۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ها' به 'ها'
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با | کتاب با مقدمه‌ای مفصل از محقق در ارائه زندگینامه کاملی از ابن ابیشیبه آغاز و مطالب، بدون فصلبندی خاصی، تدوین شده است. | ||
با وجود آنکه «كتاب المغازي»، هماکنون بخشی از «المصنف» ابن ابیشیبه است، اما کاملاً اطمینان نداریم که این فصول همیشه به همین صورت - یعنی بخشی از مصنف وی - بوده باشد. اگر نگوییم كتاب المغازي ابن ابیشیبه همان کتاب تاریخش میباشد، لااقل باید اعتراف کرد که شباهتهای زیادی به آن دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | با وجود آنکه «كتاب المغازي»، هماکنون بخشی از «المصنف» ابن ابیشیبه است، اما کاملاً اطمینان نداریم که این فصول همیشه به همین صورت - یعنی بخشی از مصنف وی - بوده باشد. اگر نگوییم كتاب المغازي ابن ابیشیبه همان کتاب تاریخش میباشد، لااقل باید اعتراف کرد که شباهتهای زیادی به آن دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
این کتاب، از بسیاری جهات، با [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] متفاوت است؛ بااینحال، افق دید یک محدث را از لحاظ گزینش، ترتیب و ارائه گزارههای تاریخی، برای ما پدیدار مینماید، ولذا با کمک آن میتوان به تجزیه و تحلیل متون حدیثی پرداخت<ref>ر.ک: همان</ref>. | این کتاب، از بسیاری جهات، با [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] متفاوت است؛ بااینحال، افق دید یک محدث را از لحاظ گزینش، ترتیب و ارائه گزارههای تاریخی، برای ما پدیدار مینماید، ولذا با کمک آن میتوان به تجزیه و تحلیل متون حدیثی پرداخت<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
«كتاب المغازي» [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]، جنگهای پیامبر را در مدینه با ترتیب | «كتاب المغازي» [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]، جنگهای پیامبر را در مدینه با ترتیب زمانبندیشدهای ارائه میدهد. کتاب حاضر نیز - که به نظر میرسد قدیمیتر از اثر بخاری باشد - عموماً [در ارائه روایات]، از ترتیب و زمانبندی بهره برده است؛ هرچند بعضاً با اشتباهات فاحشی نیز همراه بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
مطالبی که نویسنده درباره زندگی پیامبر(ص) در مدینه آورده، شبیه موضوعاتی است که بخاری ذکر نموده؛ گویی بهنوعی در ادامه آنها آمده است. بااینوجود، از لحاظ محتوا و هدف، تفاوت محسوسی بین این دو به چشم میخورد. در این مورد نیز نویسنده از نظر دامنه موضوعاتی که بدانها پرداخته، نسبت به [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]، طیف وسیعتری را در بر میگیرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | مطالبی که نویسنده درباره زندگی پیامبر(ص) در مدینه آورده، شبیه موضوعاتی است که بخاری ذکر نموده؛ گویی بهنوعی در ادامه آنها آمده است. بااینوجود، از لحاظ محتوا و هدف، تفاوت محسوسی بین این دو به چشم میخورد. در این مورد نیز نویسنده از نظر دامنه موضوعاتی که بدانها پرداخته، نسبت به [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]، طیف وسیعتری را در بر میگیرد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
کتاب حاضر ـ برخلاف [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] ـ با وفات پیامبر(ص) پایان نمیپذیرد. نویسنده در ادامه، روایاتی در مورد خلفای پیامبر(ص) مطرح میکند. صرف نظر از علاقه شخصی وی به طرح چنین موضوعاتی، ارائه این روایات، از این جنبه قابل تأمل است که خود میتواند گواه این مدعا باشد که دامنه کتب مغازی، نباید ضرورتاً به زندگی و فعالیتهای پیامبر(ص) محدود گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | کتاب حاضر ـ برخلاف [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] ـ با وفات پیامبر(ص) پایان نمیپذیرد. نویسنده در ادامه، روایاتی در مورد خلفای پیامبر(ص) مطرح میکند. صرف نظر از علاقه شخصی وی به طرح چنین موضوعاتی، ارائه این روایات، از این جنبه قابل تأمل است که خود میتواند گواه این مدعا باشد که دامنه کتب مغازی، نباید ضرورتاً به زندگی و فعالیتهای پیامبر(ص) محدود گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نویسنده برای تدوین کتاب خود، از تاریخ و رخدادهای گذشته، بهره چندانی نبرده است و اگرچه بهعنوان مثال، روایات وی در مورد جنگ بدر، انسجام و توالی چندانی ندارند، بااینحال، وی در ارائه تصویری مطلوب و مناسب از جنگ بدر، موفق بوده است؛ هرچند که این تصویر در مقایسه با معلومات وی در مورد بدر، تصویری کمرنگ و مخدوش است. اما با وجود همین بضاعت اندک نیز وی توانسته مسائل فقهی و عقیدتی مورد | نویسنده برای تدوین کتاب خود، از تاریخ و رخدادهای گذشته، بهره چندانی نبرده است و اگرچه بهعنوان مثال، روایات وی در مورد جنگ بدر، انسجام و توالی چندانی ندارند، بااینحال، وی در ارائه تصویری مطلوب و مناسب از جنگ بدر، موفق بوده است؛ هرچند که این تصویر در مقایسه با معلومات وی در مورد بدر، تصویری کمرنگ و مخدوش است. اما با وجود همین بضاعت اندک نیز وی توانسته مسائل فقهی و عقیدتی مورد علاقه‌اش را در کتاب خود گنجانده و آنها را با یکدیگر مرتبط سازد. | ||
وی جنگ بدر را مستمسکی برای جمعآوری روایات پراکنده در مورد آن قرار نداده است. به نظر او، واقعه بدر، یک حقیقت محض تاریخی است و باید مشتمل بر روایاتی باشد که مستقیماً و بلاواسطه به جنگ بدر و یا اهمیت آن مربوط است. | وی جنگ بدر را مستمسکی برای جمعآوری روایات پراکنده در مورد آن قرار نداده است. به نظر او، واقعه بدر، یک حقیقت محض تاریخی است و باید مشتمل بر روایاتی باشد که مستقیماً و بلاواسطه به جنگ بدر و یا اهمیت آن مربوط است. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
درباره روش وی در سازماندهی گزارههای تاریخی، نکتههای بسیاری وجود دارد. با کمی دقت در درونمایه کتاب، میبینیم که حتی یک نمونه ساده - مانند روایاتی که مربوط به عثمان است - نیز میتواند ضوابط و شاخصهایی را که وی در گزینش گزارههای تاریخی در نظر داشته است، در اختیار ما قرار دهد. روایاتی که وی در مورد عثمان نقل کرده است، به سه دسته کلی تقسیم میگردد: | درباره روش وی در سازماندهی گزارههای تاریخی، نکتههای بسیاری وجود دارد. با کمی دقت در درونمایه کتاب، میبینیم که حتی یک نمونه ساده - مانند روایاتی که مربوط به عثمان است - نیز میتواند ضوابط و شاخصهایی را که وی در گزینش گزارههای تاریخی در نظر داشته است، در اختیار ما قرار دهد. روایاتی که وی در مورد عثمان نقل کرده است، به سه دسته کلی تقسیم میگردد: | ||
# مشروعیت و استحقاق عثمان برای امر خلافت: در زمان خلافت عمر، مردم تقریباً قانع شده و انتظار داشتند که خلیفه بعدی، عثمان باشد و پیامبر(ص) نیز گفته بود: در | # مشروعیت و استحقاق عثمان برای امر خلافت: در زمان خلافت عمر، مردم تقریباً قانع شده و انتظار داشتند که خلیفه بعدی، عثمان باشد و پیامبر(ص) نیز گفته بود: در فتنه‌ای که قریب الوقوع است، عثمان و همراهان وی بر طریق هدایت خواهند بود. | ||
# امتناع عثمان از کنارهگیری از خلافت. | # امتناع عثمان از کنارهگیری از خلافت. | ||
# هشدار عثمان و سایرین در مورد تفرقه و هرج و مرج، در واقعه قتل وی. | # هشدار عثمان و سایرین در مورد تفرقه و هرج و مرج، در واقعه قتل وی. | ||
در گزارههایی که هماکنون درباره عثمان و فتنه، در اختیار داریم، روایاتی از قبیل آنچه که نویسنده - بالاخص در دو مورد آخر - نقل کرده، نمییابیم. ظاهراً وی بیشتر تمایل داشته تا بهجای نقل روایات متعدد در مورد عثمان، بخش اعظم آنها را حذف نماید؛ برای مثال، او حتی کوچکترین | در گزارههایی که هماکنون درباره عثمان و فتنه، در اختیار داریم، روایاتی از قبیل آنچه که نویسنده - بالاخص در دو مورد آخر - نقل کرده، نمییابیم. ظاهراً وی بیشتر تمایل داشته تا بهجای نقل روایات متعدد در مورد عثمان، بخش اعظم آنها را حذف نماید؛ برای مثال، او حتی کوچکترین اشاره‌ای به نارضایتی مردم، از شیوه حکومتی عثمان، نکرده است و هیچگونه تلاشی برای تبیین و توجیه دلایل قتل وی، صورت نداده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||