تلخيص كتاب أرسطوطاليس في الجدل

تلخيص كتاب أرسطوطاليس في الجدل

نام کتاب	تلخيص كتاب أرسطوطاليس في الجدل
نام های دیگر کتاب	الجدل. برگزيده
پدیدآورندگان	ابن رشد، محمد بن احمد (نويسنده) ارسطو (نويسنده) سالم، محمد سليم (محقق)
زبان	عربي
کد کنگره	‏BBR‎‏ ‎‏647‎‏ ‎‏1359
موضوع	ارسطو، 384 - 322ق. م. الجدل - نقد و تفسير فلسفه اسلامي - متون قديمي تا قرن 14
ناشر	الهيئة المصرية العامة للکتاب
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	مجلد1: 1980م ,
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE01736AUTOMATIONCODE

تلخيص كتاب أرسطوطاليس في الجدل، اثر ابن رشد، شرح متوسط بر «طوبیقا» یا «توپیکا»ى ارسطو و پنجمین بخش از مجموعه آثار ارسطوست که به «ارگانون» یا «منطق» ارسطو معروف می‎باشد (این بخش‎ها به ترتیب عبارتند از: قاطیغوریاس (مقولات ده‎گانه)؛ بارى ارمینیاس (قضایا)؛ آنالوطیقاى اول (قیاس)؛ آنالوطیقاى دوم (برهان)؛ طوبیقا (جدل)؛ سوفسطیقا (سفسطه و مغالطه)؛ ریطوریقا (خطابه)؛ بوطیقا (شعر) و ایساغوجى).

شرح‎های ابن رشد بر آثار ارسطو به سه دسته کلی، تقسیم می‎شود: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» و خلاصه‎های نوشته‎های ارسطو که «جامع» و در جمع، «جوامع» نام دارند. شیوه کار ابن رشد در «تفسیرها» چنین است که نخست پاره‎هایی از متن ارسطو را از ترجمه عربی آنها نقل می‎کند و سپس به تفسیر دقیق و ژرف آنها می‎پردازد و در این رهگذر از آنچه از تفاسیر شارحان یونانی ترجمه‎شده به عربی، در دست داشته است، بهره می‎گیرد و گاه نیز از آنها انتقاد می‎کند و سرانجام برداشت خود را از متن ارسطو توضیح می‎دهد. در خلاصه‎ها یا «جوامع» وی همیشه از سوی خود سخن می‎گوید، درحالی‎که عقاید و نظریات ارسطو را بیان می‎کند و در این رهگذر از نوشته‎های دیگر وی برای توضیح و تکمیل متن در دست، بهره می‎گیرد و از خودش نیز مطالبی بر آنها می‎افزاید.

اما در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد، وی کلمات اول متن ارسطو را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح داده و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی را نیز بر آنها افزوده است؛ به‎گونه‎ای که اثر، به‎صورت نوشته مستقلی آشکار شده که گفته‎های ارسطو و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد.

این کتاب، از 8 مقاله یا کتاب تشکیل شده و شامل 3 بخش اصلی است: بخش اول در مخاطبات جدلی و اجزای آن شامل مقاله اول و بخش دوم درباره مواضع جدلی از مقاله دوم تا هفتم و بخش سوم درباره کیفیت سؤال سائل و پاسخ مجیب است. مقاله اول کلیاتی درباره صناعت جدل چون تعریف جدل، صناعت بودن جدل، فایده آن، قضایای جدلی، وضع جدلی و مانند آن است. مقاله‎های دوم تا هفتم شامل مواضع جدلی است. مقاله دوم مشتمل بر مواضع جدلی درباره اعراض، شامل 28 موضع، مقاله سوم شامل بحث آثر (ارجح) و اولى و افضل در مسائل اخلاقی و مدنی در 40 موضع، مقاله چهارم در باب مواضع مربوط به جنس، مشتمل بر 43 موضع، مقاله پنجم درباره خاصه، مشتمل بر 24 موضع، مقاله ششم درباره تعریفات، شامل چند بخش و هر بخش شامل چند موضع و مقاله هفتم درباره هویت و غیریت در چند موضع است. مقاله هشتم درباره قواعد فن جدل، شامل قواعد سؤال و جواب، مقدمات مورد استفاده در فن جدل، سهم سائل و مجیب در قیاس جدلی، ماهیت سؤال جدلی، الزام و تبکیت و جز آن است.

این اثر، توسط محمد سلیم سالم، تحقیق و تصحیح شده است. وی در مقدمه‎ای که به ابتدای کتاب افزوده، به این نکات اشاره نموده که ابن اسحاق، طوبیقا را از یونانی به سریانی و یحیی بن عدی آن را از سریانی به عربی، ترجمه کرده است و فارابی نیز آن را تلخیص نموده است.

فهرست مطالب به‎همراه فهرست اعلام، کتب و دليل الكتاب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها علاوه بر ذکر منابع و اشاره به لاتین برخی اسامی و کلمات، به اختلاف نسخ اشاره شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. اعوانی غلامرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
3. خراسانی، شرف‎الدین، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

پیوندها

مطالعه کتاب تلخيص كتاب أرسطوطاليس في الجدل در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور