العقيدة و علم الكلام من أعمال الإمام محمد زاهد الكوثري

العقیدة و علم الکلام من أعمال الإمام محمد زاهد الکوثري
پدیدآوران	کوثری، محمد زاهد (نويسنده)
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1425 ق یا 2004 م
چاپ	1
شابک	‎2-7451-4364-6
زبان	عربی
تعداد جلد	1

نظرة عابرة في مزاعم من ينكر نزول عيسي‌عليه‌السلام قبل الآخرة اثر شيخ محمد زاهد كوثرى حنفي مصري متوفاي 1371ق با موضوع عقيده و كلام به زبان عربى می‌باشد.

انگيزه تأليف

هدف از تألیف، مخالفت با نظريات دگر انديشان در موضوعات دينى موجود در عصر نويسنده می‌باشد.

كتاب در ردّ اعتقاد شيخ محمد شلتوت مفتي اعظم و رئيس دانشگاه الازهر مصر مبني بر وفات حضرت عيسي(ع) و عروج «روحانی» آن حضرت به نگارش درآمده است. و از آنجا كه شيخ زاهد مؤلف طبعي سنت‌گرا و قديم انديش داشته و در عصر خويش مواجه با نظرياتي بر خلاف اتفاق علما بوده است در جهت مخالفت با اين‌گونه انديشه‌ها و تاكيد نظرات علماي سلف دست به قلم برده و كتاب مزبور را نگاشته است.

ساختار

كتاب به علت اختصار آن، بيشتر به جزوه شباهت داشته و در حدود50 صفحه و بدون فصل و باب بندي، تنها با چند تيتر كلّي به بيان مطالب پرداخته است.

نويسنده كه بيشتر، حركت در مسيري همسو با اجماع و اتفاق علماي جامعه اسلامی را مي‌پسندد در ابتدا حمله‌تندي عليه كساني دارد كه با نظرات نو و جديد خود انديشه‌هاي شاذ و نادري را در جامعه اسلامی مطرح ساخته و باعث برانگيخته شدن هيجانات اجتماعی و تفرق آراء مي‌گردند. وي بر اين اعتقاد است كه اين نظرات به عنوان جنايتي بر پيكره اعتقادات جامعه ديني به شمار مي‌رود.

گزارش محتوا

مؤلف بر اين عقيده است كه حضرت عيسي(ع) با كالبدي همچون ساير بندگان زنده به آسمان عروج نموده و سپس در دوره آخر الزمان نيز مجدداً به روي زمين بازگشت خواهد نمود، از اين‌رو تحت عنوان «رفع عيسي‌عليه‌السلام» به سه آيه از قرآن كريم كه در سه سوره (آل عمران: آيات 52 تا 55؛ نساء: آيات 157 و 158؛ مائده: آيات 116 و 117) نازل گرديده اشاره و اين آيات را به عنوان نهايت ادله قرآني كه در برداشت از حال حضرت عيسي و بيان كيفيت عروج وي می‌باشد مي‌داند.

آن‌گاه به توضيح معناي توفّي (وفاتي كه در قرآن كريم به آن اشاره شده اما با اين وجود نظر جمهور علما بر زنده عروج نمودن حضرت به آسمان است) پرداخته و آن را به همان معناي ظاهري كه متبادر به ذهن همه می‌باشد حمل نموده؛ لكن در ادامه مي‌گويد: اين در صوررتي است كه ما باشيم و ظاهر همين آيات و به هيچ توجيه ديگري روي نياوريم و حال آن‌كه ناچاريم بگوييم: منظور از وفات در اين‌جا وفات حضرت عيسي بعد از زماني است كه در آخرالزمان از آسمان نزول كرده و مدت زمان ديگري را زندگی خواهد نمود و در آخر وفات خواهد يافت.

وي ادله مخالفان خود را كه قائل به وفات حضرت عيسي شده را سه دليل ذكر كرده و هر يك را به شكلي رد مي‌كند:

1 - رواياتي كه دلالت بر نزول حضرت عيسي در دوره آخر الزمان دارد كه مؤلف مي‌گويد: اينان خواسته‌اند تا از اين روايات استفاده كنند كه حضرت عيسي از دنيا رفته و در آخرالزمان زده می‌شود و به زمين نزول مي‌كند. وي اشكال اين روايات را از نظر سند آن كه وهب بن منيه و كعب الاحبار كه تا مدتي قبل از نقل اين روايات يهودي بوده‌اند دانسته است.

2 - روايتي كه از ابوهريره نقل شده است و اشكال آن را خبر واحد بودن آن دانسته است.

3 - رواياتي در حديث معراج آمده كه ملاقاتي كه رسول خدا صلي الله عليه وآله با حضرت عيسي داشته است را ملاقاتي روحانی دانسته‌اند و نه ملاقاتي جسماني. و مؤلف هم با اشاره به نظر برخی همچون صاحب فتح الباري و زاد المعاد خلاف آن، كه ملاقاتي جسماني باشد را ثابت مي‌داند.

وي در ادامه به معناي رفع در آيات مورد اشاره پرداخته و آنها را طبق مبناي هر دو گروه توضيح داده و در نهايت تحت عنوان «مناقشه» به نقد و بررسی تك تك اقول پرداخته است.

در ادامه، مؤلف تحت عنوان «السنه و ثبوت العقيده» به طرح نظرات و عقائد علماي بزرگي مي‌پردازد كه ممكن است از كلماتشان به عنوان تاييد نظريه شيخ شلتوت و خلاف نظريه مؤلف برداشت شود؛ از اين رو نويسنده با طرح اين نظرات و توضيح پيرامون آن در صدد توجيه آنها بر آمده و به دفاع از نظريه مشهور مي‌پردازد.

عنوان ديگري كه در ادامه مباحث مؤلف مطرح شده عنوان: «الاجماع و ثبوت العقيده» می‌باشد كه وي در اين بخش سعي نموده است تا به ادعاي اجماعي كه از سوي شيخ شلتوت در اثبات عقيده خود به آن استناد جسته است پاسخ گويد و خلاف آن را در موضوع ثابت نمايد. همچنين وي ذيل همين عنوان ناچار به طرح مباحثي جانبي در موضوع اجماع گرديده است كه گرچه به موضوع مورد نظر نويسنده ارتباط مستقيم نداشته لكن از اشراف وي بر موضوعات علمي حكايت دارد.

نسخه شناسی

اين كتاب يا بقول صحيح اين مقاله به كوشش محمد على بيضوى در مجموعه‌اي كه دربردارنده ده مقاله می‌باشد به نام "العقيده و علم الكلام من اعمال الامام محمد زاهد الكوثري" تحقيق شده شيخ محمد زاهد كوثرى به همراه چند پاورقى محدود و مختصر از خود وى، چاپ اولش را در يك جلد به قطع وزيرى و شابك: ISBN 2 7451- 4364- 6 در سال 1425ق توسط دار الكتب العلميه بيروت منتشر شده است.

منابع مقاله

برگرفته از متن و مقدمه‌ى كتاب می‌باشد.

وابسته‌ها

شرح کتاب الفقه الاکبر