المجید في إعجاز القرآن المجید: تفاوت میان نسخه‌ها

بخش دوم به متن کتاب اختصاص یافته است. نویسنده، کتابش را به دو بخش مقدمه و ارکان تقسیم کرده است، مقدمه کتاب از دو مبحث تشکیل شده است، بحث اول: در مورد تعریف علم بیان، نحوه تحصیل آن و هدف از این علم است... بحث دوم شناخت چیزهایی است که لفظ و کلام را از اشتباه و غلط حفظ می‌کند و منشأ اشتباهات را می‌توان جهل به ادله سه‌گانه افرادیه، اعرابیه و مواقع ترکیب است و هنگامی‌که شناخت به این ارکان سه‌گانه حاصل شود لفظ ازهرجهت روشن و بی‌عیب می‌شود. در اینجا محقق ادله سه‌گانه را در پاورقی با استفاده از مثال‌هایی آن را توضیح و شرح داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35459/1/48 ر.ک: همان، ص48-50]</ref>.

متن کتاب از سه رکن تشکیل شده است؛ ارکان سه‌گانه مذکور مشتمل بر فروع علم بلاغت؛ یعنی معانی، بیان و بدیع است. رکن اول از آن‌ها، دلالات افرادیه است که متضمن سه باب است؛ اولین از آن باب‌ها حقیقت و مجاز است، هنگامی‌که اراده شود از لفظ دلالت ظاهری آن، در اصطلاح به آن حقیقت گفته می‌شود و هنگامی‌که معنای ظاهر و متبادر آن اراده نشود، بلکه با قرینه‌ای معنای غیر ظاهری اراده شود در اصطلاح به آن مجاز گفته می‌شود و بر کنایه و استعاره و تمثیل تقسیم می‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35459/1/51 ر.ک: همان، ص51-59]</ref>.

صنف پنجم لزوم ما لا یلزم است و آن این است که در دو بیت شعر یا دو فاصله نثر یا بیشتر از آن اجرا می‌شود - آن است كه حرف پیش از حرف روی (آخرین حرف اصلی قافیه) در شعر یا پیش از آخرین حرف فاصله در نثر، در هر دو مساوی باشد؛ به‌گونه‌ای كه قواعد علم قافیه آن را نمی‌طلبد. مثل آیه شریفه «فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلاٰ تَقْهَرْ* وَ أَمَّا السّٰائِلَ فَلاٰ تَنْهَر» (ضحی، 9-10) که باید فلا تقهره و فلا تنهره باید می‌شد و در اینجا حرف راء به‌منزله روی است و آمدن هاء لازم نیست.