كناش في الطب

کناش في الطب

نام کتاب	کناش في الطب
نام های دیگر کتاب	کتاب کناش فی الطب
پدیدآورندگان	شیری، علی (محقق) کشکری، یعقوب (نويسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه نويس)
زبان	عربی
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏128‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏5‎‏ک‎‏9‎‏
موضوع	پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14
ناشر	دانشگاه علوم پزشكی ايران، موسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1386 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE12494AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«كنّاش فى الطب» تألیف يعقوب الكشكرى، مجموعه مقالات در موضوع علم پزشكى است.شايد به اين دليل كه اولين مقاله اين كتاب از ابن‌سرابيون (سرافيون) نقل شده، برخى به اشتباه كتاب را به ابن‌سرابيون نسبت داده‌اند.

مقالات متنوع اين كتاب بيشتر به طب عملى اختصاص دارد و مؤلف كمتر به جنبه‌هاى طب نظرى مى‌پردازد.

ساختار

اين اثر داراى شصت‌وپنج باب و هر باب مشتمل بر يك مقاله است كه در هر مقاله به بررسى يك بيمارى و عارضه و راه‌هاى درمان آن پرداخته شده است.

كتاب داراى ترتيب خاصى نيست، بلكه مؤلف در هر مقاله مسأله‌اى پزشكى را به صورت مستقل و بدون وابستگى به مطالبى پيشين و مطالب بعدى نقل مى‌كند. بدين ترتيب كه ابتدا به بيان بيمارى و عارضه مى‌پردازد و سپس شيوه معالجه و درمان آن بيمارى را ذكر مى‌كند.

گزارش محتوا

كتاب كناش فى الطب مجموعه‌اى ارزشمند در درمان بيمارى‌ها است. از سويى مؤلف خود پزشكى صاحب تجربه است، چرا كه بيشتر عمر خود را به درمان بيماران در بيمارستان‌ها اختصاص داده است و تجربيات و آموخته‌هاى ارزشمندى كسب نموده است. از سوى ديگر مؤلف به منابع بسيارى از كتب قدماء در زمينه پزشكى دسترسى داشته است و در جاى‌جاى اين اثر از اين منابع مهم و سودمند استفاده كرده است. نمونه‌اى از اين منابع را مى‌توان چنين برشمرد:كتاب ادويه مركبه تأليف جالینوس (كناش فى الطب، ص8 و 13 و 20 و)، كناش تأليف فولس (همان، ص102 و 103)، ادويه مفرده جالینوس (همان، ص134 و 215)، كتاب كناش تأليف ثابت بن قره (همان، ص135)، كتاب كناش تأليف ساهر (همان، ص139)، اعضاء متشابهه الاعضاء تأليف جالینوس (همان، ص144)، فصول تأليف بقراط (همان، ص214)، علل اعضاء باطنى تأليف جالینوس (همان، ص217 و 215)، مواضع آلمه تأليف جالینوس (همان، ص227)، رعشه تأليف جالینوس (همان، ص248)، ابيديميا تأليف بقراط (همان، ص24)، حميات تأليف جالینوس (همان، ص279)، جيلة ابراء تأليف جالینوس (همان، ص281)، حميات تأليف يوحنا بن ماسويه (همان، ص292).

شيوه‌هاى معالجه بيمارى‌ها گاه دستورات و تجربيات مؤلف و گاه نقل قول از اطباى بزرگ است كه اين نقل قول‌ها بعضاً با حاشيه مؤلف همراه است البته معالجه گاه با ذكر دوايى خاص و ذكر نسخه آن و شيوه ساخت آن و گاه به دستور و تدبيرهاى ديگر مثل پرهيزها و رژيم‌هاى غذايى است. (كناش فى الطب، ص8 و 26 و 161).

وضعيت كتاب

كتاب با تحقيق و پاورقى على شيرى انجام شده است. وى در ابتدا مقدمه‌اى كوتاه پيرامون زندگى مؤلف و كتاب كنّاش نگاشته است. پاورقى‌هاى نسبتاً مفصل اين اثر گاه به موارد خطا و تصحيف متن اختصاص دارد و گاه در آن به شرح و توضيح واژه‌اى در متن پرداخته شده است. توضيح و شرح مفردات دارويى، شرح حال اطبايى كه نام آنها در متن آمده و بيان مطالبى مرتبط با متن از منابع مهم پزشكى، بخش ديگرى از حواشى و پاورقى‌ها را تشكيل مى‌دهد.

افست اين اثر در 1386ش به همت مؤسسه مطالعات تاريخ پزشكى، طب اسلامى و مكمل دانشگاه علوم پزشكى ايران منتشر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب