الینابيع: تفاوت میان نسخه‌ها

دومین ینبوع، در تبیین عالم عقل و نفس و کیفیت این دو است. محقق اثر در ابتدای این بحث توضیح داده که مؤلف در این ینبوع همانند دیگر فلاسفه اسماعیلی درصدد تطبیق نظریه مَثَل و ممثول است <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34741/1/76 ر.ک: همان، ص76، پاورقی1]</ref>. یکی از باورهای اساسی اسماعیلیه که مبنا و پایه بحث تأویل و تا حدودی ظاهر و باطن قرآن قرار گرفته است،‌ بحثی‌ است با عنوان «مثل و ممثول». این عنوان در منظر اسماعیلیان به مفهوم تفسیر امور جسمانی به امور عقلیه فراحسی است. مثل و ممثول نخستین بار در عصر فاطمیان و با الهام‌ از‌ فلسفه‌ افلاطون عرضه شده است. در‌ فلسفه‌ افلاطون‌ موجودات دارای صور مجرده، از عالم اله هستند که گاه آن‌ها را مثل الهیه می‌گویند. با این راهکار اسماعیلیه تا‌ حد‌ زیادی‌ باورها و نگرش‌های قرآنی خویش را عقلانی ساختند و از‌ خرده‌‌گیری‌های مخالفان قرآن پاسخ گفتند. در نگاه دانشمندان اسماعیلی مثل و ممثول به آیات قرآن محدود نمی‌شود، بلکه کل جهان آفرینش از‌ قبیل‌ مثل‌ و ممثول است؛ جسم انسان مثل است و نفس او ممثول، دنیا مثل‌ است‌ و آخرت ممثول، خورشید و ماه و ستارگان که ادامه حیات وابسته به آن‌هاست مثل خوانده می‌شوند و قوای‌ باطنی‌ آن‌ها‌ یا نیروهای نهفته در آن‌ها ممثولات نام دارند. بر اساس این اصل‌ و قاعده‌ کلی‌ در نظام آفرینش، خداوند برای انتقال حقایق دین به مردم، آن‌ها را در قالب‌ مخلوقات‌ در‌ می‌آورد و انسان بایستی خویش را از چنگال این مخلوقات طبیعی رها کند و از‌ این‌ مثال‌ها به ممثولات که همان حقایق دین است راه یابد <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/543/179 ر.ک: بهرامی، محمد، ص179]</ref>.

همچنین [[ابو يعقوب سجستاني، اسحاق بن احمد|سجستانی]] توصیفاتی از گسترش عدل و داد در جهان به دست مهدی دارد و مردم‌ پس‌ازاین دعوت دو‌ گروه‌ می‌شوند‌: گروهی به او ایمان می‌آورند، منتظر ظهورش می‌شوند و از نور او بهره می‌گیرند و گروهی او را نمی‌پذیرند و از نور او می‌سوزند‌ <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14189/70 ر.ک: روحی میرآبادی، علی‌رضا، ص70]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34741/1/160 متن کتاب، ص 161-160]</ref>.