تحقیق در تاریخ و عقاید: تفاوت میان نسخه‌ها

[[فضایی، یوسف]] (نويسنده)

نويسنده در نگارش اين اثر كوشيده است با نظر تحقيق و استدلال دور از تعصب و پيش‌داورى، با روش بررسى جامعه‌شناسى دينى و با استناد به مدارک و اسناد معتبر، تاريخ و فلسفه‌ى آئين‌هاى مذكور را بررسى نمايد.<ref>مقدمه چاپ ششم، ص12 - 13</ref>

#:نويسنده در ابتدا شيخيه را اين‌گونه معرفى مى‌كند: «مذهب شيخيه، يا «شيخى‌گرى» يك نوع تشيع جديدى است كه در قرن دوازدهم هجرى قمرى از مذهب شيعه‌ى اثناعشرى منشعب شده است و پيشواى آن، يك روحانى شيعى بسيار زاهدى بود كه به‌وسيله‌ى اظهار بعضى نظريات تازه در مسائل معاد و معراج و مفهوم امامت، پيروان بسيارى پيدا كرد و روش تازه‌اى در تشيع به وجود آورد. اين روحانى، شيخ احمد احسائى بود».<ref>متن كتاب، ص21</ref>

#:شيخ احمد احسائى، سيد كاظم رشتى و حاج محمدكريم‌خان کرمانى پيشوايان شيخيه هستند كه نويسنده در ادامه، تأليفات آنها را ذكر كرده است.<ref>همان، ص41 - 43</ref>در آخر نيز اصول اعتقادات شيخ احمد كسائى را مورد بررسى قرار داده است.<ref>همان، ص49 - 65</ref>

#:نويسنده در انتهاى اين باب به بعضى از مهم‌ترين و جالب‌ترين احكام و حدود آئين باب اشارت و عين گفتار و نوشتار باب را از كتاب‌هايش، به‌ويژه كتاب «بيان»، نقل كرده است.<ref>همان، ص147</ref>سيد باب، مهم‌ترين احكامى را كه در آئين خود آورده، مربوط به ارث است، كه همه مواد آن با مواد ارث دين اسلام، مغاير و مخالف است. بهاءاللّه هم آنها را در آئينش وارد كرده است.<ref>همان، ص147</ref>از جمله بخش‌هاى قابل توجه در اين بخش از كتاب، مطالبى است كه نويسنده از كتاب «بيان» نقل كرده و به اغلاط عربى آن اشاره كرده است.<ref>همان، ص149</ref>

#نويسنده در بخش سوم به تاريخ و فلسفه‌ى آئين بهاء (بهائى‌گرى) پرداخته است. نويسنده در اين بخش، از آئين بهائى‌گرى كه از آئين بابى‌گرى زاده شده و در حقيقت، از نظر تحول و تكامل، صورت مترقى و متكامل بابى‌گرى مى‌باشد، گفتگو كرده است. وى عوامل و علل پيدايش آئين بهاء و سر موفقيت بهاءاللّه را در دين‌آورى خود به دو دسته عوامل سياست‌هاى استعمارى خارجى و مقدمات و عوامل عقيدتى و مذهبى آئين باب تقسيم كرده است.<ref>همان، ص165</ref>

#نويسنده در بخش آخر كتاب به بعضى افكار و خصوصيات مكتب اجتماعى - مذهبى كسروى، تحت عنوان «كسروى‌گرائى» كه طرف‌داران او آن را «پاك‌دينى» مى‌نامند، اشاره كرده است. وى پس از اشاره‌اى كوتاه به زندگى [[کسروی، احمد|احمد كسروى]]، تأليفات و افكار او را مورد بررسى قرار داده است. وى متذكر مى‌شود كه اگرچه به‌طور صريح ديده نمى‌شود كه كسروى ادعاى پيامبرى كرده باشد، اما از مجموع سخنان و مقالات او، به‌طور تلويحى، چنين استنباط مى‌شود كه او داعيه رهبرى دينى داشته و گويا دين‌آور جديدى بوده است؛ ازاين‌رو، مكتب خود را يك شيوه دينى به نام «پاك‌دينى» خوانده و آن مكتب دينى - اجتماعى خود را جايگزين اديان و مذاهب سابق مى‌شمرده است.<ref>همان، ص267</ref>

پيش از مقدمه چاپ ششم كتاب، متن نامه دستور ساواک براى توقيف چاپ اول كتاب آمده است.<ref>متن كتاب، ص11</ref>فهرست منابع و مطالب در انتهاى كتاب آمده است. نويسنده، برخى اصطلاحات اصولى و فقهى كتاب را به منابع اصلى شيعى ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال اصل تخيير و اصول عقليه را به «[[كفاية الأصول (جامعه مدرسین)|كفايه]]» [[آخوند خراسانى]] ارجاع داده است.<ref>همان، ص22</ref>آدرس مطالب و برخى توضيحات و ارجاعات در پاورقى كتاب ذكر شده است.