نمایش مبدأ برای قراضة الذهب في علمي النحو و الأدب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR75353J1.jpg
| عنوان = قراضة الذهب في علمي النحو و الأدب
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[عثمان زاده، احمد تائب بن عثمان ‏]] (نويسنده)
[[تونجی، محمد]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =     
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار صادر
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1998م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE75353AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 75353
| کتابخوان همراه نور = 75353
| کد پدیدآور = 59229
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''قراضة الذهب في علمي النحو و الأدب'''، نوشته [[عثمان‌زاده، احمد تائب بن عثمان|احمد تائب عثمان‌زاده]] (1136ق) از سرآمدان دانشمندان ترک‌زبان، شاعر و مورخ عصر پایانی عثمانی است که با تحقیق و پاورقی‌های [[تونجی، محمد|محمد تونجی]] چاپ شده است. این کتاب شرحی بر معناهای برخی حروف، ادوات و اصطلاح‌های زبان عربی است که مؤلف آن‌ها را به‌ترتیب الفبا آورده است. البته واژه اللهم را (تیمناً به ذکر الهی) پیش انداخته است. وی ادواتی را که شهرت بیشتری دارند به‌تفصیل بحث کرده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص11</ref>.

آنچه اطمینان خواننده را با خواندن این کتاب نسبت به وثاقت و اتقان مطالبش و توانایی مصنف در دانش نحو بالا می‌برد، این است که وی بسیار از منابع درجه یک بهره برده است؛ کتاب‌های مغني اللبيب از ابن هشام، المفصل از زمخشری، رصف المباني از مالقی، المصباح از مطرزی در کنار المكمل، الضوء، المفتاح، التلخيص و مانند اینها در شمار این متونند. البته چهار کتاب اول به‌ترتیب، منابعی هستند که مصنف بسیار به آن‌ها تکیه کرده است. همچنین، نام دانشمندان بزرگ و اشاره به دیدگاه‌هایشان مانند [[اصمعی]]، [[سیبویه]]، [[ابن عصفور]]، [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]]، [[ابن مالک، محمد بن محمد|ابن مالک]]، [[ابن خروف]]، [[سیرافی]]، ابن حاجب و دیگران در کتاب به چشم می‌آید.

تازگی‌هایی نیز در این اثر دیده می‌شود؛ نویسنده برخی از اصطلاح‌های لغویان و نحویان را (مانند تسامُح، ثمانی ‌عشر، حسّ و لابسّ، خلافاً، ضمیر الشأن، لله درّه، هلم جرا و...) شرح کرده است. مصنف، هرچند که مغنی ابن هشام را راهنمای کارش قرار داده است، اما در تعداد شواهد شعری و ادواتی که شرح می‌دهد، از ابن هشام پیروی نکرده است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>. 

عثمان‌زاده خود، صاحب‌نظر است و در آرایی که از بزرگان دانش نحو نقل می‌کند، مناقشه می‌ورزد؛ برخی را می‌پذیرد و برخی را کنار می‌نهد<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. او برخی از شواهد شعری را ترکیب کرده است و غالباً نام منبعی را که از آن نقل کرده، آورده است. البته گاهی نیز چنین نکرده است. همچنین، گاهی مطلبی را کوتاه از یک منیع نقل کرده و ارجاع به آن منبع نداده است. این نکته‌سنجی‌ها، بر شخصیت فرهنگی، لغوی، نحوی و ادبی عثمان‌زاده گواهی داده و گستره روش تألیفی و پژوهشی او را نشان می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص11</ref> و اسلوب مصنف را از سطح روش‌های مؤلفان عصر عثمانی ممتاز می‌کند؛ چیرگی او به دانش نحو و توجهش به کاربرد روش علمی در نگارش، قراضة الذهب را از سطح صنعت سست و ضعیف تألیفات آن عصر جدا کرده است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>.