نمایش مبدأ برای مدخل إلی کتابي عبدالقاهر الجرجاني

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR33421J1.jpg
| عنوان = مدخل إلي کتابي عبد القاهر الجرجاني
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابوموسی، محمد محمد]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /ج۴م۴ 6151 PJ 
| موضوع =جرجانی، عبد القاهر بن عبد الرحمن، - 471؟ق. - نقد و تفسیر - زبان عربی - صرف و نحو - زبان عربی - معانی و بیان
|ناشر 
| ناشر = مکتبة وهبة
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 1418ق - 1998م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33421AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 33421
| کتابخوان همراه نور = 33421
| کد پدیدآور = 3826
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''مدخل الی کتابی عبدالقاهر جرجانی'''، نوشتۀ [[ابوموسی، محمد محمد|محمد محمد ابوموسی]](1937م) استاد بلاغت مصری است که موضوع آن درآمدی در بارۀ دو کتاب [[أسرار البلاغة في علم البيان|اسرار البلاغه]] و [[دلائل الإعجاز في علم المعاني|دلائل‌ الاعجاز]] [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقادر جرجانی]](474–405ق) ایرانی زبان‌شناس و ادیب زبان عربی در سدهٔ پنجم هجری و از نخستین پایه‌گذاران علم معانی و بیان است.  

کتاب اسرارالبلاغه، مشتمل‌ بر مطالبی‌ از قبیل‌ تشبیه‌ و استعاره‌، که‌ بعدها نام‌ علم‌ بیان‌ به‌ خود گرفت‌ و کتاب دلائل‌ الاعجاز، مشتمل‌ بر مباحثی‌ از قبیل‌ فصل‌ و وصل‌ و قصر و اختصاص‌، که‌ بعدها نام‌ علم‌ معانی‌ به‌ خود گرفت‌. 

[[ابوموسی، محمد محمد|ابوموسی]] کتاب اسرار البلاغة را مقدمه‌ای برای دلائل الإعجاز می‌داند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص 56</ref>‏او بر آن است تا چگونگی اندیشۀ علمی [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]] را در ده مبحث کشف کند و خواسته است مسائلی را شرح دهد که در بیان علمای متأخر علم بلاغت نیامده است. برای این کار، به شناساندن مصادر عبدالقادر و اینکه او چگونه دانش خود را از این مصادر بیرون می‌کشیده، پرداخته است. ازاین‌رو، ارتباط قویی را میان دانش [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]] با میراث علمی جاحظ برقرار می‌داند و می‌گوید: جرجانی در دو کتاب خود عمدا به شرح کلام جاحظ می‌پرداخته و در کنار آن از دانش [[خلیل بن احمد فراهیدی|خلیل]] و [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] بهره می‌گرفته است چراکه، [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] دانای به دانش نحو بوده و جاحظ چیره به علم بلاغت است.<ref>ر.ک: همان، ص 34</ref>

مصنف عبدالقادر را واضع راهی برای تحلیل لغت می‌داند.<ref>ر.ک: همان، ص 52</ref>‏از نوآوری‌های [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]] این است که وی نخستین کسی است که  تمثیل را از تشبیه جدا کرده و آن را زیرمجموعۀ تشبیه و در برابر تشبیه صریح قرار داده است.<ref>ر.ک: همان، ص 374</ref>‏یا اینکه، وی به سرقات ادبی -انواع اقتباس‌ها و عاریت گرفتن‌های شاعران و نویسندگان- توجه داشته است.<ref>ر.ک: همان، ص 105</ref>‏ البته [[فخر رازی، محمد بن عمر|خطیب رازی]] معتقد است عبدالقادر مسایل بلاغت را با ترتیب و نظام به‌شایستگی انجام نداده بدین‌جهت دو کتاب وی را با فهرست‌بندی مطلوبی با عنوان نهایة الإیجاز خلاصه کرده است؛ اما مصنف دلیل ترتیب [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]] را توضیح می‌دهد.<ref>ر.ک: همان، ص 93</ref>‏   

فهرست محتوا در پایان کتاب آمده است.