مدخل إلی کتابي عبدالقاهر الجرجاني

    از ویکی‌نور
    مدخل إلي کتابي عبد القاهر الجرجاني
    مدخل إلی کتابي عبدالقاهر الجرجاني
    پدیدآورانابوموسی، محمد محمد (نويسنده)
    ناشرمکتبة وهبة
    مکان نشرمصر - قاهره
    سال نشر1418ق - 1998م
    چاپ1
    شابک-
    موضوعجرجانی، عبد القاهر بن عبد الرحمن، - 471؟ق. - نقد و تفسیر - زبان عربی - صرف و نحو - زبان عربی - معانی و بیان
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    /ج۴م۴ 6151 PJ
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    مدخل الی کتابی عبدالقاهر جرجانی، نوشتۀ محمد محمد ابوموسی(1937م) استاد بلاغت مصری است که موضوع آن درآمدی در بارۀ دو کتاب اسرار البلاغه و دلائل‌ الاعجاز عبدالقادر جرجانی(474–405ق) ایرانی زبان‌شناس و ادیب زبان عربی در سدهٔ پنجم هجری و از نخستین پایه‌گذاران علم معانی و بیان است.

    کتاب اسرارالبلاغه، مشتمل‌ بر مطالبی‌ از قبیل‌ تشبیه‌ و استعاره‌، که‌ بعدها نام‌ علم‌ بیان‌ به‌ خود گرفت‌ و کتاب دلائل‌ الاعجاز، مشتمل‌ بر مباحثی‌ از قبیل‌ فصل‌ و وصل‌ و قصر و اختصاص‌، که‌ بعدها نام‌ علم‌ معانی‌ به‌ خود گرفت‌.

    ابوموسی کتاب اسرار البلاغة را مقدمه‌ای برای دلائل الإعجاز می‌داند.[۱]‏او بر آن است تا چگونگی اندیشۀ علمی جرجانی را در ده مبحث کشف کند و خواسته است مسائلی را شرح دهد که در بیان علمای متأخر علم بلاغت نیامده است. برای این کار، به شناساندن مصادر عبدالقادر و اینکه او چگونه دانش خود را از این مصادر بیرون می‌کشیده، پرداخته است. ازاین‌رو، ارتباط قویی را میان دانش جرجانی با میراث علمی جاحظ برقرار می‌داند و می‌گوید: جرجانی در دو کتاب خود عمدا به شرح کلام جاحظ می‌پرداخته و در کنار آن از دانش خلیل و سیبویه بهره می‌گرفته است چراکه، سیبویه دانای به دانش نحو بوده و جاحظ چیره به علم بلاغت است.[۲]

    مصنف عبدالقادر را واضع راهی برای تحلیل لغت می‌داند.[۳]‏از نوآوری‌های جرجانی این است که وی نخستین کسی است که تمثیل را از تشبیه جدا کرده و آن را زیرمجموعۀ تشبیه و در برابر تشبیه صریح قرار داده است.[۴]‏یا اینکه، وی به سرقات ادبی -انواع اقتباس‌ها و عاریت گرفتن‌های شاعران و نویسندگان- توجه داشته است.[۵]‏ البته خطیب رازی معتقد است عبدالقادر مسایل بلاغت را با ترتیب و نظام به‌شایستگی انجام نداده بدین‌جهت دو کتاب وی را با فهرست‌بندی مطلوبی با عنوان نهایة الإیجاز خلاصه کرده است؛ اما مصنف دلیل ترتیب جرجانی را توضیح می‌دهد.[۶]

    فهرست محتوا در پایان کتاب آمده است.

    پانویس

    1. ر.ک: متن کتاب، ص 56
    2. ر.ک: همان، ص 34
    3. ر.ک: همان، ص 52
    4. ر.ک: همان، ص 374
    5. ر.ک: همان، ص 105
    6. ر.ک: همان، ص 93

    منابع مقاله

    1. متن کتاب.

    وابسته‌ها