المناهج الروائية عند الشريف المرتضی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== ساختار == ' به '==ساختار== ') |
جز (جایگزینی متن - 'سيد ' به 'سيد') |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
'''المناهج الروائية عند الشريف المرتضى''' اثر وسام خطاوى، پژوهشى روش‌شناختى در شناخت ابعاد فكرى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | '''المناهج الروائية عند الشريف المرتضى''' اثر وسام خطاوى، پژوهشى روش‌شناختى در شناخت ابعاد فكرى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] از عالمان شيعه در سده چهارم است. نويسنده در سال 1426ق.<ref>مقدمه، ص10</ref>بر اين اثر عربى مقدمه نوشته است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو باب، تنظيم شده است. | كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو باب، تنظيم شده است. | ||
در اين اثر، ابتدا شرحى از زندگى، تحصيلات، محيط فرهنگى و سياسى، آثار و شاگردان [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | در اين اثر، ابتدا شرحى از زندگى، تحصيلات، محيط فرهنگى و سياسى، آثار و شاگردان [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] ارائه گرديده و سپس مشخصات و مؤلفه‌هاى انديشه او در بعد روش‌شناسى در حوزه‌هاى گوناگون قرآن، فقه، اصول فقه، كلام و عقايد، تحليل شده است. در اين كتاب، بحث بر سر آن است كه رويكرد و سيستم روش‌شناسى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] در فهم حقايق قرآن، در استنباط احكام، در طرح عقايد و دفاع از عدل الهى و ديگر عقايد شيعه، مبتنى بر چه ابزار و ساز و كارهاى فنى بوده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه، ضمن اشاره به اهميت روش پژوهش‌هاى حديثى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | در مقدمه، ضمن اشاره به اهميت روش پژوهش‌هاى حديثى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]]، خلاصه‌اى از محتواى ابواب كتاب بيان شده است.<ref>مقدمه، ص9- 10</ref> | ||
باب اول، به بيان زندگى‌نامه [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | باب اول، به بيان زندگى‌نامه [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] اختصاص يافته و اطلاعاتى مختلفى ارائه شده كه از آن جمله است: زمان و مكان تولد، پدر و مادر، نشاط علمى، جايگاه و منزلت اجتماعى و سياسى، مشايخ و اساتيد، شاگردان و كسانى كه از وى حديث روايت كرده‌اند، مؤلفات، زمان فوت و مدفن.<ref>متن كتاب، ص18- 50</ref> | ||
در باب دوم، در چهار فصل زير، به روش‌شناسى انديشه‌هاى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | در باب دوم، در چهار فصل زير، به روش‌شناسى انديشه‌هاى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] در حوزه‌هاى مختلف پرداخته شده است. نويسنده در ابتداى اين باب، مقدمه‌اى ذكر نموده و در آن به اين نكته اشاره كرده است كه بحث از تاريخ روش‌هاى حديثى و روايى و علوم مربوط به آن، بحث نظرى صرف نيست، بلكه در واقع بحث از فرهنگ اسلامى مى‌باشد.<ref>ر.ک: همان، ص58</ref> | ||
در فصل اول، از مباحث قرآنى در شيوه روايى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | در فصل اول، از مباحث قرآنى در شيوه روايى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]]، بحث به ميان آمده است. اين فصل، با فصل سوم كه مربوط به آراء اصولى اوست، اشتراكات فراوانى دارد؛ زيرا در اين فصل، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] مباحثى از قرآن كريم پيرامون تخصيص، تعميم، مطلق و مقيد و... را مطرح نموده است كه مربوط به مسائل و مباحث علم اصول مى‌باشد.<ref>همان، ص65- 87</ref> | ||
روش محدثين در تفسير قرآن، حدود قرآن كريم و سنت پيامبر(ص)، روش عقلى و ظواهر كتاب و سنت، اخذ به معلومات و ظواهر قرآنى، اشتراكات بين قرآن و سنت پيامبر(ص) و تعارض ميان آن دو، از جمله مباحث مطرح شده در اين فصل مى‌باشد. | روش محدثين در تفسير قرآن، حدود قرآن كريم و سنت پيامبر(ص)، روش عقلى و ظواهر كتاب و سنت، اخذ به معلومات و ظواهر قرآنى، اشتراكات بين قرآن و سنت پيامبر(ص) و تعارض ميان آن دو، از جمله مباحث مطرح شده در اين فصل مى‌باشد. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
در فصل دوم، از روش‌هاى جديد در منظومه فقهى سخن رفته است. در اين فصل نيز برخى از مباحث، به مباحث اصولى فصل سوم، احاله گرديده است. از جمله موضوعات پى‌گيرى شده در اين فصل، عبارتند از: اشكالاتى كه به واسطه اكتفا كردن محدثين به ظواهر اخبار و روايات به ايشان گرفته مى‌شود؛ اشكالات ابن جنيد پيرامون مراسيل و شذوذ؛ خبر واحد؛ ملاكات ضعف خبر؛ تحقيق در مورد روات اخبار؛ ظواهر و عموم در اخبار و وجود نسخ در روايات.<ref>همان، ص93- 124</ref> | در فصل دوم، از روش‌هاى جديد در منظومه فقهى سخن رفته است. در اين فصل نيز برخى از مباحث، به مباحث اصولى فصل سوم، احاله گرديده است. از جمله موضوعات پى‌گيرى شده در اين فصل، عبارتند از: اشكالاتى كه به واسطه اكتفا كردن محدثين به ظواهر اخبار و روايات به ايشان گرفته مى‌شود؛ اشكالات ابن جنيد پيرامون مراسيل و شذوذ؛ خبر واحد؛ ملاكات ضعف خبر؛ تحقيق در مورد روات اخبار؛ ظواهر و عموم در اخبار و وجود نسخ در روايات.<ref>همان، ص93- 124</ref> | ||
در فصل سوم، با استفاده از كتاب «الذريعة الى أصول الشريعة»، به بحث و بررسى روش اصولى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | در فصل سوم، با استفاده از كتاب «الذريعة الى أصول الشريعة»، به بحث و بررسى روش اصولى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]]، پرداخته شده است. نويسنده دليل اهميت اين كتاب و انتخاب آن را در چند نكته خلاصه نموده است كه از آن جمله است: | ||
#اين كتاب، اولين كتاب كاملى است كه در اصول فقه شيعه امامى، به رشته تحرير درآمده و آثار پيش از آن، اغلب برگرفته از اصول جمهور مى‌باشد. | #اين كتاب، اولين كتاب كاملى است كه در اصول فقه شيعه امامى، به رشته تحرير درآمده و آثار پيش از آن، اغلب برگرفته از اصول جمهور مى‌باشد. | ||
#خود [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | #خود [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] در مقدمه اين كتاب، به اين نكته اشاره دارد كه هدف وى از تأليف آن، به نگارش درآوردن كتابى در حد متوسط، براى اصول فقه مى‌باشد؛ كتابى كه به دور از تطويل ممل و اختصار مخل باشد. | ||
#[[علم‌الهدی، علی بن حسین| | #[[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] در اين كتاب، بين علم كلام و علم اصول، تفكيك قايل شده است.<ref>همان، ص129</ref> | ||
نسخ قرآن با سنت؛ نسخ سنت با قرآن؛ نسخ سنت با سنت؛ تفاوت روشى ميان تخصيص و نسخ؛ كيفيت تحمل خبر؛ حجيت ظواهر سنت در اثبات احكام شرعى و عدم حجيت اخبار منقول از طريق اصحاب حديث، مهمترين موضوعات مطرح شده در اين فصل مى‌باشد. | نسخ قرآن با سنت؛ نسخ سنت با قرآن؛ نسخ سنت با سنت؛ تفاوت روشى ميان تخصيص و نسخ؛ كيفيت تحمل خبر؛ حجيت ظواهر سنت در اثبات احكام شرعى و عدم حجيت اخبار منقول از طريق اصحاب حديث، مهمترين موضوعات مطرح شده در اين فصل مى‌باشد. | ||
در آخرين فصل، به مباحث عقلى، كلامى و عقيدتى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | در آخرين فصل، به مباحث عقلى، كلامى و عقيدتى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] پرداخته شده است و بدين‌منظور، دو كتاب وى، با عنوان «المغني في أبواب التوحيد و الإمامة» و «تنزيه الأنبياء و الأئمة(ع)» مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>همان، ص165- 309</ref> | ||
برخى از مباحث مطرح شده در اين فصل، عبارتند از: توحيد و عدل كلامى؛ تأويل ظواهر اخبار؛ روش علمى در ظواهر اخبار؛ اساس روش عمل به ظواهر در ادله قطعى؛ جمع بين مناقشات سندى و دلالى. | برخى از مباحث مطرح شده در اين فصل، عبارتند از: توحيد و عدل كلامى؛ تأويل ظواهر اخبار؛ روش علمى در ظواهر اخبار؛ اساس روش عمل به ظواهر در ادله قطعى؛ جمع بين مناقشات سندى و دلالى. | ||
نسخهٔ ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۲:۲۳
| المناهج الروائیة عند الشریف المرتضی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خطاوی، وسام (نويسنده) |
| ناشر | موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 ش یا 1427 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-493-128-9 |
| موضوع | علم الهدی، علی بن حسین، ۳۵۵- ۴۳۶ق. - جنبه‌های علمی - نقد و بررسی حدیث - تحقیق - روش شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المناهج الروائية عند الشريف المرتضى اثر وسام خطاوى، پژوهشى روش‌شناختى در شناخت ابعاد فكرى سيدمرتضى از عالمان شيعه در سده چهارم است. نويسنده در سال 1426ق.[۱]بر اين اثر عربى مقدمه نوشته است.
ساختار
كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو باب، تنظيم شده است.
در اين اثر، ابتدا شرحى از زندگى، تحصيلات، محيط فرهنگى و سياسى، آثار و شاگردان سيدمرتضى ارائه گرديده و سپس مشخصات و مؤلفه‌هاى انديشه او در بعد روش‌شناسى در حوزه‌هاى گوناگون قرآن، فقه، اصول فقه، كلام و عقايد، تحليل شده است. در اين كتاب، بحث بر سر آن است كه رويكرد و سيستم روش‌شناسى سيدمرتضى در فهم حقايق قرآن، در استنباط احكام، در طرح عقايد و دفاع از عدل الهى و ديگر عقايد شيعه، مبتنى بر چه ابزار و ساز و كارهاى فنى بوده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن اشاره به اهميت روش پژوهش‌هاى حديثى سيدمرتضى، خلاصه‌اى از محتواى ابواب كتاب بيان شده است.[۲]
باب اول، به بيان زندگى‌نامه سيدمرتضى اختصاص يافته و اطلاعاتى مختلفى ارائه شده كه از آن جمله است: زمان و مكان تولد، پدر و مادر، نشاط علمى، جايگاه و منزلت اجتماعى و سياسى، مشايخ و اساتيد، شاگردان و كسانى كه از وى حديث روايت كرده‌اند، مؤلفات، زمان فوت و مدفن.[۳]
در باب دوم، در چهار فصل زير، به روش‌شناسى انديشه‌هاى سيدمرتضى در حوزه‌هاى مختلف پرداخته شده است. نويسنده در ابتداى اين باب، مقدمه‌اى ذكر نموده و در آن به اين نكته اشاره كرده است كه بحث از تاريخ روش‌هاى حديثى و روايى و علوم مربوط به آن، بحث نظرى صرف نيست، بلكه در واقع بحث از فرهنگ اسلامى مى‌باشد.[۴]
در فصل اول، از مباحث قرآنى در شيوه روايى سيدمرتضى، بحث به ميان آمده است. اين فصل، با فصل سوم كه مربوط به آراء اصولى اوست، اشتراكات فراوانى دارد؛ زيرا در اين فصل، سيدمرتضى مباحثى از قرآن كريم پيرامون تخصيص، تعميم، مطلق و مقيد و... را مطرح نموده است كه مربوط به مسائل و مباحث علم اصول مى‌باشد.[۵]
روش محدثين در تفسير قرآن، حدود قرآن كريم و سنت پيامبر(ص)، روش عقلى و ظواهر كتاب و سنت، اخذ به معلومات و ظواهر قرآنى، اشتراكات بين قرآن و سنت پيامبر(ص) و تعارض ميان آن دو، از جمله مباحث مطرح شده در اين فصل مى‌باشد.
در فصل دوم، از روش‌هاى جديد در منظومه فقهى سخن رفته است. در اين فصل نيز برخى از مباحث، به مباحث اصولى فصل سوم، احاله گرديده است. از جمله موضوعات پى‌گيرى شده در اين فصل، عبارتند از: اشكالاتى كه به واسطه اكتفا كردن محدثين به ظواهر اخبار و روايات به ايشان گرفته مى‌شود؛ اشكالات ابن جنيد پيرامون مراسيل و شذوذ؛ خبر واحد؛ ملاكات ضعف خبر؛ تحقيق در مورد روات اخبار؛ ظواهر و عموم در اخبار و وجود نسخ در روايات.[۶]
در فصل سوم، با استفاده از كتاب «الذريعة الى أصول الشريعة»، به بحث و بررسى روش اصولى سيدمرتضى، پرداخته شده است. نويسنده دليل اهميت اين كتاب و انتخاب آن را در چند نكته خلاصه نموده است كه از آن جمله است:
- اين كتاب، اولين كتاب كاملى است كه در اصول فقه شيعه امامى، به رشته تحرير درآمده و آثار پيش از آن، اغلب برگرفته از اصول جمهور مى‌باشد.
- خود سيدمرتضى در مقدمه اين كتاب، به اين نكته اشاره دارد كه هدف وى از تأليف آن، به نگارش درآوردن كتابى در حد متوسط، براى اصول فقه مى‌باشد؛ كتابى كه به دور از تطويل ممل و اختصار مخل باشد.
- سيدمرتضى در اين كتاب، بين علم كلام و علم اصول، تفكيك قايل شده است.[۷]
نسخ قرآن با سنت؛ نسخ سنت با قرآن؛ نسخ سنت با سنت؛ تفاوت روشى ميان تخصيص و نسخ؛ كيفيت تحمل خبر؛ حجيت ظواهر سنت در اثبات احكام شرعى و عدم حجيت اخبار منقول از طريق اصحاب حديث، مهمترين موضوعات مطرح شده در اين فصل مى‌باشد.
در آخرين فصل، به مباحث عقلى، كلامى و عقيدتى سيدمرتضى پرداخته شده است و بدين‌منظور، دو كتاب وى، با عنوان «المغني في أبواب التوحيد و الإمامة» و «تنزيه الأنبياء و الأئمة(ع)» مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.[۸]
برخى از مباحث مطرح شده در اين فصل، عبارتند از: توحيد و عدل كلامى؛ تأويل ظواهر اخبار؛ روش علمى در ظواهر اخبار؛ اساس روش عمل به ظواهر در ادله قطعى؛ جمع بين مناقشات سندى و دلالى.
نويسنده در انتهاى كتاب با عنوان خاتمه، نتايج بحث را در سه مبحث قرآنى، فقهى و اصولى مطرح كرده است.[۹]
وضعيت كتاب
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است؛ البته گاه نيز توضيحاتى پيرامون برخى مطالب يا شخصيت‌هاى كتاب ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.