی گفته‌اند: اینکه گفته شود او در این اثر تقیه نموده است، افترائی بیش نیست؛ زیرا او از عالمانی است که به علم و تقوا معروف بوده و از چنین کسی بعید است که در وادی نفاق و تقیه بیفتد<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>. | ||
نویسنده در این رساله، نظریات برخی از علماء را آورده که در تعریف و تمجید از کتاب «الإبانة» [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]، مطالبی را بیان | نویسنده در این رساله، نظریات برخی از علماء را آورده که در تعریف و تمجید از کتاب «الإبانة» [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]، مطالبی را بیان نموده‌اند و گفته‌اند که این اثر او به‌دور از تقیه نوشته شده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
این اثر، رد بر کلام کوثری نیز هست. او در حاشیه خویش نوشته است: اشعری، کتاب ابانه را بر روش مفوضه نوشته است و مقصود او بیرون کشیدن کسانی است که در ورطه تشبیه | این اثر، رد بر کلام کوثری نیز هست. او در حاشیه خویش نوشته است: اشعری، کتاب ابانه را بر روش مفوضه نوشته است و مقصود او بیرون کشیدن کسانی است که در ورطه تشبیه افتاده‌اند. او سعی نموده قدم‌به‌قدم آن‌ها را به سمت اعتقاد صحیح هدایت کند... [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] به بغداد رفت و با تمام حکمتش سعی نمود به‌وسیله کتاب ابانه، به‌تدریج تفکر معتقدان و زاهدان حشویه (حشویه قائل به تجسیم بودند) را به اعتقاد مطابق با سنت تبدیل نماید؛ لذا به‌محض وارد شدن به آنجا این اثر را نوشت<ref>ر.ک: همان، ص99-100</ref>. | ||
نویسنده در این رساله، نظرات برخی از علما درباره کتاب و نویسنده «الإبانة» را ذکر کرده است؛ از جمله نظر احمد بن ثابت طرقی در بیان مسئله «استقرار (استواء) خداوند» است که | نویسنده در این رساله، نظرات برخی از علما درباره کتاب و نویسنده «الإبانة» را ذکر کرده است؛ از جمله نظر احمد بن ثابت طرقی در بیان مسئله «استقرار (استواء) خداوند» است که می‌گوید: جهمیه را دیدم که مسئله عرش را منکر می‌شدند و استوا را طبق نظر [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] تأویل می‌بردند و من دیدم که این نوع تأویل و انتساب آن به ابوالحسن اشعری باطل است؛ زیرا در کتاب الإبانة عن أصول الديانة، ادله‌ای را دیده‌ام که استقرار و استوا را اثبات نموده است و در آن تأویل نیست<ref>ر.ک: همان، ص111-112</ref>. | ||
یکی دیگر از عالمانی که به این اثر اهتمام ورزیده، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد صابونی نیشابوری (متوفی 449ق) است. او همواره | یکی دیگر از عالمانی که به این اثر اهتمام ورزیده، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد صابونی نیشابوری (متوفی 449ق) است. او همواره درحالی‌که کتاب «ابانه» اشعری را در دست داشت، به مجلس درسش می‌رفت...<ref>ر.ک: همان، ص113</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست محتویات و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است. | فهرست محتویات و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است. | ||
محقق در ابتدای هر رساله | محقق در ابتدای هر رساله مقدمه‌ای نقل نموده و مهمترین کارهایی را که بر روی آن انجام داده ذکر نموده است.<ref>ر.ک: همان، ص33-34؛ 103</ref>. | ||
وی در ابتدای هر رساله چند تصویر از نسخ خطی را به معرض نمایش گذاشته است. | وی در ابتدای هر رساله چند تصویر از نسخ خطی را به معرض نمایش گذاشته است. | ||
پاورقی‌های کتاب به ذکر مستندات مطالب و ترجمه اعلام متن اختصاص یافته است. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۴: | ||
# مقدمات و متن کتاب. | # مقدمات و متن کتاب. | ||
# بخش فلسفه و کلام، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374ش. | # بخش فلسفه و کلام، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374ش. | ||
# سلفی، حمدی عبدالمجید، رسالة في الذب عن | # سلفی، حمدی عبدالمجید، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري و كتابه الإبانة عن أصول الديانة، مجله الحكمة، رجب 1422، شماره 23، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس: | ||
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/362854 | http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/362854 | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[دروس في التوحيد]] | |||
[[تهليليه (شرح لا إله إلّا الله)]] | |||
[[التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته]] | |||
[[رساله فارسی إنه الحق]] | |||
[[التوحيد(ماتريدي)]] | |||
[[حکمت الهی عام و خاص]] | |||
[[دلائل التوحيد]] | |||
[[أسرار الآيات (ترجمه بانو علویه همایونی)]] | |||
[[جامع الافكار و ناقد الانظار]] | |||
[[التمهيد لقواعد التوحيد]] | |||
[[الأربعين في دلائل التوحيد]] | |||
[[رسالة التوحيد]] | |||
[[المسامرة شرح المسایرة]] | |||
[[كتاب التوحيد]] | |||
[[التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته]] | |||
[[شرح القصيدة النونية]] | |||
[[رسالة الطبيب البهبهاني]] | |||
[[تنبیهات حول المبدأ و المعاد]] | |||
[[عجائب القرآن]] | |||
[[توحید المفضل]] | |||
[[المسامرة شرح المسایرة]] | |||
[[راه نجات در دعای سمات]] | |||
[[شرح القصيدة النونية]] | |||
[[توحيد مفضل]] | |||
[[دلائل التوحيد]] | |||
[[هداية الأمة إلی معارف الأئمة]] | |||
[[توحید مفضل و اخلاق]] | |||
[[در آمدی بر سیر و سلوک]] | |||
[[أسرار الآيات به انضمام تعليقات حكيم مولی علی نوری]] | |||
[[أسرار الآيات (تحقیق خواجوی)]] | |||
[[شرح العقيدة الكبری]] | |||
[[الأربعين في دلائل التوحيد]] | [[الأربعين في دلائل التوحيد]] | ||
| خط ۸۹: | خط ۱۵۴: | ||
[[رده:الهیات (توحید)]] | [[رده:الهیات (توحید)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۳۸
| كتاب الأربعين في دلائل التوحيد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انصاری، عبدالله بن محمد (نویسنده)
فقيهي، علي بن محمد (مصحح) ابن درباس، عبدالملک بن عيسي (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الاربعين في دلائل التوحيد رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري |
| ناشر | مؤسسه تبوک للنشر و التوزيع |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اشعريان - دفاعيهها و رديهها توحيد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 217/4 /ه4الف4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري اثر عبدالملک بن عیسی بن درباس، در دفاع از کتاب «الإبانة» ابوالحسن اشعری نوشته است. برخی می‌گویند این اثر توسط ابواسحاق ابراهیم بن عثمان بن عیسی، فرزند برادر عبدالملک بن عیسی نوشته شده است، نه خود او[۱].
این کتاب به دنبال کتاب الأربعين في دلائل التوحيد اثر ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی (396-481ق) به چاپ رسیده است.
کتاب «الإبانة»، مشتمل بر همه عقاید اشعری است و گفتگوی مفصل از آن، به‌ویژه ازآن‌جهت که حتی امروز نیز اکثریت مسلمانان جهان دارای این مذهب فکری‌اند، ضروری می‌نماید. اشعری ابتدا در دو باب از این کتاب به نقل و شرح عقاید و اقوال کژراهان و بدعت‌گذاران (بنا بر تعبیر او) می‌پردازد که خود صریحاً به‌عنوان معتزلیان، قدریان، جَمهیان، حَروریان، رافضیان و مُرجئیان از آن‌ها یاد می‌کند و سپس به بیان نظرات «اهل حق و سنت» می‌پردازد[۲].
این اثر همانند کتاب الأربعين في دلائل التوحيد توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است.
ساختار
کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده، در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‌نامه ابواسماعیل هروی، متن رساله الأربعين في دلائل التوحيد در چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‌اند.
در بخش دوم، متن کتاب رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري بعد از مقدمه محقق آمده است.
گزارش محتوا
محقق در مقدمه این رساله به معتزله تاخته و می‌گوید: آن‌ها کسانی هستند که نصوص قرآنی و روایی را مورد تحریف قرار داده‌اند[۳].
وی می‌نویسد: هرچند ابوالحسن اشعری در ابتدا شاگرد ابوعلی جبائی معتزلی و معتقد به مسلک اعتزال بود، لکن بعد از مدتی با تمسک به قرآن و حدیث از اعتزال دست کشید و تفکر آن‌ها را مورد نقد قرار داد و تفکر صحیح خود را در کتاب «الإبانه عن أصول الديانة» به معرض نمایش گذاشت[۴]. برخی، درباره او گفته‌اند: اعتقاد ابوالحسن اشعری با آنچه در این کتابش آورده، منافات دارد؛ زیرا او در این اثرش راه تقیه را پیش گرفته است. برخی دیگر در دفاع از وی گفته‌اند: اینکه گفته شود او در این اثر تقیه نموده است، افترائی بیش نیست؛ زیرا او از عالمانی است که به علم و تقوا معروف بوده و از چنین کسی بعید است که در وادی نفاق و تقیه بیفتد[۵].
نویسنده در این رساله، نظریات برخی از علماء را آورده که در تعریف و تمجید از کتاب «الإبانة» ابوالحسن اشعری، مطالبی را بیان نموده‌اند و گفته‌اند که این اثر او به‌دور از تقیه نوشته شده است.[۶].
این اثر، رد بر کلام کوثری نیز هست. او در حاشیه خویش نوشته است: اشعری، کتاب ابانه را بر روش مفوضه نوشته است و مقصود او بیرون کشیدن کسانی است که در ورطه تشبیه افتاده‌اند. او سعی نموده قدم‌به‌قدم آن‌ها را به سمت اعتقاد صحیح هدایت کند... ابوالحسن اشعری به بغداد رفت و با تمام حکمتش سعی نمود به‌وسیله کتاب ابانه، به‌تدریج تفکر معتقدان و زاهدان حشویه (حشویه قائل به تجسیم بودند) را به اعتقاد مطابق با سنت تبدیل نماید؛ لذا به‌محض وارد شدن به آنجا این اثر را نوشت[۷].
نویسنده در این رساله، نظرات برخی از علما درباره کتاب و نویسنده «الإبانة» را ذکر کرده است؛ از جمله نظر احمد بن ثابت طرقی در بیان مسئله «استقرار (استواء) خداوند» است که می‌گوید: جهمیه را دیدم که مسئله عرش را منکر می‌شدند و استوا را طبق نظر ابوالحسن اشعری تأویل می‌بردند و من دیدم که این نوع تأویل و انتساب آن به ابوالحسن اشعری باطل است؛ زیرا در کتاب الإبانة عن أصول الديانة، ادله‌ای را دیده‌ام که استقرار و استوا را اثبات نموده است و در آن تأویل نیست[۸].
یکی دیگر از عالمانی که به این اثر اهتمام ورزیده، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد صابونی نیشابوری (متوفی 449ق) است. او همواره درحالی‌که کتاب «ابانه» اشعری را در دست داشت، به مجلس درسش می‌رفت...[۹].
وضعیت کتاب
فهرست محتویات و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است.
محقق در ابتدای هر رساله مقدمه‌ای نقل نموده و مهمترین کارهایی را که بر روی آن انجام داده ذکر نموده است.[۱۰].
وی در ابتدای هر رساله چند تصویر از نسخ خطی را به معرض نمایش گذاشته است.
پاورقی‌های کتاب به ذکر مستندات مطالب و ترجمه اعلام متن اختصاص یافته است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمات و متن کتاب.
- بخش فلسفه و کلام، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374ش.
- سلفی، حمدی عبدالمجید، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري و كتابه الإبانة عن أصول الديانة، مجله الحكمة، رجب 1422، شماره 23، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/362854