۸۵
ویرایش
جز
Hbaghizadeh@noornet.net صفحهٔ الهدایة (في الأصول و الفروع) را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به الهداية (في الأصول و الفروع) منتقل کرد
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'>
[[پرونده:NUR03631J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.) |
جز (Hbaghizadeh@noornet.net صفحهٔ الهدایة (في الأصول و الفروع) را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به الهداية (في الأصول و الفروع) منتقل کرد) |
||
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type='automationCode'| | |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE3631AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
الهداية في الأصول و الفروع | '''الهداية [في الأصول و الفروع]'''، تاليف ابو جعفر دوم محمد بن على بن حسين بن موسى بن بابويه، معروف به شيخ صدوق يا ابن بابويه(م381 ق) است. | ||
==اعتبار علمى== | ==اعتبار علمى== | ||
الهداية، يكى از معروفترين ذخائر فقهى و روايى اماميّه و از مشهورترين آثار علمى باقى مانده از شيخ صدوق (قده) مى‌باشد. | |||
شهرت گستردۀ اين كتاب در خلال قرن‌هاى متمادى و جايگاه رفيع آن در كتب فهارس و رجال و مراكز حوزه‌هاى علميّه و دينى و انتساب آن به شيخ صدوق از بارزترين مشخصۀ آن مى‌باشد. | شهرت گستردۀ اين كتاب در خلال قرن‌هاى متمادى و جايگاه رفيع آن در كتب فهارس و رجال و مراكز حوزه‌هاى علميّه و دينى و انتساب آن به شيخ صدوق از بارزترين مشخصۀ آن مى‌باشد. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
از تاريخ دقيق تأليف كتاب اطلاعى در مصادر و تراجم ديده نشده، امّا با توجه به اين كه در الهداية بعد از نام على بن حسين بن بابويه پدر بزرگوار شيخ صدوق عبارت «رحمه اللّه» ديده مى‌شود، اين كتاب پس از وفات ايشان در سال 329ق تأليف شده است | از تاريخ دقيق تأليف كتاب اطلاعى در مصادر و تراجم ديده نشده، امّا با توجه به اين كه در الهداية بعد از نام على بن حسين بن بابويه پدر بزرگوار شيخ صدوق عبارت «رحمه اللّه» ديده مى‌شود، اين كتاب پس از وفات ايشان در سال 329ق تأليف شده است <ref>الهداية، صفحۀ 5 و 107</ref>. | ||
از طرفى در كتاب الاعتقادات شيخ صدوق يا دين الإماميّة در صفحۀ 95 آمده است: | از طرفى در كتاب الاعتقادات شيخ صدوق يا دين الإماميّة در صفحۀ 95 آمده است: | ||
قد أخرجت هذا الفصل من كتاب الهداية، بنابراين كتاب الهداية قبل از كتاب الاعتقادات كه در سال 368ق تأليف شده، نوشته شده است | قد أخرجت هذا الفصل من كتاب الهداية، بنابراين كتاب الهداية قبل از كتاب الاعتقادات كه در سال 368ق تأليف شده، نوشته شده است <ref>مقدمۀ ناشر، صفحات 109 تا 113</ref>. | ||
از مجموع مطالب بالا مى‌توان نتيجه گرفت كه اين كتاب بين سال‌هاى 329 تا 368ق تأليف شده است. البته با توجه به سفرهاى وى به مناطق مختلف و استفاده از راويان و فقهاى زمان خود احتمالا بين سال‌هاى 347 تا 368 كتاب تأليف شده است | از مجموع مطالب بالا مى‌توان نتيجه گرفت كه اين كتاب بين سال‌هاى 329 تا 368ق تأليف شده است. البته با توجه به سفرهاى وى به مناطق مختلف و استفاده از راويان و فقهاى زمان خود احتمالا بين سال‌هاى 347 تا 368 كتاب تأليف شده است <ref>همان</ref>. | ||
==تاريخ انتشار== | ==تاريخ انتشار== | ||
اين كتاب اولين بار در ضمن كتاب جوامع الفقهية در سال 1276ق چاپ شده است | اين كتاب اولين بار در ضمن كتاب جوامع الفقهية در سال 1276ق چاپ شده است <ref>الذريعة، جلد 19، ص 355، مقدمه‌اى بر فقه شيعه،ص 67</ref>، سپس در سال 1377ق در ايران و در سال 1414ق در بيرون همراه با كتاب المقنع چاپ شده است <ref>الذریعة، جلد 5، ص 252</ref>. | ||
كتاب موجود توسط مؤسسۀ امام هادى(ع) و تحت نظارت گروه تحقيق اين مؤسسه در رجب المرجب سال 1418ق در چاپخانۀ اعتماد در قم چاپ شده است. | كتاب موجود توسط مؤسسۀ امام هادى(ع) و تحت نظارت گروه تحقيق اين مؤسسه در رجب المرجب سال 1418ق در چاپخانۀ اعتماد در قم چاپ شده است. | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
6 - نسخۀ كتابخانۀ راجه فيض‌آبادى. | 6 - نسخۀ كتابخانۀ راجه فيض‌آبادى. | ||
7 - نسخه‌اى كه در ضمن جوامع الفقهية چاپ شده است | 7 - نسخه‌اى كه در ضمن جوامع الفقهية چاپ شده است <ref>همان، جلد 25، ص 175</ref>. | ||
در كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه نيز به 11 نسخه اشاره شده كه مهم‌ترين آنان نسخۀ خطى مدرسۀ آية اللّه بروجردى در سال 687ق و نسخۀ خطى لوس آنجلس در سال 776 ق است | در كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه نيز به 11 نسخه اشاره شده كه مهم‌ترين آنان نسخۀ خطى مدرسۀ آية اللّه بروجردى در سال 687ق و نسخۀ خطى لوس آنجلس در سال 776 ق است <ref>مقدمه‌اى بر فقه شيعه، ص 67</ref>. | ||
==نُسخ مورد اعتماد== | ==نُسخ مورد اعتماد== | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
3 - نسخۀ كتابخانۀ مسجد گوهرشاد در مشهد مقدس، با شمارۀ 722 كه در يك مجلد با المقنع نوشته شده است. اين كتاب در سال 1244 ق نوشته شده و با رمز «د» مشخص شده است. | 3 - نسخۀ كتابخانۀ مسجد گوهرشاد در مشهد مقدس، با شمارۀ 722 كه در يك مجلد با المقنع نوشته شده است. اين كتاب در سال 1244 ق نوشته شده و با رمز «د» مشخص شده است. | ||
پس از اتمام مقابله و تصحيح، ناشرين كتاب نسخۀ كتابخانۀ مركزى دانشگاه تهران با شمارۀ 8971 را يافته‌اند كه نسخۀ بسيار نفيسى بوده است. اين نسخه با رمز «ت» مشخص شده است و به دليل خوبى اين نسخه براى تصحيح متن بعدها از آن استفاده شده است | پس از اتمام مقابله و تصحيح، ناشرين كتاب نسخۀ كتابخانۀ مركزى دانشگاه تهران با شمارۀ 8971 را يافته‌اند كه نسخۀ بسيار نفيسى بوده است. اين نسخه با رمز «ت» مشخص شده است و به دليل خوبى اين نسخه براى تصحيح متن بعدها از آن استفاده شده است <ref> مقدمه ناشر،صفحۀ 28 و 31</ref>. | ||
==نام كتاب== | ==نام كتاب== | ||
در فهرست ابن نديم، رجال نجاشى و بحار الأنوار نام كتاب «الهداية» و بدون اضافه ذكر شده است | در فهرست ابن نديم، رجال نجاشى و بحار الأنوار نام كتاب «الهداية» و بدون اضافه ذكر شده است <ref>فهرست ص 292، رجال نجاشى ص 39، تحت شمارۀ 1049</ref>. | ||
امّا در الذريعة «الهداية بالخير في الأصول و الفروع»، و در نسخۀ كتابخانۀ آية اللّه بروجردى در نجف اشرف «هداية المتعلمين» ناميده شده است | امّا در الذريعة «الهداية بالخير في الأصول و الفروع»، و در نسخۀ كتابخانۀ آية اللّه بروجردى در نجف اشرف «هداية المتعلمين» ناميده شده است <ref>الذريعة، جلد 14، ص 172، جلد 25، ص 175، جلد 25، ص 189</ref>. | ||
در مقدمۀ ناشر كتاب موجود، ملحقات بالخير، و المتعلمين را صحيح ندانسته است. | در مقدمۀ ناشر كتاب موجود، ملحقات بالخير، و المتعلمين را صحيح ندانسته است. | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۴: | ||
6 - استخراج آيات كريمه و مصادر اقوال و نظريات. | 6 - استخراج آيات كريمه و مصادر اقوال و نظريات. | ||
در چاپ كتاب موجود مراكزى همچون مؤسسۀ شهيد محمد حسن نواب، مدرسۀ شهيدين، مركز معجم فقهى آية اللّه عظمى گلپايگانى، و همچنين مركز تحقيقات علوم اسلامى (نور) همكارى داشته‌اند | در چاپ كتاب موجود مراكزى همچون مؤسسۀ شهيد محمد حسن نواب، مدرسۀ شهيدين، مركز معجم فقهى آية اللّه عظمى گلپايگانى، و همچنين مركز تحقيقات علوم اسلامى (نور) همكارى داشته‌اند <ref>مقدمه ناشر، صفحۀ 33</ref>. | ||
==ويژگى‌ها== | ==ويژگى‌ها== | ||
در حالى كه متن كتاب برگرفته از متن احاديث مى‌باشد؛ اما تعابير «قال»، «روى»، و نظائر آن و حتى ذكر نام راويان؛ همچون عمار بن موسى، زهرى، متن ناهمگونى را ايجاد كرده است | در حالى كه متن كتاب برگرفته از متن احاديث مى‌باشد؛ اما تعابير «قال»، «روى»، و نظائر آن و حتى ذكر نام راويان؛ همچون عمار بن موسى، زهرى، متن ناهمگونى را ايجاد كرده است <ref>الهدایة،صفحات 138 و 139</ref>. | ||
همچنين مؤلف گاهى نظريات پدر بزرگوارش على بن حسين بن بابويه را نيز در كنار نظريات فقهى خود آورده است | همچنين مؤلف گاهى نظريات پدر بزرگوارش على بن حسين بن بابويه را نيز در كنار نظريات فقهى خود آورده است <ref>همان، صفحۀ 107</ref>. | ||
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب اين كه مؤلف سعى نموده است، بسيارى از مستحبات و ادعيه كه در كتب فقهى نظير او وجود داشته است، در كتاب مطرح ننمايد تا مباحث كتاب چهرۀ فقهى بيشترى به خود بگيرد. | از ديگر ويژگى‌هاى كتاب اين كه مؤلف سعى نموده است، بسيارى از مستحبات و ادعيه كه در كتب فقهى نظير او وجود داشته است، در كتاب مطرح ننمايد تا مباحث كتاب چهرۀ فقهى بيشترى به خود بگيرد. | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۷۰: | ||
روضات الجنات: | روضات الجنات: | ||
كتابه (الصدوق) الموسوم بالهداية في الأصول و الفقه على سبيل الاختصار و الجمود على الفتوى و شاعت نسبته إليه في كتب الاستدلال | كتابه (الصدوق) الموسوم بالهداية في الأصول و الفقه على سبيل الاختصار و الجمود على الفتوى و شاعت نسبته إليه في كتب الاستدلال <ref>روضات الجنات، جلد6،ص 136</ref>. | ||
رياض العلماء: | رياض العلماء: | ||
و من كتبه وصلت إلينا كتاب الهداية في الفقه مختصر | و من كتبه وصلت إلينا كتاب الهداية في الفقه مختصر <ref>رياض العلماء، جلد5، ص 121</ref>. | ||
بحار الأنوار: | بحار الأنوار: | ||
| خط ۱۸۰: | خط ۱۸۰: | ||
علامۀ مجلسى در فصل اول از جلد اول بحار الأنوار پس از بيان اسامى كتاب‌هاى شيخ صدوق آنها را از نظر شهرت به دو دسته تقسيم مى‌كند. | علامۀ مجلسى در فصل اول از جلد اول بحار الأنوار پس از بيان اسامى كتاب‌هاى شيخ صدوق آنها را از نظر شهرت به دو دسته تقسيم مى‌كند. | ||
يك دسته مثل العيون و العلل و المقنع كه شهرت آنان از كتب اربعه كمتر نيست. و يك دسته ديگر كه به شهرت كتب اربعه غير سند و يكى از آنان كتاب الهداية است كه در مورد آن مى‌گويد: كتاب الهداية أيضا مشهور لكن ليس بهذه المثابة | يك دسته مثل العيون و العلل و المقنع كه شهرت آنان از كتب اربعه كمتر نيست. و يك دسته ديگر كه به شهرت كتب اربعه غير سند و يكى از آنان كتاب الهداية است كه در مورد آن مى‌گويد: كتاب الهداية أيضا مشهور لكن ليس بهذه المثابة <ref> بحار الأنوار، فصل دوم، ص 26</ref>. | ||
جواهر الكلام: | جواهر الكلام: | ||
بل فيهم من لا يفتى إلا بمضامين الأخبار كالصدوق في الفقيه و الهداية بل حكى عن والده أيضا ذلك | بل فيهم من لا يفتى إلا بمضامين الأخبار كالصدوق في الفقيه و الهداية بل حكى عن والده أيضا ذلك <ref>جواهر الكلام، جلد6، ص 138</ref>. | ||
== | ==پانویس == | ||
<references/> | |||
| خط ۲۱۴: | خط ۱۹۸: | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده:مباحث خاص کلامی]] | [[رده:مباحث خاص کلامی]] | ||