إختلاف الأئمة العلماء

    از ویکی‌نور
    إختلاف الأئمة العلماء
    إختلاف الأئمة العلماء
    پدیدآورانابن هبیره، یحیی بن محمد (نويسنده) احمد، یوسف (محقق)
    ناشردار الکتب العلمية
    مکان نشرلبنان - بیروت
    سال نشر1423ق - 2002م
    چاپ1
    شابک2-7451-3401-9
    زبانعربی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ش۹الف۳ 169/7 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    اختلاف أئمة العلماء، اثر ابن ‌هُبَیْره، ابوالمظفر عون‌الدین یحیی بن ‌محمد بن ‌هبیره شیبانی (560-499ق)، ادیب، محدث، فقیه حنبلی و وزیر دو تن از خلفای عباسی است. این کتاب در فقه مقارن نوشته شده و آرای اختلافی چهار پیشوای مذاهب اربعه «ابوحنیفه (80-150ق)»، «مالک بن انس (۹۳–۱۷۹ق)»، «محمد بن ادریس شافعى (150-204ق)» و «احمد بن حنبل (164-241 ق)» را گرد آورده است. یوسف احمد، پژوهش این کتاب را انجام داده و در دو جلد عرضه نموده است.

    مباحث این کتاب در جلد نخست با عنوان‌های «طهارت، نماز، جنازه‌ها، زکات، روزه، حج، ذبح، دادوستدها، رهن، حجر و تصرف در راه‌ها» شکل یافته است[۱] و در جلد دوم با «عاریت، ودیعه، غصب، شفعه، اجاره، فرایض، نکاح، طلاق، جنایات، سوگندها و داوری‌ها» ترتیب می‌گیرد[۲]‏.

    ابن هبیره مقدمه‌ای کوتاه با رویکرد اصولی نوشته، سپس ابواب فقهی را در آنچه به اختلاف فتوا مربوط است، دنبال‌ ‌کرده است[۳]. ‏نگاه به شیوه اجتهادی پیشوایان چهاگانه اهل سنت در صدور فتوا، به آشنایی خواننده با فرایند مباحث کمک می‌کند؛ بدین‌گونه که:

    1. ابوحنیفه در تشخیص مسئله، نخست به قرآن می‌نگرد و چنانچه حکمی نیافت، به سنت نبوی(ص) رجوع‌ می‌کند و اگر کار به انجام نرسید، از میان گفتار صحابه آنچه را دوست داشته، برمی‌گزیند و آنگاه که کلامی از آنان نیافت، به رأی خود عمل ‌می‌کند؛
    2. مالک به ترتیب از کتاب خدا آغاز نموده، به احادیث می‌رسد و از میان آن‌ها آنچه را حجازیان روایت‌کرده‌اند، برمی‌گزیند. او تعامل اهل مدینه را اهمیت‌ داده، گاهی نیز حدیث را رها کرده و «تعامل» را ترجیح می‌دهد؛
    3. شافعی یک مسئله را ابتدا از ظواهر قرآن (تا جایی که با ظاهر روایت رو‌به‌رو نگردیده و کنار گذاشته نشود)، اخذ می‌کند، سپس، به سنت مرفوعه به پیامبر(ص) می‌نگرد. نزد او ضعف در روایت یا اینکه از آحاد باشد، در اخذ به آن یکسان است؛
    4. احمد بن حنبل در آغاز، به مصحف می‌نگرد، سپس احادیثی را که ثقه‌ها روایت نموده‌اند، دنبال می‌کند و در این کار، قول صحابه را بر قیاس مقدم می‌شمرد[۴]‏.

    نویسنده در بررسی آرا، نخست اشاره‌ای به اتفاق و اجماع پیشوایان مذاهب چهارگانه نموده، سپس به اختلاف‌ها می‌پردازد[۵].‏

    پانویس

    1. ر.ک: متن کتاب، ج1، ص470-467
    2. ر.ک: همان، ج2، ص447-445
    3. ر.ک: همان، ج1، ص27-21
    4. ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص6
    5. ر.ک: متن کتاب، همان، ص129

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها