نمایش مبدأ برای شرح چهل حدیث در فلسفه الهی

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR88016J1.jpg
| عنوان = شرح چهل حدیث در فلسفه الهی
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[طباطبایی، علی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  /ط2ش4 143/9 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = مطبوعات دينی
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = 1394ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE88016AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 88016
| کتابخوان همراه نور = 88016
| کد پدیدآور = 65776
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''شرح چهل حدیث در فلسفه الهی'''، اثر [[طباطبایی، علی|سید علی طباطبائی]] (تولد 1345ش) نویسنده و محقق است. موضوع کلی کتاب، شرح و تبیین چهل حدیث از متون مقدس شیعه است که به مباحث بنیادین فلسفه الهی، کلامی و عرفانی می‌پردازد و کوشش شده است تا از برکات تحقیقات و مشایخ الهی تدوین و تنظیم شود.

==ساختار==
کتاب شامل یک مقدمه مؤلف، یک مطلع (بخش پیشگفتار)، و شرح چهل حدیث است که هر حدیث شامل فصول، ابواب یا مطالب جزئی‌تر برای تبیین موضوع مربوطه است.

==سبک نگارش==
سبک نگارش بر پایه استدلال عقلی و فلسفی استوار است، به گونه‌ای که مسائل بنیادین فلسفه الهی مانند علیت، معرفت خداوند، توحید، و صفات الهی را تبیین می‌کند و هسته اصلی مطالب، شرح و تفسیر احادیث معصومین(ع) است<ref>همان، ص73، 89، 134، 157، 295-304</ref>.
==گزارش محتوا==
مقدمه و مطلع مؤلف با ستایش خداوند و اشاره به این نکته شروع می‌شود که دسترسی به ذات الهی فراتر از خیال و گمان است و برتری عقل حکما، قلب عرفا و سرّ اولیا بر عقل معمولی تأکید شده است. در بخش مطلع، موضوع «شأن عقل در قلمرو دین» مطرح می‌گردد و از عقل و نقل دو منبع هم‌تراز دین بحث می‌شود. عقل می‌تواند در استنباط شرع مستقل باشد (اصول عقلیه) یا موید نقل باشد (در مواردی که نقل و حکم قطعی عقل همراه شده‌اند). به تعبیر شیخ انصاری عقل فطری خالی از «شوائب اوهام» از منابع اثباتی دین است؛ اما اگر عقل به اوهام شیطانی و مغالطه مشوب شود، اعتبار خود را از دست می‌دهد <ref>همان، ص41- 27</ref>.

به‌منظور آشنایی بیشتر با کتاب و محتوای آن، به شرح چند حدیث مذکور در کتاب، به‌صورت کوتاه و مختصر، اشاره می‌شود:
حدیث اول: اهمیت حفظ چهل حدیث: این حدیث  به اهمیت حفظ چهل حدیث و فقه الحدیث می‌پردازد. حفظ چهل حدیث مراتبی دارد؛ از جمله حفظ الفاظ و عبارات و درک معانی و مفاهیم و در نهایت، ادراک مقصود اصلی حدیث و عمل بر طبق آن است. این کار موجب تکامل استعداد و بروز ملکات اخلاقی و عرفانی می‌شود<ref>متن کتاب، ص58- 43</ref>.

حدیث دوم: فضیلت عقل و تشویق به تعقل: این حدیث  پیرامون فضیلت عقل و جایگاه آن است. سعادت انسان منوط به تفکر و تعقل است. هدف انبیا(ع) احیای عقل و رهایی انسان از سلطه شهوات است. فضیلت و برتری انسان بر دیگر مخلوقات، در گرو کمال عقل اوست<ref>همان، ص71- 59</ref>.

حدیث سوم: قانون علیت و معلولیت: این حدیث  به تبیین قانون علیت و معلولیت می‌پردازد و مقدمات فلسفی آن را طرح می‌کند. اصل علیت مقدم بر هر استدلالی است. در این بحث، قاعده «کُلُ مَعْرُوف بِنَفْسِهِ مَصْنُوعٌ وَ کُلُّ قَائِمٍ فِی سِوَاهُ مَعْلُولٌ» (هر امری که به نفس ذات خود شناخته شود، مصنوع و آفریده شده است و هر امری که به غیر خود قائم باشد و در هستی به دیگری متکی باشد معلول و دارای آفریننده است) بررسی می‌شود. این قانون در نهایت به توحید افعالی و نظام علیت می‌انجامد که هیچ مخلوقی در فعل خدا وساطت ندارد<ref>همان، ص87- 73</ref>.

حدیث چهارم: معرفت ربوبی مهم‌ترین مسئله فلسفه الهی: این بحث مهم‌ترین مسئله فلسفه الهی یعنی معرفت ربوبی را مطرح می‌کند. در: این حدیث، تنزیه خداوند از هرگونه وصفی که مستلزم تحدید و محدودیت باشد، تبیین می‌شود. فصول این حدیث  به حمد و ستایش خداوند، عدم امکان ادراک کنه هستی توسط مخلوقات، و بیان صفات الهی می‌پردازد<ref>همان، ص113- 89</ref>.

حدیث پنجم: مراحل شناخت خدای سبحان: مباحث این حدیث  درباره مراحل توحیدی و چگونگی شناخت خداوند است. مراحل شناخت خدا شامل معرفت به وجود او که کمال آن تصدیق با اوست، توحید ذاتی و کمال توحید به اخلاص است. در این مراحل، نفی شرک جلی و خفی و وحدت ذاتی به توحید اطلاقی تبیین می‌شود. همچنین اشاره شده که ذات الهی مقدس، وجودی بسیط است که ترکیب و تخصص نمی‌پذیرد<ref>همان، ص142- 115</ref>.

مباحث مربوط به احادیث دیگر نیز بر همین اساس، عمدتاً به تبیین دقیق‌تر مسائل و موضوعاتی همچون اصول توحیدی، صفات الهی، جبرواختیار، نبوت و امامت و... پرداخته‌اند.

==پانویس==
<references />

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:حدیث]]
[[رده: متون احادیث]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مهر 1404]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مهر 1404 توسط عباس مکرمی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مهر 1404 توسط فریدون سبحانی]]