نمایش مبدأ برای انیس الطالبین و عدة السالکین: در شرح مقامات سلطان العارفین خواجه بهاءالحق والدین نقشبند و مقامات علاءالدین عطار

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NURانیس الطالبین و عدة السالکینJ1.jpg
| عنوان =انیس الطالبین و عدة السالکین: در شرح مقامات سلطان العارفین خواجه بهاءالحق والدین نقشبند و مقامات علاءالدین عطار
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[پارسا، محمد بن محمد]] (نویسنده)
[[حسینی، مریم]] (تحقیق و تصحیح)
[[علیزاده کاشانی، محمود]] (تحقیق و تصحیح)
|زبان 
| زبان =
| کد کنگره =‏BP ۲۹۳/۲۴/ب۹ب۳
| موضوع =بها‌ء‌الدین‌ نقشبند، محمدبن‌ محمد، ۷۱۷ - ۷۹۱ق‌,نقشبندیه‌,نقشبندیه‌ -- سرگذشتنا‌مه‌,نثرفا‌رسی‌ -- قرن‌ ۸ق‌
|ناشر 
| ناشر =علمی 
| مکان نشر =تهران
| سال نشر =۱۴۰۲ 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE.....AUTOMATIONCODE
| چاپ =
| شابک =8ـ544ـ404ـ964ـ978
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''انیس الطالبین و عدة السالکین: در شرح مقامات سلطان العارفین خواجه بهاءالحق والدین نقشبند و مقامات علاءالدین عطار''' تألیف [[پارسا، محمد بن محمد|خواجه محمد پارسا]]، تحقیق و تصحیح [[حسینی، مریم|مریم حسینی]]، [[علیزاده کاشانی، محمود|محمود علیزاده کاشانی]]؛ این کتاب در مقامات [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|خواجه بهاءالدین نقشبند]]، بنیان‌گذار سلسلۀ نقشبندیه که از مهم‌ترین سلسله‌های عرفانی در جهان اسلام به شمار می‌رود.
==گزارش کتاب==
به نظر می‌رسد مهم‌ترین هدف و آرمان نویسندگان کتاب‌های مقامات عارفان، فراهم‌آوردن زمینه‌های مشروعیت و حقانیت برای پیر و شیخ طریقت‌شان است. نویسندگان این کتاب‌ها که خود اغلب در زمرۀ یکی از افراد خانوادۀ پیر بوده یا از مریدان شیخ به شمار می‌آمدند، تلاش کرده‌اند تا به شیوه‌های مرسوم در این نوع کتاب‌ها درجه و مرتبۀ شیخ خود را بالاتر ببرند. در این‌گونه کتاب‌ها از سال‌های کودکی و نوجوانی و تجربه‌های عرفانی عارف در سنین متفاوت سخن به میان آمده و سپس مشاهدات یا کشفیاتی به او نسبت داده شده است.

وقتی [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|بهاءالدین نقشبند]] در سال 791 قمری درگذشت، آثار مکتوب قابل توجهی از خود برجای نگذاشت. او به سبب داشتن دیدگاه‌های ملامتی، کتابی ننوشت که دربردارندۀ تعالیمش باشد و نیز برخلاف روش مرسوم روزگار، به شرح و توضیح آثار عرفای دیگر اقدام نکرد. همچنین به یارانش اجازه نداد که احوالات و مقامات و کراماتش را ثبت و ضبط کنند؛ اما میراث شفاهی ارزشمندی از او بر جای ماند که مریدان درجۀ اولش از قبیل [[خواجه علاءالدین عطار]]، [[پارسا، محمد بن محمد|محمد پارسا]] و [[چرخی، یعقوب بن عثمان|یعقوب چرخی]] به نسل‌های بعد منتقل کردند.

[[خواجه علاءالدین عطار]]، پسرخوانده، جانشین و مصاحب [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|بهاءالدین نقشبند]] نیز همچون پیر و مرشد خود، میراث مکتوبی از خود بر جای نگذاشت؛ ولی حکایت‌ها و روایت‌های زیادی از [[خواجه بهاءالدین نقشبند: زندگانی، آراء و طریقت (نقشبندیه طریقت خواجگان تا پیدایش مجددیه)|خواجه بهاءالدین]] در خاطر داشت که آنها را در اختیار نویسندگان کتاب‌های مقامات قرار داد. اما کسی که با قلم توانا و دانش فراوان خود توانست بسیاری از معارف نقشبندیه را به نسل بعدی منتقل کند، [[پارسا، محمد بن محمد|خواجه محمد پارسا]] بود. او در کتاب‌هایی چون «تحقیقات» و «فصل الخطاب» بسیاری از معارف صوفیه را محفوظ داشت و با نوشتن رسالۀ «قدسیه» به ثبت کلمات و سخنان [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|خواجه بهاءالدین نقشبند]] همت گماشت و آنها را شرح کرد. کتاب دیگری که محصول سال‌ها مصاحبت و هم‌قدمی و همراهی [[پارسا، محمد بن محمد|خواجه محمد پارسا]] با [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|بهاءالدین نقشبند]] و [[علاءالدین عطار]] بود، کتاب حاضر یعنی «انیس الطالبین و عدة السالکین» است.

[[پارسا، محمد بن محمد|خواجه محمد پارسا]] توانست با آثار خود مایه‌های لازم برای ماندگاری و تداوم سلسلۀ نقشبندیه را فراهم کند. او با دانش گسترده‌ای که دربارۀ عرفان خراسانیان داشت، توانست آن را با تعالیم [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن‌ عربی]] بیامیزد و ترکیبی استوار میان این دو سنت عرفانی ایجاد کند. [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|بهاءالدین نقشبند]] به [[پارسا، محمد بن محمد|محمد پارسا]] ارادت داشت که این مطلب را می‌توان از جای‌جای کتاب حاضر نشانه‌هایش را یافت.

[[پارسا، محمد بن محمد|محمد پارسا]] در این کتاب حکایات فراوانی از [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|خواجه بهاءالدین نقشبند]] نقل کرده است که نشان‌دهندۀ کرامت‌ها و فراست‌های شیخ هستند. همچنین در این کتاب اطلاعات دست‌اولی دربارۀ بهاءالدین و طریقت نقشبندیه در اختیار قرار گرفته است.

«انیس الطالبین و عدة السالکین» عنوان کتابی است در مقامات [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|خواجه بهاءالدین نقشبند]]، بنیان‌گذار سلسلۀ نقشبندیه که از مهم‌ترین سلسله‌های عرفانی در جهان اسلام به شمار می‌رود. از این کتاب دو تحریر برجای مانده است؛ تحریر مفصل کتاب که نوشتۀ [[بخاری، صلاح بن مبارک|صلاح بن مبارک بخاری]] است، پیش از این انتشار یافته است؛ اما تحریر نخست که نوشتۀ [[پارسا، محمد بن محمد|محمد پارسا]] از برجسته‌ترین چهره‌های عرفان اسلامی و از جانشینان بهاءالدین نقشبند است، تا کنون چاپ و تصحیح نشده است. مصححان در این کتاب کوشیده‌اند تصحیحی منقح بر اساس معتبرترین دستنویس‌های این کتاب ارائه کنند و در ضمن آن به روشن‌کردن بسیاری از نهفته‌ها دربارۀ دو تحریر کتاب و نویسندگان آن بپردازند که مورد مجادلۀ پژوهشگران نقشبندیه تا کنون بوده است.

[[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|بهاءالدین نقشبند]]، سرسلسلۀ نقشبندیه و شخصیت مرکزی این طریقت است. او بسیار اهل سفر بود و به شهرها و روستاهای دور و نزدیک سفر می‌کرده است. این سفرها فرصتی برای دیدار با بزرگان معرفت فراهم می‌کرد و مسافران جز زیارد مراقد متبرکه، به صحبت مشایخ نیز می‌رسیدند. به او اشعار و رساله‌هایی نسبت داده شده است که تعلق هیچ‌کدام از آنها به او قطعی نیست. اما او از علاقمندان به شعر فارسی بود و در این کتاب اشعار فراوانی میان عبارات و کلمات قدسیۀ مشایخ آمده است که بیشتر آنها مربوط به شاعرانی چون مولوی و عطار است؛ اما چند بیتی هم سرودۀ خود بهاءالدین است که بعدها در متون نقشبندیه مورد استفادۀ پیروان طریقت قرار گرفته است.

کتاب «انیس الطالبین و عدة السالکین» شامل چهار قسم است؛ قسم اول: در تعریف ولایت و ولی؛ قسم دوم: در شرح ابتدای احوال خواجۀ ما و سلسلۀ خواجگان؛ قسم سیم: در بیان طریقۀ سلوک و صفت و نتیجۀ صحبت خواجۀ ما و ذکر حقایقی و لطایفی که در مجالس صحبت بر لفظ مبارک حضرت خواجه گذشته است؛ قسم چهارم: در ذکر کرامات و مقامات و احوال و آثار که از حضرت خواجۀ ما به ظهور آمده است.

بخش دوم این کتاب مقامات [[علاءالدین عطار]] است که آن هم به قلم [[پارسا، محمد بن محمد|خواجه محمد پارسا]] به نگارش درآمده است. پارسا این کتاب را که شامل کلمات و روایت‌های [[خواجه علاءالدین عطار]] است، تدوین و با شرح و توصیف‌هایی از این سخنان و حکایت‌ها همراه کرده است. متن بدون مقدمه است و پایان‌بندی مشخصی ندارد. بنا بر گفته جامی و فخرالدین علی صفی، تصمیم پارسا بر این بود که آن را به مقامات [[بهاءالدین نقشبند، محمد بن محمد|خواجۀ نقشبند]] «انیس الطالبین» بیفزاید.

سبک نثر «انیس الطالبین» مانند دیگر آثار دورۀ تیموری، نثر پارسی ساده و روان است. متن «مقامات عطار» نیز شباهت بسیاری به متن کتاب «انیس الطالبین» دارد؛ یعنی نثری ساده، ولی مملو از واژه‌ها و عبارات عربی که به مناسبت موضوع کتاب اصول تصوف است و معمولاً از قدما که به زبان عربی نوشته‌اند، نقل شده است.

در این پژوهش دستنویس پتنا که به سال 856 قمری و توسط جامی کتابت شده است، نسخۀ اساس قرار گرفته و سپس با شش نسخۀ دیگر از کتابخانه‌های مختلف مقابله شده است.<ref> [https://literaturelib.com/books/7513 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات] </ref>

==پانويس ==
<references />


==منابع مقاله==
[https://literaturelib.com/books/7513  کتابخانه تخصصی ادبیات]
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده: تصوف و عرفان]]
[[رده:طرائق صوفیه]]
[[رده:مقالات(تیر) باقی زاده]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 تیر 1403]]
[[رده:فاقد اتوماسیون]]