خاتونآبادی، محمدصالح بن عبدالواسع
میرمحمدصالح خاتونآبادی (۱۰۵۸-۱۱۲۶ق)، فقیه، محدث و عالم امامی قرن یازدهم و دوازدهم هجری است. وی از شاگردان برجسته و داماد علامه محمدباقر مجلسی بود و پس از وی، منصب امامت جمعه و شیخالاسلامی اصفهان را عهدهدار شد. خاتونآبادی در فقه، حدیث، تفسیر و کلام تبحر داشت و آثار متعددی از خود به جای گذاشت. او در تکمیل آثار ناتمام علامه مجلسی مانند «بحارالانوار» و «مرآة العقول» نقش مهمی ایفا کرد.
| میرمحمدصالح خاتونآبادی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | میرمحمدصالح بن عبدالواسع حسینی خاتونآبادی |
| نسب | حسینی (منسوب به حسن افطس بن علی اصغر بن امام زینالعابدین علیهالسلام) |
| نام پدر | میر عبدالواسع |
| ولادت | ۱۰۵۸ قمری |
| محل تولد | اصفهان، ایران |
| محل زندگی | اصفهان |
| رحلت | ۱۱۲۶ قمری |
| مدفن | نجف اشرف |
| همسر | دختر علامه محمدباقر مجلسی |
| فرزندان | میرمحمدحسین، میرزینالعابدین، میرسید محمد، میرجعفر، میرسید علی |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده امامی |
| پیشه | فقیه، محدث، مفسر |
| منصب | امامت جمعه و شیخالاسلام اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | فقه، حدیث، تفسیر، کلام |
| اساتید | |
| شاگردان | |
| برخی آثار | |
ولادت
میرمحمدصالح بن عبدالواسع حسینی خاتونآبادی در سال ۱۰۵۸ قمری در اصفهان، در خانوادهای مشهور از سادات حسینی که نسب آنان به حسن افطس بن علی اصغر بن امام زینالعابدین(ع) میرسد، به دنیا آمد.[۱] [۲]خاندان خاتونآبادی از خاندانهای علمی و سرشناس شیعه در عصر صفوی بودند.[۳]
تحصیلات
وی تحصیلات ابتدایی را نزد پدرش میر عبدالواسع آغاز کرد. سپس فقه و حدیث را نزد محمد بن حسن شروانی (ملامیرزا) فراگرفت.[۴] به مدت بیست سال نزد آقا حسین خوانساری (محقق خوانساری) تحصیل کرد و کتابهای شرح اشارات، شفا و شرح لمعه را از او آموخت. مهمترین استاد وی علامه محمدباقر مجلسی بود که سی سال در محضر او تلمذ کرد و از وی اجازه نقل حدیث دریافت نمود.[۵] خاتونآبادی ابتدا به علوم عقلی و حکمت گرایش داشت، اما تحت تأثیر علامه مجلسی، به فقه و حدیث روی آورد و در این زمینهها به تبحر رسید.
فعالیتها
پس از درگذشت علامه مجلسی در سال ۱۱۱۰ قمری، با وجود عالمان بزرگی مانند فاضل هندی و آقاجمالالدین خوانساری، میرمحمدصالح به امامت جمعه و سرپرستی حوزه علمی اصفهان منصوب شد. پس از وفات جعفر بن عبدالله کمرهای (شیخالاسلام اصفهان) در سال ۱۱۱۵ قمری، منصب شیخالاسلامی شهر نیز به او واگذار گردید.[۶] وی در تکمیل آثار ناتمام استادش، علامه مجلسی، نقش مهمی داشت؛ از جمله اتمام هشت جلد باقیمانده از «بحارالانوار» و تکمیل شرح «مرآة العقول» بر کتاب «کافی». خاتونآبادی همچنین به تدریس و تربیت شاگردان بسیاری پرداخت که از جمله آنان فرزندش میرمحمدحسین، سید نورالدین جزایری و احمد بن اسماعیل جزائری بودند. او با وجود نفوذ و مقام علمی، گاه با حاکم وقت، شاه سلطان حسین صفوی، دچار اختلاف میشد و حتی برای مدتی از منصب شیخالاسلامی عزل شد، اما بعداً با وساطت عمه شاه، دوباره به این سمت بازگشت.[۷]
وفات
میرمحمدصالح خاتونآبادی سرانجام در سال ۱۱۲۶ قمری در اصفهان درگذشت. پیکر او را به نجف اشرف انتقال دادند و در آنجا به خاک سپردند.[۸] برخی منابع تاریخ وفات او را ۱۱۱۶ قمری ذکر کردهاند، اما شواهد تاریخی (از جمله گزارشهای وقایعالسنین که تا سال ۱۱۲۶ از او نام برده) نشان میدهد تاریخ صحیح درگذشت وی ۱۱۲۶ قمری است.[۹]
آثار
- حدائق المقرّبین (درباره ملائکه، انبیا، ائمه و علما)
- ذریعة النجاح فی اعمال السنة (درباره ادعیه و اعمال سال)
- اصول العقائد (در علم کلام)
- اسرار الصلاة
- روادع النفوس (به فارسی، در علم اخلاق)
- تفسیر سوره فاتحه
- تفسیر سوره اخلاص
- الایمان والکفر
- شرح من لایحضره الفقیه
- شرح الاستبصار
- رساله التهلیلیة
- چندین رساله درباره رؤیت هلال
- التقویم الشرعی (منتخب تقویم المؤمنین)
- الانوار المشرقة
- احوال الملائکه
- النجم الثاقب فی اثبات الواجب[۱۰][۱۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: سعید، علیرضا، ص ج۱۴، ص۶۰۶
- ↑ ر.ک: میر محمد صالح خاتون آبادی، پایگاه پژوهه
- ↑ ر.ک: میر محمد صالح خاتون آبادی، پایگاه پژوهه
- ↑ ر.ک: میر محمّد صالح خاتون آبادی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- ↑ ر.ک: سعید، علیرضا، ص ج۱۴، ص۶۰۶
- ↑ ر.ک: میر محمّد صالح خاتون آبادی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- ↑ ر.ک: سعید، علیرضا، ص ج۱۴، ص۶۰۷
- ↑ ر.ک: میر محمّد صالح خاتون آبادی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- ↑ ر.ک: سعید، علیرضا، ص ج۱۴، ص۶۰۷
- ↑ ر.ک: سعید، علیرضا، ص ج۱۴، ص۶۰۷
- ↑ ر.ک: میر محمدصالح خاتون آبادی، دانشنامه اسلامی
منابع مقاله
- سعید، علیرضا، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج۱۴، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.
- پایگاه پژوهه وابسته به پژوهشکده باقرالعلوم
- پایگاه اطلاع رسانی حوزه
- دانشنامه اسلامی
وابستهها
حدائق المقربین (حدیقه پنجم) (و باب ششم و هفتم از حدیقه چهارم)
[[رسالۀ هلالیه
[[الحديقتان الرابعة و الخامسة من کتاب حدائق المقربين [في تراجم أعلام الدين و فضائل السادة و المؤمنين]]]