نمایش مبدأ برای ضیاء الشهاب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR92924J1.jpg
| عنوان = ضیاء الشهاب
| عنوان‌های دیگر = شرح فارسی شهاب الأخبار قاضی قضاعی (درگذشته 454ھ. ق) ** شهاب الأخبار في الحکم و الأمثال و الآداب. شرح
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[شارح ناشناخته]] (نويسنده)
[[قضاعی، محمد بن سلامه]] (نويسنده)
[[جهانبخش، جویا]] (مصحح)
[[عاطفی، حسن]] (مصحح)
[[بهنیا، عباس]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  /ق6 ش904226 142/5 BP 
| موضوع =محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - کلمات قصار - احادیث اهل سنت - قرن 5ق.
|ناشر 
| ناشر = مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1394ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE92924AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 92924
| کتابخوان همراه نور = 92924
| کد پدیدآور = 5522
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''ضياء الشهاب و جلاء الكتاب'''، شرح فارسی «[[شهاب الأخبار]]» [[قضاعی، محمد بن سلامه|قاضی قضاعی]] (متوفی 454ق) از شارحی ناشناخته، احتمالا از سده هفتم هجری است که با تصحیح و تحقیق [[جویا جهان‌بخش]]، [[عاطفی، حسن|حسن عاطفی]] و [[بهنیا، عباس|عباس بهنیا]]، منتشر شده است.

نام و نشان نویسنده این شرح، بر ما پوشیده است. تاریخ تألیفش را نیز به‌درستی و روشنی نمی‌دانیم؛ هرچند آن را از حوالی سده هفتم هجری گمان می‌بریم<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه هشتادوپنج</ref>.

شارح احتمالا حنفی بوده و به تصریح خوش در شرح کتاب، به کیش [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] نظر داشته است<ref>ر.ک: همان، صفحه هشتادونه</ref>. هرچند وی به مذهب کلامی خود تصریحی نکرده است، اما از فضای حاکم بر کتاب، بارها بوی اشعری‌گری را می‌توان استشمام کرد؛ حتی نابجا<ref>ر.ک: همان، صفحه نود</ref>.

نثر کتاب، برسرهم، روان و ساده و کم‌پیرایه است؛ به‌ندرت گرد تمهیدات آرایه‌گرانه – آن‌هم غالبا آرایه‌گری‌های رقیق و کم‌نمود - می‌گردد؛ نمونه را: «بی‌ترس خدا اعمال هبا شوند و کردار بر باد هوا کنند» و «حثه می‌کند بر ترک فضول دنیا و می‌فرماید به زاد سرای عقبی و ترغیب می‌نماید به یافتن کام و مراد از ملک اعلا»<ref>ر.ک: همان، صفحه نود - نودویک</ref>.

زبان و بیان خطبه کتاب، بی‌گفتگو، زبان ترجمه‌ای تقریبا تحت‌اللفظی از متنی عربی است<ref>ر.ک: همان، صفحه نود</ref>.

برخی از ویژگی‌ها و خصایص نثری، اسالیب دستوری و کاربردها و لغات کتاب، به شرح زیر می‌باشد:
# استعمال فعل مضارع ساده که معنای امر می‌دهد: «حکما گفته‌اند که: اگر دروغ دست بنمی‌داری از بهر تأثم، دست بداری از بهر تکرم»؛
# «مرده شده بود»، به‌جای «مرده بود»: «و در خبر است که زنی در روزگار سید - عليه‌السلام - خرقه‌ای به صدقت بداد. چون مرده شده بود، در خواب دیدند زن را و ازو پرسیدند که چون دیدی خود را در حساب‌گاه»؛
# باء تأکید بر سر صیغه‌های گوناگون فعل و مصدر: «يأكل: بمی‌خورد»، «يذهب: بمی‌شود»، «تدع: بمی‌گذارد» و...؛
# تأکید اسم یا ضمیر منفصل با ضمیر متصل مکررگونه: «چون شیردهنده وی ستری و عفتی نبودش»؛
# مطابقت یا عدم مطابقت فعل با فاعل یا مسندالیه در جمع یا مفرد بودن: «خدا را – عزوعلا - رحمت‌ها باشند که می‌رساند به آن را بدانک خواهد ز بندگان خود»؛
# مفرد آوردن فعل برای مردم: «در حال پادشاهی احسان کنید، شما [را] دست بود و مردم محتاج بود»<ref>ر.ک: همان، صفحه نودویک - نودوشش</ref>.