نهاية الأفكار و نزهة الأبصار

نهایة الأفکار و نزهة الأبصار
پدیدآوران	بکری، حازم (محقق) عانی، مصطفی شریف (محقق) محی الدین، عبدالرزاق (مقدمه نويس) حریری، عبدالله بن قاسم (نويسنده)
ناشر	دار الرشيد للنشر
مکان نشر	بغداد - عراق
سال نشر	1979 م
چاپ	1
موضوع	اسلام و پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14 پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 چشم پزشکی - متون قدیمی تا قرن ۱۴
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏RE‎‏ ‎‏41‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏4‎‏ن‎‏9‎‏

«نهاية الأفكار و نزهة الأبصار»، نگاشته‌اى است به زبان عربى، در حوزه چشم‌پزشکى، به قلم عبدالله بن قاسم حريرى. مؤلف، در ابتدا از اهميت چشم و ارزش آن، سخن مى‌گويد و خاطرنشان مى‌كند كه به همين جهت به نگارش اين مجموعه همت نهادم.

ساختار

اين اثر، داراى يك مقدمه و چهار جزء است و هر جزء از آن، خود به بخش‌هاى كوچك‌ترى تقسيم مى‌شود.

گزارش محتوا

مقدمه، داراى يك فصل و درباره صفت چشم‌پزشک و آنچه بر وى لازم است، مى‌باشد.

جزء اول، درباره امورى است از قبيل احوال چشم، شرافت آن، كار آن، وضعيت آن، كيفيت ديدن با آن، وصف طبقات آن، كيفيت تركيب آن طبقات، بيمارى‌هاى آن، درمان كلى و حفظ صحت آن.

جزء دوم، درباره ادويه مفرد است و مباحثى از قبيل اجناس ادويه، قواى ادويه و آن دسته از افعال و آثار ادويه كه به چشم اختصاص دارد را در بر مى‌گيرد.

جزء سوم، درباره‌هاى بيمارى‌هاى جزئى چشم و درمان تك‌تك آنهاست.

جزء چهارم، درباره ادويه مركبى است كه با توجه به اختلاف و كيفيت تركيب آنها، به‌صورت نوشيدن و ماليدن و... در درمان بيمارى‌هاى چشم به كار مى‌روند.

مبحث چشم پزشکى از مباحث مهم در دانش پزشکى است و از اين جهت نگاشته‌هايى كه به اين مبحث پرداخته‌اند، داراى اهميت است؛ هرچند در مقايسه با بسيارى ديگر از مباحث طبى، كمتر به اين مبحث پرداخته شده است.

عبدالله حريرى، در نگارش اين اثر از نظريات بسيارى از پزشکان بهره برده است؛ پزشکانى از جمله جالینوس (نهاية الافكار و نزهة الابصار، ص 45)، ارسطو (همان، ص 75)، ديمقريطس (همان)، ابرخس (همان، ص 76)، افلاطون (همان) و...

از سوى ديگر، اين اثر حاوى تجربيات او در مدت اشتغال به چشم‌پزشکى است.

جامع بودن اين اثر و در عين حال پرهيز از تفصيل‌هاى بى‌مورد، از خصوصيات ديگر اين اثر است.

تبويب پسنديده اين نگاشته نيز دسترسى را به مطالب آن آسان مى‌نمايد.

وضعيت كتاب

كتاب، به اهتمام دكتر حازم بكرى و دكتر مصطفى شريف عاشر و بر اساس تنها نسخه خطى موجود از اين كتاب، تصحيح و تحقيق شده است.

محققين در ابتدا مقدمه‌اى كوتاه پيرامون اين اثر و شيوه تصحيح آن نگاشته‌اند.

افزون بر اين، پاورقى‌هاى نسبتاً مفصلى بر اين كتاب نگاشته‌اند كه بخش كمى از آنها به تصحيفات و تحريفات نسخه خطى اشاره دارد و بيشتر آن‌ها دربرگيرنده نكات و توضيحاتى سودمند و مرتبط با متن است.

اين اثر در سال 1979م، توسط مؤسسه چاپ و نشر دار الرشيد (عراق)، در 237 صفحه چاپ و منتشر شده است.