نمایش مبدأ برای جریان‌شناسی تفاسیر فقهی؛ تاریخ، تطور و نمونه‌ها

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR38555J1.jpg
| عنوان = جریان شناسی تفاسیر فقهی تاریخ، تطور و نمونه‌ها 
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ناصحیان، علی اصغر]] (نويسنده)
[[مهدوی‌راد، محمدعلی]] (نویسنده)
[[نورایی، محسن]] (نویسنده)
[[راد، علی]] (نویسنده)
[[فیض آبادی، جهانگیر]] (نویسنده)
[[جلائیان اکبرنیا، علی]] (گردآورنده)
[[علیزاده، میرزا]] (نویسنده)
[[خرقانی، حسن]] (نویسنده)
[[بزدی ثانی، هادی]] (ویراستار)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  4ج 92 BP 
| موضوع =تفاسیر - تاریخ و نقد - تفاسیر فقهی - نقد و تفسیر 
|ناشر 
| ناشر = دانشگاه علوم اسلامی رضوی
| مکان نشر = ایران - مشهد مقدس
| سال نشر = 1391ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE38555AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 978-964-7673-81-5
| تعداد جلد = 2
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 38555
| کتابخوان همراه نور = 38555
| کد پدیدآور = 23628
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''جریان‌شناسی تفاسیر فقهی؛ تاریخ، تطور و نمونه‌ها'''، نوشته گروه پژوهشی علوم قرآن و حدیث ([[ناصحیان، علی اصغر|علی‌اصغر ناصحیان]]، [[مهدوی‌راد، محمدعلی|محمدعلی مهدوی‌راد]]، [[علیزاده، میرزا|میرزا علیزاده]] و [[خرقانی، حسن|حسن خرقانی]]) است.

==موضوع کتاب==
این کتاب به معرفی رویکرد تفسیر فقهی که به استنباط احکام شریعت در پرتو قرآن می‌پردازد و در مواردی نیز با توجه به میراث فقهی برگرفته از سنت و دیگر منابع، آیات احکام را شرح داده، اختصاص یافته است<ref>ر.ک: مقدمه مرکز پژوهش، ج1، ص‌20</ref>.

==انگیزه نگارش==
هدف اثر حاضر، شناختن و شناساندن جریان‌های تفسیرنگاری در حوزه تفاسیر فقهی با نگاهی تحلیلی و انتقادی است<ref>ر.ک: همان</ref>.

==ساختار==
کتاب در سه جلد تنظیم شده و مشتمل است بر:
# مقدمه مرکز پژوهش دانشگاه (درباره کتاب و شیوه کار و ساختار پژوهش حاضر)<ref>ر.ک: همان، ص19-25</ref>.
# درآمدی کوتاه بر جریان‌شناسی تفاسیر فقهی.
# معرفی تفصیلی تفاسیر فقهی که با معرفی أحكام القرآن محمد بن سائب کلبی در جلد اول آغاز می‌شود<ref>ر.ک: متن، کتاب، همان، ص35</ref> و با معرفی [[روائع البيان في تفسير آيات الاحکام من القرآن|روائع البيان]] [[صابونی، محمد علی|صابونی]] در جلد دوم، به پایان می‌رسد<ref>ر.ک: همان، ج2، ص463</ref> (البته برای حفظ سیر تاریخی آثار معرفی‌شده، چند تفسیر که به‌صورت اجمالی معرفی شده‌اند نیز در این میان ذکر شده است).
# معرفی اجمالی و شناسنامه‌ای بیش از سیصد اثر از تفاسیر آیات‌الاحکام‌ها در جلد سوم<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص‌24-25</ref>.

==محتوا==
مطالب کتاب، در ضمن سه بخش مطرح شده است:
* معرفی تفصیلی مهم‌ترین تفاسیر فقهی: در این مرحله برخی از تفاسیر موجود که اهمیتی بیشتر داشته‌اند، گزینش شده و به‌صورت تفصیلی معرفی گردیده‌اند؛ مانند [[تفسير الخمس‌مائة من القرآن]]، [[مقاتل بن سلیمان]] (م 150ق)، زیدی‌مذهب؛ [[أحكام القرآن (شافعی)|أحكام القرآن]] [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] (م 458ق)؛ [[أحكام القرآن (جصاص)|أحكام القرآن]]، [[جصاص، احمد بن علی|احمد بن علی جصاص رازی]] (م 370ق) حنفی‌مذهب و...<ref>ر.ک: همان، ص‌22</ref>.

در معرفی تفاسیر یاد‌شده چند نکته مورد توجه قرار گرفته است:
# معرفی نویسنده، شامل:
## زادروز، زادگاه، بالندگی و رشد، استادان، شاگردان و سال مرگ مؤلف؛
## تبیین فضای فکری، فرهنگی و سیاسی حاکم بر زمان و مکان مؤلف و تأثیر آن بر شخصیت و افکار و آرای وی؛
## آرا و عقاید مذهبی مؤلف؛
## بیان مهم‌ترین آثار مؤلف با نگاهی کلی به آن؛
## معرفی شخصیت‌های یادشده در متن مقاله به‌طور کوتاه<ref>ر.ک: همان، ص‌22-23</ref>.
# معرفی اثر، شامل:
## بیان ساختار کلی کتاب و ذکر اطلاعات شناسنامه‌ای آن، مانند سال تألیف، تعداد مجلدات، تنظیم صوری از قبیل مقدمه و ابواب و نگرش کلی به کتاب از حیث اهمیت و کاربرد؛
## نظر مؤلف در تعریف و بیان قلمرو آیات الاحکام از حیث شمول آن نسبت به قصص انبیا و امت‌های گذشته؛
## مبانی استنباط نویسنده از جهت استناد به عقل، نقل، اجماع، قیاس و...؛
## روش تفسیری مؤلف از جهت گرایش به عقل، نقل، استناد به لغت، سیاق و بیان وجه غالب آن؛
## مذهب فقهی نویسنده با نمونه‌ای از آرای فقهی وی؛
## آرای علوم قرآنی او که در میان مباحث تفسیری آمده و حدود تأثیرگذاری آن در استنباط وی؛
## منابع نویسنده، اعم از منابع تفسیری، لغوی، حدیثی... و حدود تأثیرپذیری او از پیشینیان و معاصران خود؛
## ارزیابی کتاب از جهت تأثیرگذاری بر عالمان پس از خود و نقاط قوت و ضعف آن<ref>ر.ک: همان، ص 23</ref>.

* معرفی اجمالی برخی از تفاسیر موجود: از میان تفاسیر فقهی و آیات‌الاحکام‌های موجود که بیشتر از معاصران می‌باشد، شانزده کتاب به‌صورت اجمالی معرفی گردیده است؛ مانند: آيات الأحكام، نوشته محمد بن سائب کلبی؛ [[الإكليل في استنباط التنزيل]]، نوشته [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین سیوطی]]؛ [[مشرق الشمسین و إكسير السعادتین|مشرق الشمسين]]، اثر [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایی]]؛ [[احکام القرآن (خزائلی)|أحكام القرآن]]، اثر [[خزائلی، محمد|خزائلی]]؛ [[آيات الأحكام]]، اثر میرخانی؛ أحكام القرآن، اثر شانه‌چی و... در معرفی اجمالی نیز تلاش شده تا سرفصل‌های یادشده در معرفی تفصیلی به‌صورت مختصر مد نظر قرار گیرد<ref>ر.ک: همان، ص‌23-24</ref>.

* معرفی شناسنامه‌ای دیگر تفاسیر: در این بخش، در مورد دیگر تفاسیر فقهی که از بیشتر آنها اثری باقی نمانده و یا اگر موجود است در دسترس نبوده، در حد اطلاعاتی که به‌دست آمده، توضیحاتی ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص‌24</ref>.

==پانویس ==
<references/>

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:تفسیر]]
[[رده:تاریخ تفسیر، تراجم و طبقات مفسران، متون تفاسیر (مجموعه‌ها، برگزیده‌ها)]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1404]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ آبان 1404 توسط فاضل گرنه زاده]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ آبان 1404 توسط محسن عزیزی]]