الحاشية علی أصول الكافي (رفیعا)

الحاشیة علی أصول الکافی

نام کتاب	الحاشیة علی أصول الکافی
نام های دیگر کتاب	الکافی. اصول. حاشیه
پدیدآورندگان	درایتی، محمدحسین (محقق) کلینی، محمد بن یعقوب (نويسنده) رفیعا، محمد بن حیدر (حاشيه نويس)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏141‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏9‎‏ ‎‏م‎‏3041‎‏*
موضوع	احادیث شیعه - قرن 4ق. کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی. اصول - نقد و تفسیر
ناشر	موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1388 هـ.ش یا 1430 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE3648AUTOMATIONCODE

" الحاشيه على الاصول الكافى " تاليف رفيع الدين محمد بن حيدر نائينى متولد سال 1082 ق است كه به زبان عربى در يك جلد جمع آورى شده است. محقق اين كتاب آقاى محمد حسين درايتى مى باشد.

انگيزه نگارش

به گفته مولف ، اين كتاب در جواب گرو از شاگردانش كه از وى در خواست چنين شرحى را كرده بودند ، نوشته اشت. و يكى از آنان به نام امير معصوم بن محمد فصيح ابن اولياء حسينى تبريزى قزوينى متولد 1091 ق ، اين حاشيه را در كتابى مستقل جمع نموده است.

ساختار و محتواى كتاب

كتاب با سخنى از مهدى مهريزى درباره مجموعه آثار كنگره‌ى بين المللى شيخ كلينى ، و مقدمه محقق در باره شخصيت علمى و آثار و شاگردان مولف آغاز و سپس اصل كتاب شروع مى گردد.

از اهميت كتاب همين بس كه علامه مجلسى در شرحى كه بر كافى به نام مرآه العقول دارد ، از اين حاشيه بهره جسته است. شكى نيست كه اين حاشيه از دقيقترين حواشى بر كافى است و از جهات مختلفى ممتاز شده است:

1- آنكه مولف از اساتيد معقول و داراى دقت‍ فلسفى و كلامى است و اين اثر مشحون لطائف و دقائق عقليه و كلاميه است كه مبتنى بر مذهب اماميه مى باشد ، خصوصا به جهت آنچه كه از وى در شرح كتاب توحيد وارد شده است .

2- مولف در اين حاشيه از سند احاديث غافل نگشته و به طور كلى آن را ترك ننموده ، لذا متعرض بعضى روايات مشترك يا مجهول شده است.

3- وى در شرح بعضى روايات كافى و براى تاييد آنچه كه به ذهنش خطور نموده است ، از روايات ديگر در كافى و ديگر كتب ، استفاده نموده كه اين مطلب كثرت انس وى با روايات را مى رساند .

4- اين حاشيه مشحون به نكات ادبى زيادى است زيرا كه مولف در مواضع متعدده ، كيفيه ضبط كلمات را ذكر نموده و به اعراب بعضى از جملات و آنچه به معناى احاديث در اين زمينه منت‍ مى شود ، نيز اشاره كرده است .

5- وى در شرح لغات غريب احاديث ، اهتمام بسيارى نموده و آنها را از مصادر مختلفى شرح كرده ، حتى از مصادر فارسى استفاده نموده و در ترجمه لغات به مبدأ اشتقاق آنها اشاره كرده و آنهايى را كه با مقام مناسبت داشته برگزيده است.

6- مولف عنايت و دقت خاصى در ذكر نص احاديثى كه منقول از ثقه الاسلام كلينى مى باشد ، داشته و به يك نسخه واحده اكتفا ننموده است و از بين آنها صحيح ترين را اختيار كرده و به بعضى از محتملات سندى اشاره نموده است.

متاسفانه عمر ايشان كفاف اتمام اين كتاب را نداد لذا ، حاشيه‌ى وى تا كتاب الحجه ، باب «ان المتوسمين الذين ذكر هم الله تعالى فى كتابه هم ائمه و السبيل فيها مقيم» حديث سوم ، بيشتر ادامه ندارد.

محقق براى جمع آورى اين كتاب بر 4 نسخه‌ى خطى تمسك جسته و اختلافاتى كه بين نسخ مختلف وجود داشت را در اوراق خاص مكتوب نموده است. وى سعى نموده تمام آيات و روايات را از منابع خود استخراج نمايد همچنين در تصحيح متن از خطا و اختيار ارجح نسخ به همراه اشاره به مورد محتمل ، در پاورقى دريغ ننموده است.

در حواشى نسخ خطى مطالب و فواد زيادى از مولف و غيره نقل شد بوده كه محقق محترم در پاورقى كتاب به آن اشاره نموده است. در اين نسخه ، متن كامل كتاب الكافى در بالاى صفحات ذكر شده و متن حاشيه در پايين آن.

فهارس كتاب

1- فهرست آيات قرآن.

2- فهرست احاديث

3- فهرست اعلام

4- فهرست كتب وارده در متن

5- فهرست مذاهب و قبائل و فرق

6- فهرست اختلاف نسخ

7- فهرست مصادر تحقيق

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب

پیوندها

مطالعه کتاب الحاشیة علی أصول الکافی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور