نمایش مبدأ برای تاريخ النیاحة علی الإمام الشهید الحسين بن علي علیهماالسلام

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR32514J1.jpg
| عنوان = تاریخ النیاحة علی الإمام الشهید الحسین بن علی علیهما السلام
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[شهرستانی، صالح]] (نويسنده)
[[علوان، نبیل رضا]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =‏/‎‏ش‎‏9‎‏ت‎‏2 260/3 BP 
| موضوع =حسین بن علی(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - سوگواری‌‏ها - تاریخ
|ناشر 
| ناشر = انصاريان
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = 1384ش - 1426ق - 2005م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE32514AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 964-438-468-7
| تعداد جلد = 2
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 32514
| کتابخوان همراه نور = 32514
| کد پدیدآور = 20538
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تاريخ النياحة على الإمام الشهيد الحسين بن علي(ع)'''، اثر [[شهرستانی، صالح|سید صالح شهرستانی]] (1325-1395ق/ 1907-1975م)، عالم، محقق، ادیب، شاعر و فعال سیاسی، کتابی است درباره تاریخ عزاداری و سوگواری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و اهل‌بیت گرامی ایشان.

==انگیزه نگارش==
درخواست یکی از دوستان مؤلف، مبنی بر تألیف اثری جامع درباره تاریخ عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و نیاز کتابخانه‌های اسلامی و عربی در جاهای مختلف، به مجموعه‌ای حاوی مطالب پراکنده در کتب و مؤلفات پیرامون تاریخ عزای حسینی و نوحه‌سرایی بر آن امام شهید، نویسنده را بر تألیف اثر حاضر برانگیخته است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ج1، ص21-22</ref>.

==ساختار==
کتاب با سه مقدمه از [[حسینی اشکوری، سید احمد|سید احمد حسینی]]، محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو جلد، در بیست‌وهشت فصل، ارائه شده است. محتوای کتاب به‌صورت تاریخی و بر اساس فصول زمانی مختلف تنظیم گردیده است.

==سبک نگارش==
این کتاب با ویژگی‌های نگارشی زیر قابل توصیف است:
# سبک قوی و استوار: کتاب با شیوه‌ای محکم و قوی نوشته شده است.
# تلفیق مباحث: نویسنده توانسته است مباحث تاریخی، ادبی و مواضع دینی و انسانی را با یکدیگر تلفیق کند.
# جامعیت در موضوع: موضوع کتاب از جوانب مختلف بررسی شده و مطالب از منابع متعدد استخراج شده‌اند.
# نظم تاریخی: محتوا به‌صورت زمانی، از صدر اسلام تا دوره نویسنده، تنظیم شده است.
# پژوهش دقیق: کتاب حاصل تحقیقات دقیق است و به گفته ناشر، به‌خوبی تحقیق و احیا شده است<ref>ر.ک: مقدمه سید احمد حسینی، همان، ص9-11 و مقدمه مؤلف، همان، ص21-22</ref>.

==گزارش محتوا==
جلد نخست، فصل اول تا بیستم را به شرح زیر، به خود اختصاص داده است:

فصل اول: این فصل، به بیان روایات متعددی می‌پردازد که نشان می‌دهد پیامبر اسلام(ص) و یاران ایشان پیش از شهادت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] برای او گریسته و بر مصیبت او اندوهگین بوده‌اند <ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص23</ref>.

فصل دوم: در این فصل، روایات و حکایاتی با موضوع گریه [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و فاطمه(س) بر [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]، ذکر شده است <ref>ر.ک: همان، ص31</ref>.
فصل سوم: در این فصل از گریه مردم مدینه (خویشاوندان و شیعیان امام) هنگام خروج آن حضرت از آن شهر سخن رفته است <ref>ر.ک: همان، ص37</ref>.

فصل چهارم: در این فصل، به بیان روایات و نشانه‌هایی ‌پرداخته می‌شود که حاکی از علم و پیش‌بینی [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نسبت به شهادت خود و یارانش است <ref>ر.ک: همان، ص39</ref>.

فصل پنجم: این فصل، روایات مربوط به گریه و ندبه خود [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] بر خویشتن و بر اهل بیتش در لحظات پیش از شهادت را نقل می‌کند. گزارش‌هایی از گریه‌های ایشان در صحرای کربلا، به یاد مادر، پدر و برادرش و همچنین ندبه‌های حضرت زینب(س) در کنار پیکر [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]، عمق فاجعه و تأثرات روحی امام و خاندانش را به تصویر می‌کشد<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>.

فصل ششم: این فصل، به ندبه‌ها و سوگواری‌های اهل‌بیت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] پس از شهادت ایشان، به‌ویژه پس از شهادت علی اکبر(ع)، می‌پردازد <ref>ر.ک: همان، ص51</ref>.

فصل هفتم: در این فصل به جنبه‌ای عجیب و تأثربرانگیز از واقعه کربلا اشاره می‌شود؛ گریه و تأثر دشمنان [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] بر مظلومیت ایشان. روایت‌هایی نقل شده است که نشان می‌دهد حتی افرادی مانند عمر بن سعد، فرمانده لشکر مقابل، با دیدن صحنه‌های کربلا متأثر شده و اشک ریخته‌اند که این خود دلیلی بر عظمت و حقانیت امام(ع) است<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>.

فصل هشتم: پس از شهادت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]، زنان و کودکان اهل‌بیت ایشان به اسارت گرفته شدند و در مسیر پرمشقت اسارت، با شرایط سخت و اندوه فراوان مواجه بودند. این فصل به ندبه‌ها و فریادهای حزن‌انگیز زنان در میدان نبرد و هنگام اسارت اشاره می‌کند؛ به‌ویژه ندبه‌های کوبنده حضرت زینب(س) که از صحنه‌های پرشور تاریخ است و سوز و گداز این مصیبت را به تصویر می‌کشد<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>.

فصل نهم: این فصل به واقعه دفن پیکرهای مطهر شهدای کربلا توسط قبیله بنی‌اسد در شب سیزدهم محرم اشاره دارد. این اتفاق پس از رفتن لشکر ابن سعد رخ داد<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>.

فصل دهم: پس از ورود اسرا به کوفه، مردم کوفه با دیدن اهل‌بیت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] به‌شدت متأثر شده و شروع به گریه و ندبه کردند. این فصل به خطبه‌های آتشین حضرت زینب(س) و دیگر بستگان امام در کوفه می‌پردازد که مردم را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد و آن‌ها را به گریه واداشت و در واقع، آنان را از خواب غفلت بیدار کرد<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>.

فصل یازدهم: این فصل به بیان حرکت دادن اهل‌بیت امام(ع) به شام (دمشق) و واکنش مردم شام می‌پردازد. با وجود تلاش یزید برای سرکوب عزاداری، مردم شام، از جمله زنان و کودکان، به گریه و ندبه پرداختند؛ به‌گونه‌ای که این عزاداری‌ها در میان آنان گسترش یافت<ref>ر.ک: همان، ص72</ref>.

فصل دوازدهم: این فصل تأیید می‌کند که اسرا در روز اربعین (چهلمین روز پس از شهادت) به کربلا بازگشتند. ملاقات جابر بن عبدالله انصاری با [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] و ندبه او بر سر مزار [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] در این روز، از وقایع مهمی است که این فصل به آن می‌پردازد و این روز را به یکی از ایام اصلی عزاداری در تاریخ اسلام تبدیل کرد<ref>ر.ک: همان، ص87</ref>.

فصل سیزدهم: این فصل به تأثیر شهادت [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] بر شهر مدینه و اهل آن می‌پردازد. پس از رسیدن خبر شهادت، مدینه غرق در ماتم شد و زنان بنی‌هاشم به ندبه و عزاداری پرداختند. این سوگواری و حزن و اندوه در شهر پیامبر سال‌ها ادامه داشت و چهره مدینه را دگرگون ساخت<ref>ر.ک: همان، ص81</ref>.

فصل چهاردهم: این فصل به سفر حضرت زینب(س) به مصر و استقبال پرشور مردم مصر از ایشان اشاره دارد. مردم مصر با گریه و عزاداری، حضرت زینب(س) را استقبال کردند و این آغاز گسترش مراسم عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] در مصر بود که به‌ویژه در دوره فاطمیون اوج گرفت. در این فصل به اختلاف نظرها درباره محل دفن حضرت زینب(س) نیز اشاره می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>.

فصل پانزدهم: در این فصل بیان شده است که مطابق پاره‌ای از روایات هیچ‌یک از شعرا و غیر آنان در مدت حکومت و سلطنت بنی‌امیه جرئت نمی‌کردند که آشکار بر امام مرثیه‌سرایی کنند جز شماری بسیار اندک. در روایات تاریخی ابیاتی در سوگ امام نقل شده که مربوط به اوایل حکومت بنی‌عباس است <ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.

فصل شانزدهم: این فصل، به سیاست‌های سرکوبگرانه بنی‌امیه برای محو کردن یاد و خاطره [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و جلوگیری از برگزاری مراسم عزاداری می‌پردازد. بنی‌امیه تلاش می‌کردند تا از زیارت قبر ایشان جلوگیری کرده و هرگونه عزاداری را ممنوع کنند. بااین‌حال، علی‌رغم تلاش‌های آنها، عزاداری‌ها و زیارت‌ها ادامه یافت، که نشان از عمق تأثیر شهادت امام(ع) بر دل‌ها بود<ref>ر.ک: همان، ص107</ref>.

فصل هفدهم: این فصل به قیام توابین در سال 65ق، می‌پردازد که هدفشان خون‌خواهی [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و انتقام از بنی‌امیه بود. آن‌ها به کربلا رفته و بر سر مزار [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] ندبه و سوگواری کردند و این حرکت نقش مهمی در تثبیت و گسترش مراسم عزاداری و آشکار شدن آن ایفا کرد<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>.

فصل هجدهم: این فصل، به گریه‌های فراوان و مستمر ائمه اطهار(ع) بر جدشان [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] می‌پردازد. گزارش شده است که امام سجاد(ع) پس از شهادت پدرش به مدت چهل سال گریست. همچنین، [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]]، [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] و [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نیز به اشک ریختن و تشویق به عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] می‌پرداختند و بر این عمل تأکید می‌کردند<ref>ر.ک: همان، ص117</ref>.

فصل نوزدهم: این فصل، به ندبه و سوگواری بسیاری از بزرگان، صحابه، مشایخ و علمای اسلام بر [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص139</ref>.

فصل بیستم: در دوران حکومت آل بویه، عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] به‌طور گسترده‌ای توسعه یافت و به یک رسم عمومی تبدیل شد. امرای آل بویه این مراسم را تشویق می‌کردند و این دوره شاهد برگزاری گسترده عزاداری‌ها و تظاهرات عمومی در عراق و ایران بود. این فصل، نشان می‌دهد که چگونه عزاداری در این دوره به یک رسم و عادت سالانه تبدیل شد و به یکی از مهم‌ترین مظاهر شیعی در جهان اسلام مبدل گشت<ref>ر.ک: همان، ص147</ref>.

جلد دوم، فصل بیست‌ویکم تا بیست‌وهشتم را در خود جای داده است. موضوعاتی که در این فصول مطرح گردیده، به‌ترتیب عبارتند از: موضع عباسیان در مورد عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]<ref>ر.ک: همان، ج2، ص5</ref>، عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] پس از عباسیان<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>، تأثیر عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] در نقاط مختلف جهان<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>، عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] در قرون اخیر<ref>ر.ک: همان، ص39</ref>، عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] در نقاط مختلف قاره آسیا<ref>ر.ک: همان، ص57</ref> آفریقا<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>، اروپا<ref>ر.ک: همان، ص95</ref> و قاره آمریکا<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.

==پانویس==
<references />

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.


{{سرور شهیدان}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:آداب و رسوم]]
[[رده:مباحث خاص آداب و رسوم]]
[[رده:سوگواری ها. عزاداری ها]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مرداد 1404]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ تیر 1404 توسط عباس مکرمی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ تیر 1404 توسط محسن عزیزی]]
[[رده:امام حسین(ع)]]