تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه

تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه

نام کتاب	تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه
نام های دیگر کتاب	تاریخ مفصل ایران از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه
پدیدآورندگان	اقبال آشتیانی، عباس (نويسنده) پیرنیا، حسن (نويسنده) دبیر سیاقی، محمد (گردآورنده) باستانی پاریزی‏، محمد ابراهیم (مقدمه نويس)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏‎‏DSR‎‏ ‎‏109‎‏ ‎‏/‎‏پ‎‏9‎‏ت‎‏2
موضوع	ایران - تاریخ
ناشر	خيام
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1380 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE10886AUTOMATIONCODE

"تاريخ ايران از آغاز تا انقراض قاجاريه" تألیف حسن پيرنيا و عباس اقبال مى‌باشد كه در باره شكل جغرافيايى ايران و نژادها و مذاهب آنان سخن مى‌گويد. كتاب، به فارسى و در قرن معاصر نگاشته شده است.

ساختار كتاب

كتاب حاضر شامل دو قسمت مى‌باشد كه قسمت اول شامل تاريخ ايران و قسمت دوم شامل تاريخ مفصل ايران مى‌باشد كه اولى از يك مقدمه و پيش گفتارى توسط محمد دبير ساقى تشكيل يافته است سپس شرح حال مؤلف به قلم آقاى دكتر باستانى پاريزى ذكر شده و در ادامه از دو بخش تشكيل يافته است.

قسمت دوم كتاب از يك پيش گفتار و دو بخش كه بخش اول آن در دو قسمت مى‌باشد.

گزارش محتوا

در ابتداى كتاب شكل جغرافيايى فلات ايران، نژادها و آمدن آريان‌ها به فلات ايران ايراد شده است. سپس مختصرى از تاريخ عيلام، حدود، نژاد، زبان، خط، مذهب و تقسيم‌هاى گذشته آن بحث مى‌نمايد و در سه بخش از زمان بسيار قديم تا 2225 ق.م كه به تاريخ سومرى‌ها و آكدى‌ها نظرى اجمالى مى‌اندازد، در بخش دوم از 2225 ق.م تا 745 ق.م از همسايه عيلام يعنى بابل كه به دست مردمان سامى نژاد تاسيس شد سخن مى‌گويد و در بخش سوم از 745 تا 645 ق.م از آسورى‌ها سخن مى‌راند.

قسمت بعدى، تاريخ آريان‌هاى ايرانى است كه در 5 باب، دوره مادى و دوره اول پارسى، دوره يونانى و مقدونى- اسكندر و سلوكى‌ها، دوره پارت‌ها، دوره دوم پارسى‌ها سخن مى‌گويد.

باب اول شامل دو فصل شاهان ماد و تمدن مادى است. باب دوم در سه فصل است كه به شاهان هخامنشى و قشون كشى اسكندر به ايران و انقراض سلسله هخامنشى و تمدن ايران در اين دوره مى‌پردازد.

در باب سوم دوره يونانى و مقدونى است كه در سه فصل به فتوحات اسكندر بعد از وفات داريوش، طرز رفتار اسكندر و جانشينان وى اشاره مى‌كند.

باب چهارم در دو فصل از پارت‌ها و شاهان اشكانى و اوضاع ايران در اين دوره و تمدن آنها سخن مى‌گويد.

در باب پنجم هم طى دو فصل از شاهان ساسانى و تمدن ايران در اين زمان بحث مى‌نمايد.

قسمت دوم كتاب، از دو قسمت ايران از صدر اسلام تا مغول و قسمت دوم از استيلاى مغول تا انقراض قاجاريه سخن مى‌گويد.

قسمت اول از قسمت دوم كتاب كه ايران تا تشكيل دولت طاهريان است، شامل 5 فصل مى‌باشد كه از عربستان و قوم عرب، اسماعيليه، ظهور اسلام، سيره پيامبر، خلفاى راشدين، خلفاى اموى و خلافت عباسى سخن مى‌راند.

قسمت دوم از قسمت دوم كتاب كه تاريخ ايران را بعد از اسلام بررسى مى‌كند داراى نه فصل كه مباحثى پيرامون طاهريان و علويان طبرستان، ديالمه آل يار، ديالمه آل بويه، صفاريان، سامانيان، غزنويان، سلاطين غور، سلاطين سلجوقى و اتابكان و خوارزمشاهيان مى‌شود.

قسمت اول از قسمت دوم كتاب شامل نوزده فصل از استيلاى مغول تا انقراض قاجاريه را بررسى نموده است.

مطالعه سياست خارجى ايران در دوره قاجاريه از چند جنبه حايز اهميت است: نخست اين كه تاريخ ديپلماسى و سياست خارجى ايران به مفهوم واقعى آن، از زمان ظهور اين سلسله آغاز مى‌شود. گر چه قبل از انتقال قدرت به قاجاريه، تبادل سُفرا، نمايندگان و هيئت‌هاى سياسى بين دربار ايران و ساير دولت‌هاى جهان به ويژه دولت‌هاى اروپايى صورت مى‌گرفت، اما از اوايل سلطنت قاجاريه بود كه هم اهميت استراتژيكى ايران براى دولت‌هاى اروپايى شناخته شد و هم به طور جدّى اين كشور وارد عرصه سياست بين الملل گرديد.

هم‌چنين، با ظهور سلسله قاجاريه، عصر تازه‌اى در تاريخ كشورمان آغاز شد و ايران به دوران پرفراز و نشيب تاريخ خود گام نهاد. عمل‌كرد زمام‌داران اين سلسله در بُعد سياست خارجى بيش از هر دوره ديگر در سرنوشت اين كشور تأثير نهاد. اتّخاذ سياست خارجى نسنجيده و غلط سبب انعقاد معاهدات زيان بار، اعطاى امتيازات گوناگون به بيگانگان، اقدامات بى حاصل و تجزيه بخش‌هايى از مناطق زرخيز از پيكره اين سرزمين گرديد كه قسمتى از نتايج مصيبت بار حاكميت اين سلسله بر ايران بود. در مدت نزديك به 150 سال حكومت، هنگامى كه قاجارها از صحنه قدرت و حكومت كنار زده شدند، تنها نيمى از ايرانى را كه از سلسله زنديه به زور گرفته بودند، به جا نهادند.

وضعيت كتاب

پايان قسمت اول كتاب شامل يك خاتمه و فهرست سلسله‌هائى كه در ايران قديم سلطنت كرده‌اند، اسامى شاهان و وقايع مهم دوره‌ها و سلطنت‌ها مى‌باشد.

در ابتداى هر قسمت از كتاب فهرست محتويات آن بخش ذكر شده است.

منابع مقاله

ويكيپديا، دانش‌نامه آزاد محمد محيط طباطبايى، مطبوعات و اقبال آشتيانى، مجموعه گفتارهايى در باره چند تن از رجال ادب و تاريخ ايران، كتاب‌خانه مركزى دانشگاه تهران،

غلامرضا سميعى، سيماى معاصران اقبال آشتيانى، تماشا، شمار، سال

اعتراض خوش‌نويسان به تخريب خانه مشير الدوله (فارسى). خبرگزارى ميراث فرهنگى CHN در تاريخ 27-03-1386). بازديد در تاريخ 26-11-1387.

كتاب شرح رجال سياسى نظامى معاصر ايران، ج 1، نوشته دكتر باقر عاقلى، انتشارات گفتار با همكارى نشر علم، 1380

پیوندها

مطالعه کتاب تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور