زهرة الرياض و نزهة المرتاض

‏زَهرة الرياض و نَزهَة المُرتاض
پدیدآوران	دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شعبه خراسان (محقق) ابن‌طاووس، احمد بن موسی (نويسنده) حسینی نیشابوری، محمد (محقق)
ناشر	بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1382 ش
چاپ	1
شابک	‎964-371-465-9
موضوع	اخلاق اسلامی اخلاق عرفانی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏289‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ز‎‏9*

زهرة الرياض و نزهة المرتاض، اثر جمال‌الدين احمد بن موسى بن طاووس حلى، با تحقيق سيد محمدحسینى نيشابورى، در موضوع اخلاق و عرفان، به زبان عربى مى‌باشد.

مقامات علمى، عرفانى و ادبى نويسنده اين كتاب، جايگاه فقهى او در ميان فقهاى نامدار شيعه و خاندان آل طاووس و نظرات او در علم رجال، از يك‌سو و از سويى ديگر، با توجه به شاگردانى كه تربيت نموده و مدح و ثناى بزرگانى از علماى شيعه، همچون: علامه حلى، حسن بن داود حلى، شيخ حر عاملى، محدث نورى و سايرين درباره شخصيت وى، بالطبع بيانگر اهميت اين كتاب مى‌باشد

ساختار

اين كتاب، شامل مقدمه مفصلى از محقق كتاب، مقدمه مؤلف، هفت فصل و خاتمه‌اى كوتاه مى‌باشد.

كتاب بر اساس ذوق اديبانه و عارفانه‌ى نويسنده، از بحث محبت و معرفت خداوند متعال، تا مباحث اخلاقى ديگر، به سبکىاديبانه و نثرى زيبا، مختصر و مفيد، همراه با اشعارى از خود مؤلف و ساير شعراى معروف عرب، نگارش يافته است.

گزارش محتوا

محقق كتاب، سيد محمدحسینى نيشابورى در مقدمه‌اش، به بيان زندگانى، نسب و خاندان علمى آل طاووس، مدايح علما، اساتيد و شاگردان، تأليفات، ذوق ادبى او در نثر و شعر، تاريخ وفات و مدفن وى، نُسَخ خطى‌اى كه در تحقيق اين اثر از آن استفاده نموده و ذكر نمونه‌اى از آن نسخ خطى پرداخته است

مؤلف در مقدمه‌اش، پس از حمد و ثناى الهى، شهادت به وحدانيت خداوند و رسالت حضرت محمد(ص)، به‌طور مختصر، به چگونگى پيدايش انگيزه نگارش اين اثر و بيان فصول كتاب پرداخته است

نويسنده در «فصل اول» به اين مطلب اشاره نموده كه عارف و سالك الهى، از طريق كسب معارف الهيه، داراى صفاتى مى‌شود كه او را به محبت خالص پروردگار مى‌رساند و در اين ميان، معرفت و محبت، دو بال براى پرواز عارف الهى است

«فصل دوم»، مختص به حب خداوند متعال است. در اين فصل، ويژگى‌هاى محب و دوستدار خدا، چگونگى محبت وى به محبوب، مشقت و لذت محبت و طريقه ابراز محبت و دوستى بيان شده است

«فصل سوم»، شامل دو مناجات‌نامه زيبا، مسجع و محكم از مؤلف است

نويسنده در «فصل چهارم»، به بيان موعظه‌هايى زيبا و نافذ در قالب نثرى مسجع پرداخته؛ گاه از هنگامه بيدارى انسان از خواب غفلت سخن گفته و گاه نكته‌اى ظريف در باب عالم و شاك و وجوه حكمتِ حرمت نگاه به آنچه حلال نيست و... پرداخته است

«فصل پنجم»، در باب آداب معاشرت و دوستى با برادران دينى است. در اين فصل، مؤلف به بيان چگونگى خلوص در دوستى، انواع عتاب و ترك آن و ارزش عمر آدمى پرداخته است

«فصل ششم»، در بررسى عارفانه جايگاه صبر در برابر حوادث روزگار، زشتى ناشكيبايى و بيان اديبانه شجاعت جعفر بن ابى‌طالب، حضرت اميرالمؤمنين و امام حسين(ع) مى‌باشد

در «فصل هفتم»، نويسنده ابتدا مباحثى در مورد فضل بنى هاشم و فخر ايشان بيان مى‌دارد. در ادامه، مطالبى را كه در مراحل سير و سلوك رعايت مى‌شود، مطرح مى‌كند؛ مانند كم خوردن، مذمت غيبت، كرم، بذل، حلم، وفادارى، دشمنى عقل با هواى نفس و بهره‌مندى از مشورت و تجارب ديگران. همچنين آنچه مؤلف در حرم حضرت على(ع) به ايشان عرض مى‌كند و برخى مباحث اخلاقى و حكيمانه نيز، از ديگر مسائل مطرح در انتهاى اين فصل است

مؤلف، كتاب خود را با ذكر صلوات بر محمد و آل محمد خاتمه داده است

وضعيت كتاب

فهرست‌هاى آيات، روايات، اعلام، اشعار و منابعى كه محقق در تحقيق و تصحيح كتاب از آنها استفاده كرده، به‌ترتيب، در پايان كتاب آمده است

پاورقى‌هاى كتاب، مشتمل بر شرح و توضيح لغات كتاب، منابع و مصادر اشعار، آيات و رواياتى است كه در متن كتاب آمده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و مؤلف و متن كتاب.