البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان

‏البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان
پدیدآوران	متقی، علی بن حسام‌الدین (نویسنده) غفاری، علی‌اکبر (محقق)
عنوان‌های دیگر	البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان
ناشر	شرکة الرضوان
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	مجلد1: 1399ق,
موضوع	آخر الزمان - احاديث فتن و ملاحم محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - مهدويت - احاديث
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏‎‏BP‎‏ ‎‏224‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏2‎‏ب‎‏4‎‏ ‎‏1300*

البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، تألیف علاءالدین علی بن حسام‎الدین، معروف به متقی هندی (متوفی 975ق)، از مفصل‎ترین کتاب‎های اهل سنت است که درباره مهدویت به رشته تحریر درآمده است؛ تا آنجا که بیش از 270 روایت درباره مهدی موعود(عج) در آن نقل شده است.

اهمیت کتاب

این کتاب، یکی از منابع مهم در مباحث مهدویت بشمار می‎رود و فتوای علمای چهار مذهب درباره مدعیان و منکران امام مهدی(عج) را متذکر شده است.

انگیزه تألیف

نگارنده درباره کتاب خود می‎گوید:

چون کتاب «العرف الوردي في أخبار المهدي» نگارش جلال‎الدین سیوطی را مشاهده کردم، ازآنجاکه آن کتاب، دارای باب‎بندی و نظم لازم نبود، آن را باب‎بندی نمودم و برخی احادیث دیگر بر آن افزودم.

تحقیق کتاب به قلم علی‎اکبر غفاری صورت گرفته است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در سیزده باب، تنظیم شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، ضمن شرح ‎حال مؤلف، به موضوعاتی همچون چگونگی طولانی شدن عمر حضرت مهدی(عج)، معجزه عمر طولانی، حکمت طول عمر و چگونگی ایمان به وجود حضرت مهدی(عج) پرداخته شده و در مقدمه نویسنده، به انگیزه تألیف اشاره شده است.

نویسنده در ابتدای کتاب، ضمن بیان کرامات مختص به حضرت مهدی(عج)، به ذکر نسب و مشخصات ظاهری آن حضرت پرداخته و سپس علامات ظهور و وقایع مربوط به قیام ایشان را ذکر کرده است.

در باب‎های بعد، به چگونگی بیعت با حضرت مهدی(عج)، یاران، فتوحات، مدت حکومت و نازل شدن عیسی(ع) برای یاری آن حضرت، اشاره شده است.

برخی از آنچه در این کتاب آمده و برآنیم تا آگاهی مختصری نسبت به آن پیدا کنیم، عبارتند از: اسامی آن دسته از مشایخ و راویان و صاحبان کتاب‎های جامع، سنن و مسانید که احادیث مربوط به عقیده به مهدویت را در کتاب‎های خویش روایت کرده‎اند و مؤلف این کتاب نیز روایات وارده را از ایشان نقل کرده است و نیز اسامی گروهی از علمای مشهور و تابعینی که پس از عهد پیامبر(ص)، این احادیث و اخبار را روایت کرده‎اند و نیز اسامی گروهی از صحابه که خود، بدون واسطه از رسول‎خدا(ص) نقل حدیث کرده‎اند:

1. اسامی مشایخ، اساتید فن و صاحبان کتاب‎های جامع حدیث: طبرانی، ابونعیم اصفهانی، خطیب بغدادی، ابن ابی‎شیبه کوفی، نعیم بن حماد مروزی (یکی از اساتید امام بخاری صاحب «صحیح بخاری»)، حاکم نیشابوری، احمد بن حنبل، مارودی، بزاز، ترمذی، دارقطنی، ابن ‎ماجه قزوینی، ابویعلی موصلی، ابن ‎عساکر، مسلم نیشابوری، ثعلبی، ابوداود سجستانی، ابن‎ جوزی، ابن ابی‎اسامه، تمام بجلی، رویانی، ابن‎ منده، حسن بن سفیان شیبانی، عثمان بن سعید دانی، ابوالحسن حوبی، ابن ‎کثیر، ابن ‎سعد، واقدی، ابوبکر بن مقری، ابن ‎مناوی، ابوغنم کوفی، ابن ‎مردویه اصفهانی، ابن‎ خزیمه، ابوعوانه، ابوبکر اسکافی، دیلمی، قرطبی، ابن ‎لهیعه، ابوبکر احمد بیهقی، ابوالحسن آبری، ابن‎ حبان، ابوبکر احمد بن محمد بن عبدالله بن صدقه.
2. اسامی برخی از مشاهیر از تابعین: عاصم بن عمرو بجلی، سعید مسیب، ابوجعفر محمد بن علی الباقر(ع)، اسحاق بن یحیی، شهر بن حوشب، زهری، مطر الوراق، طاووس، صباح، عمرو بن علی، مکحول، کعب بن علقمه، قتاده، عبدالله بن حارث، محمد بن حبیر، ارطاة بن منذر، حکم بن عیینه، ابوقبیل، ابن ابی‎طلحه، کثیر بن مره، ابن ‎سیرین، مجاهد، خالد بن سعد، ابومریم، شریک، ابوارطاة، ضمرة بن حبیب، حکم بن نافع، خالد بن معدان، محمد بن حنفیه، سدی، سلیمان بن عیسی، بقیة بن ولید، ولید بن مسلم، قیس بن جابر، عمرو بن شعیب، ابوشوذب، دینار بن دینار، معمر، فضل بن دکین، سالم بن ابی‎جعد، محمد بن صامت، حکیم بن سعد، ابراهیم بن میسره، ابوامیه.
3. اسامی روایت‎کنندگان درباره حضرت مهدی(عج) از اصحاب رسول خدا(ص): علی بن ابی‎طالب(ع)، عمار بن یاسر، حذیفه یمانی، ابوسعید خدری، طلحة بن عبیدالله، ابن عمر، عبدالله بن مسعود، جابر بن عبدالله، عبدالرحمان بن عوف، عمر بن خطاب، ابن عباس، ابوهریره، انس بن مالک، ابوامامه، هلالی، ابوطفیل، حسن بن علی(ع)، حسین بن علی(ع)، ثوبان، ابی بن کعب، جابر بن سمره، جابر صدفی، عبدالله بن عمرو بن عاص، عمرو بن عاص، ام‎سلمه، عایشه، اسماء بنت عمیس، ام‎حبیبه.

از جمله احادیث مذکور در کتاب، به‎عنوان نمونه، می‎توان به روایات زیر اشاره نمود:

1. أخرج أحمد و ابن أبي‎شيبة و ابن ماجة و نعيم بن حماد، في الفتن، عن علي، قال: قال رسول‎الله(ص): «المهدي منا أهل‎البیت، يصلحه الله في ليلة»؛ «احمد و ابن ابی‎شیبه و ابن ماجه و نعیم بن حماد، در کتاب فتن از علی(ع)، نقل کرده‎اند که آن حضرت فرمود: رسول خدا(ص)، فرمودند: مهدی(عج) از ما اهل‎بیت است، خداوند امر او را در یک شب اصلاح خواهد فرمود.
2. أخرج أبوداود و ابن ماجة و الطبراني و الحاكم عن أم‎سلمة، قالت: «سمعت رسول‎الله(ص)، يقول: المهدي من عترتي، من ولد فاطمة»؛ «ابوداود و ابن ماجه و طبرانی و حاکم، از ام‎سلمه روایت کرده‎اند که گفت: شنیدم رسول‎الله(ص) می‎فرماید: مهدی(ع) از سلاله من است، از فرزندان فاطمه(س)» .
3. أخرج الحاكم و ابن ماجة و أبونعيم، عن أنس بن مالك، قال: سمعت رسول‎الله(ص) يقول: نحن سبعة ولد عبدالمطلب سادة أهل الجنة: أنا و حمزة و علي و جعفر و الحسن و الحسين و المهدي»؛ «حاکم و ابن ماجه و ابونعیم، از انس بن مالک روایت کرده‎اند که وی گفت: شنیدم، رسول‎الله(ص) می‎فرماید: ما هفت نفر از فرزندان عبدالمطلب، سروران اهل بهشت هستیم: من و حمزه و على و جعفر و حسن و حسین و مهدى» .
4. أخرج الترمذي - ‎و صححه - ‎عن أبي‎هريرة، قال: قال رسول‎الله(ص): «لو لم يبق من الدنيا إلا يوم، لطول الله ذلك اليوم، حتی يلي المهدي»؛ «ترمذی به طریق صحیح از ابوهریره، نقل کرده است که گفت: رسول‎الله(ص) فرمود: اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نماند، خداوند آن روز را آن‎قدر طولانی می‎کند که مهدی(عج) در پی ‎آید» .
5. أخرج الطبراني في الأوسط من طريق عمرو بن علي، عن علي بن أبي‎طالب أنه قال للنبي(ص): أ منا المهدي أم من غيرنا يا رسول‎الله؟ قال: بل منا، بنا يختم الله كما بنا فتح و بنا يستنقذون من الشرك وبنا يؤلف الله بين قلوبهم بعد عداوة الشرك»؛ «طبرانی در الاوسط از طریق عمرو بن على، روایتی را از علی بن ابی‎طالب(ع) نقل کرده که از پیامبر(ص) سؤال کرد: مهدی از بین ماست یا از بین دیگران یا رسول‎الله؟ در جواب فرمود: بلکه از ماست؛ خداوند همچنان‎که به ما آغاز فرمود، به ما هم ختم خواهد کرد؛ به‎وسیله ماست که مردم از شرک نجات می‎یابند؛ به‎وسیله ماست که خداوند بین دل‎های مردم، الفت و پیوند ایجاد می‎کند، بعد از آنکه به دشمنی حاصله از شرک، بینشان جدایی افتاده باشد» .

در پایان کتاب، رساله مختصری پیرامون طول مدت دنیا از جلال‎الدین سیوطی آمده است که از جمله موضوعات مطرح‎شده در آن، عبارتند از خروج دجال و طلوع خورشید از مغرب.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن و ارائه اطلاعاتی پیرامون برخی از اعلام مذکور پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. سلیمانیان، خدامراد، «فرهنگ‎نامه مهدویت»، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)، ویراست دوم، بهار 1388.
3. صافی گلپایگانی، لطف‎الله، «سلسه مباحث امامت و مهدویت»، واحد بین‎الملل دفتر حضرت آیت‎الله صافی گلپایگانی، چاپ پنجم، 1391.
4. «کتاب‎شناسی مهدویت»، برگرفته از پایگاه اطلاع‎رسانی سازمان تبلیغات اسلامی، دوشنبه 7 خرداد 1397، به آدرس اینترنتی:

http://ido.ir/pages/?id=263018