۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
جز (جایگزینی متن - 'الدين' به ' الدين') |
||
خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
''' | '''جمال الدين حسين بن على نيشابورى'''، معروف به ابوالفتوح رازى خزاعى، مفسر نامدار شيعه،در حدود سال 470 ق.در شهر رى متولد شد. | ||
==کسب علم و دانش== | ==کسب علم و دانش== | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
همچنين فرزندان ديگر بديل، به نامهاى محمّد و عبدالرحمن و عبداللّه در جنگ صفين و در ركاب على عليه السّلام در سال 37 ق.به شهادت رسيدند. | همچنين فرزندان ديگر بديل، به نامهاى محمّد و عبدالرحمن و عبداللّه در جنگ صفين و در ركاب على عليه السّلام در سال 37 ق.به شهادت رسيدند. | ||
جدّ ابوالفتوح، محمّد بن احمد نيشابورى صاحب کتاب «روضة الزهراء» و عموى پدرش، شيخ عبدالرحمن صاحب کتاب سفينة النجاة، از دانشمندان برجستۀ شيعى بودهاند.پسرش، شيخ | جدّ ابوالفتوح، محمّد بن احمد نيشابورى صاحب کتاب «روضة الزهراء» و عموى پدرش، شيخ عبدالرحمن صاحب کتاب سفينة النجاة، از دانشمندان برجستۀ شيعى بودهاند.پسرش، شيخ تاج الدين محمّد و خواهر زادۀ وى، فخر الدين احمد، نيز از علماى عصر خود به شمار مىآمدند.ملاحظه مىشود،چهرههاى برجستۀ خاندان ابوالفتوح رازى از تاريخ صدر اسلام تا كنون، همانند ستارگان فروزان،در آسمان علم، تقوا و فضيلت پرتو افشانى مىكنند. | ||
علاّمه سيّد محسن امين در مورد خاندان ابوالفتوح، مىنويسد: «وى (ابوالفتوح) و پسرش | علاّمه سيّد محسن امين در مورد خاندان ابوالفتوح، مىنويسد: «وى (ابوالفتوح) و پسرش تاج الدين محمّد و پدرش على بن محمّد و جدّش و جدّ اعلاى وى، شيخ ابوبكر احمد و عموى بزرگش شيخ عبدالرحمن بن ابىبكر، همه از دانشمندان نامدار اماميه مىباشند.و خلاصه، اين سلسلۀ معروف در ميان علماى شيعه،جايگاه ويژهاى داشتهاند و تأليفات پر بار و کتابهاى متعددى را از خود به يادگار گذاشتهاند.» | ||
[[شوشتری، نورالله بن شریفالدین|قاضى نور اللّه شوشترى]] نيز در مورد جلالت خاندان ابوالفتوح رازى، مىگويد: «او از خاندان جلالت و فضيلت است و از ذريّۀ بديل بن ورقاء خزاعى، كه از ياران خاص پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله بوده است.اساسا قبيلۀ خزاعه در طول تاريخ، از شيعيان خالص اهل بيت عليهم السّلام بودهاند.» | [[شوشتری، نورالله بن شریفالدین|قاضى نور اللّه شوشترى]] نيز در مورد جلالت خاندان ابوالفتوح رازى، مىگويد: «او از خاندان جلالت و فضيلت است و از ذريّۀ بديل بن ورقاء خزاعى، كه از ياران خاص پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله بوده است.اساسا قبيلۀ خزاعه در طول تاريخ، از شيعيان خالص اهل بيت عليهم السّلام بودهاند.» | ||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
# شيخ عبدالجبار بن مقرى رازى، معروف به مفيد رازى؛وى در شهر رى مدرسهاى داشت و در سال 455 ق.از استادش [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] اجازۀ روايت کتاب «التبيان» را گرفت. | # شيخ عبدالجبار بن مقرى رازى، معروف به مفيد رازى؛وى در شهر رى مدرسهاى داشت و در سال 455 ق.از استادش [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] اجازۀ روايت کتاب «التبيان» را گرفت. | ||
# شيخ ابوعلى حسن بن محمّد طوسى، (فرزند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]])؛وى يكى از استادان مبرّز ابوالفتوح است.او را مفيد ثانى نيز مىگفتند، ابوالفتوح قبل از سال 500 ق.در عراق به محضر وى رسيده است. | # شيخ ابوعلى حسن بن محمّد طوسى، (فرزند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]])؛وى يكى از استادان مبرّز ابوالفتوح است.او را مفيد ثانى نيز مىگفتند، ابوالفتوح قبل از سال 500 ق.در عراق به محضر وى رسيده است. | ||
# قاضى | # قاضى عماد الدين حسن بن محمّد استر آبادى؛وى كه قاضى رى بود، از استادان ابن شهر آشوب و شيخ منتجب الدين نيز محسوب مىشود. | ||
# ابوالقاسم [[زمخشری، محمود بن عمر|محمود بن عمر زمخشرى]]، معروف به جار اللّه (538-467 ق.)؛وى استاد غير شيعى ابوالفتوح به شمار مىآيد.و مؤلف تفسير معروف كشّاف است و از مذهب حنفى معتزلى پيروى مىكرده است.ابوالفتوح در تفسير آيۀ '''الّذى جعل لكم من الشّجر الاخضر نارا'''از زمخشرى به عنوان استاد خود ياد كرده است. البته ابوالفتوح در تفسير خود از تفسير «كشّاف» زمخشرى مطلبى نقل نكرده است. زيرا تفاسير «ابوالفتوح»،«الكشاف» و «مجمع البيان» تقريبا در يك زمان تأليف شدهاند. | # ابوالقاسم [[زمخشری، محمود بن عمر|محمود بن عمر زمخشرى]]، معروف به جار اللّه (538-467 ق.)؛وى استاد غير شيعى ابوالفتوح به شمار مىآيد.و مؤلف تفسير معروف كشّاف است و از مذهب حنفى معتزلى پيروى مىكرده است.ابوالفتوح در تفسير آيۀ '''الّذى جعل لكم من الشّجر الاخضر نارا'''از زمخشرى به عنوان استاد خود ياد كرده است. البته ابوالفتوح در تفسير خود از تفسير «كشّاف» زمخشرى مطلبى نقل نكرده است. زيرا تفاسير «ابوالفتوح»،«الكشاف» و «مجمع البيان» تقريبا در يك زمان تأليف شدهاند. | ||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
اين دانشمند گرانمايه بعد از تحصيل علوم مختلف، اندوختههاى علمى خود را با اخلاص تمام به مشتاقان معارف عرضه نموده است؛ از جملۀ دانش اندوزان مكتب وى افراد زير مىباشند: | اين دانشمند گرانمايه بعد از تحصيل علوم مختلف، اندوختههاى علمى خود را با اخلاص تمام به مشتاقان معارف عرضه نموده است؛ از جملۀ دانش اندوزان مكتب وى افراد زير مىباشند: | ||
#شيخ | #شيخ رشيد الدين محمّد بن شهر آشوب مازندرانى (489-588 ق.)؛ وى در علوم فقه، حديث، تفسير، ادب،شعر و رجال، اطلاعات وسيعى داشته و جامع كمالات، هنرها، و فضيلتهاست؛بدين جهت، حتى از سوى مخالفان و بيگانگان نيز مورد احترام و تعظيم بوده است.ابن شهر آشوب در سفرهاى علمى خويش، به شهر رى وارد شده و مدتى از ابوالفتوح رازى استفاده كرده است.وى در کتاب «معالم العلما» از استاد خود چنين ياد مىكند:<br/>«استاد من،شيخ ابوالفتوح بن على رازى، دانشمند گرانمايهاى است كه کتاب شرح شهاب و روح الجنان در تفسير قرآن را نوشته است.اين تفسير به زبان فارسى است امّا بى نظير و شگفت انگيز مىباشد. | ||
# شيخ | # شيخ منتجب الدين على بن بابويه رازى؛ وى از دانشمندان بلند پايه و از نويسندگان پر مايۀ قرن ششم هجرى، و از نوادگان برادر [[شيخ صدوق]] مىباشد.منتجب الدين با تأليف مشهورترين اثر خود به نام «فهرست علماى شيعه»، حقّ بزرگى را بر گردن پيروان اين مذهب گذاشته و به اين وسيله، نام نيك گروهى از برجستگان علماى شيعه و زعماى اسلام را در صفحۀ روزگار زنده نگه داشت، تا آن جايى كه تمام شخصيت نگاران و تراجم نويسان ممتاز، بعد از قرن ششم هجرى، از کتاب «فهرست» وى كمال بهره را بردهاند.<br/>منتجب الدين در «فهرست» خود، بارها از استادش تجليل به عمل آورده است.وى در بخشى از کتاب خود استادش را چنين مىستايد:<br/>«استاد و پيشواى شيعيان، ابوالفتوح حسين بن على بن محمّد خزاعى رازى،دانشمندى مفسّر و واعظى پارسا بود.وى داراى آثار متعددى است كه از جمله آنها، تفسير روض الجنان در تفسير قرآن و کتاب روح الاحباب در شرح شهاب است.من هر دو کتاب را بر اين استادم قرائت كردهام.» | ||
# شيخ عبداللّه بن حمزه طوسى معروف به ابن حمزۀ فقيه؛ وى از شاگردان ممتاز ابوالفتوح به شمار مىرود.کتاب «الوافى بكلام المثبت و النافى» از تأليفات اين فقيه است. لازم به ذكر است، اين سه نفر از استاد خويش اجازۀ روايتى نيز داشتهاند. | # شيخ عبداللّه بن حمزه طوسى معروف به ابن حمزۀ فقيه؛ وى از شاگردان ممتاز ابوالفتوح به شمار مىرود.کتاب «الوافى بكلام المثبت و النافى» از تأليفات اين فقيه است. لازم به ذكر است، اين سه نفر از استاد خويش اجازۀ روايتى نيز داشتهاند. | ||
# سيّد شريف | # سيّد شريف عزّ الدين «شرفشاه افطسى نيشابورى؛ او داراى کتابى به نام «النظم و النثر الرائق» مىباشد.و آرامگاهش در نجف است. | ||
# | # تاج الدين محمّد بن حسين،فرزند ابوالفتوح | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
# علاّمه شهيد [[شوشتری، نورالله بن شریفالدین|قاضى نور اللّه شوشترى]] در کتاب «مجالس المؤمنين» در مورد ابوالفتوح مىنويسد:<br/>نشانههاى فضل و كمال و تلاشهاى نيكوى وى در تفسير کتاب خداوند و باطل نمودن شبهات و ترديدهاى مخالفين، از نكات بارزى است كه در زندگى اين مرد به چشم مىخورد و هر كه تفسير مشهور وى را ملاحظه كند، به اين حقيقت پى مىبرد. از تفسير وزين وى چنين بر مىآيد كه او معاصر صاحب كشّاف بوده و بعضى از ابيات آن را ديده است؛ امّا اصل کتاب كشّاف را بعد از تأليف، مشاهده نكرده است. | # علاّمه شهيد [[شوشتری، نورالله بن شریفالدین|قاضى نور اللّه شوشترى]] در کتاب «مجالس المؤمنين» در مورد ابوالفتوح مىنويسد:<br/>نشانههاى فضل و كمال و تلاشهاى نيكوى وى در تفسير کتاب خداوند و باطل نمودن شبهات و ترديدهاى مخالفين، از نكات بارزى است كه در زندگى اين مرد به چشم مىخورد و هر كه تفسير مشهور وى را ملاحظه كند، به اين حقيقت پى مىبرد. از تفسير وزين وى چنين بر مىآيد كه او معاصر صاحب كشّاف بوده و بعضى از ابيات آن را ديده است؛ امّا اصل کتاب كشّاف را بعد از تأليف، مشاهده نكرده است. | ||
# ميرزا محمّد باقر خوانسارى،شخصيت نگار معروف شيعى:<br/>حسين بن على خزاعى معروف به شيخ ابوالفتوح رازى، مؤلف تفسير مشهور فارسى، از دانشمندان شناخته شدهى تفسير و علم كلام است. او از ماهرترين و بزرگترين علماى ادب و از راويان سرشناس علم حديث مىباشد. | # ميرزا محمّد باقر خوانسارى،شخصيت نگار معروف شيعى:<br/>حسين بن على خزاعى معروف به شيخ ابوالفتوح رازى، مؤلف تفسير مشهور فارسى، از دانشمندان شناخته شدهى تفسير و علم كلام است. او از ماهرترين و بزرگترين علماى ادب و از راويان سرشناس علم حديث مىباشد. | ||
# [[نوری، حسین بن محمدتقی|ميرزا حسين نورى]]، محدّث،فقيه، و رجال شناس متبحّر:<br/>استاد و پيشواى مفسّرين، ترجمان كلام الهى، | # [[نوری، حسین بن محمدتقی|ميرزا حسين نورى]]، محدّث،فقيه، و رجال شناس متبحّر:<br/>استاد و پيشواى مفسّرين، ترجمان كلام الهى، جمال الدين ابوالفتوح حسين بن على خزاعى رازى، مشهور به ابوالفتوح رازى،دانشمندى فاضل،فقيهى مفسّر، و اديبى مطّلع بوده و در كسب علم به درجات كمال نايل شده بود.نسب شريف او به عبداللّه بن بديل بن ورقاء خزاعى،فرزند يكى از اصحاب رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله مىرسد. | ||
==رحلت== | ==رحلت== | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
از شيخ ابوالفتوح رازى دو فرزند دانشمند به يادگار ماند: | از شيخ ابوالفتوح رازى دو فرزند دانشمند به يادگار ماند: | ||
# | # تاج الدين محمّد رازى؛<br/>[[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حرّ عاملى]] در مورد وى مىنويسد:استاد و پيشواى مردم، تاج الدين محمّد فرزند ابوالفتوح رازى خزاعى،دانشمندى پارسا بوده است. | ||
# | #صدر الدين على رازى؛<br/>شيخ منتجب الدين بن بابويه از وى به عنوان يك عالم شيعى،در کتاب الفهرست خود، نام برده است. | ||
== وابستهها == | == وابستهها == |
ویرایش