نمایش مبدأ برای رياضة العقول المعروف بکتاب تأخير المعرفة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR119182J1.jpg
| عنوان = رياضة العقول المعروف بکتاب تأخير المعرفة
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[صمیري، محمد بن اسحاق]] (نويسنده)
[[عبدالباسط، احمد]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = 1401 9ر 3739 PJA 
| موضوع =ادبیات عربی - قرن 3ق. - نثر عربی - قرن 3ق.
|ناشر 
| ناشر = بساتین المعرفة
| مکان نشر = امارات - شارجه
| سال نشر = 2022م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE119182AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-9948-04-497-0
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 119182
| کتابخوان همراه نور = 119182
| کد پدیدآور = 94700
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''رياضة العقول المعروف بکتاب تأخير المعرفة''' اثر [[صمیري، محمد بن اسحاق|ابوالعنبس محمد بن اسحاق صیمری]] (متوفی 275ق) در بیان فرهنگ ادبی عمومی با مواعظ، نصحیت، حکایات و امثال.

برخی از مهمترین ویژگی‌های کتاب که باعث ارزش و اهمیت آن شده است را می‌توان در امور زیر، مورد بررسی قرار داد:
# این تنها اثر گرانبهای نویسنده است که بدون هیچ ابهام یا شکی در مورد انتساب آن، به دست ما رسیده است.
# اثر حاضر، غیر از آن جنبه‌ای که کتب تراجم و بسیاری از عناوین آثار هزلیات او به ما منتقل نموده‌اند، جنبه دیگری از شخصیت و هنر صیمری در نویسندگی را آشکار می‌سازد؛ او در این کتاب، شخصیتی بسیار جدی است که نصیحت کرده و در مورد عواقب جهل، هشدار می‌دهد؛ هرچند کتاب برای رسیدن به هدف موردنظر، از استفاده از طعنه و تمسخر نیز بی‌نصیب نیست.
# کتاب به وضوح وضعیت اجتماعی و اقتصادی جامعه عرب در دوران دوم خلافت عباسی و قبل از آن را منعکس می‌کند. همچنین در این کتاب، وضعیت زندگی گروه‌های حاشیه‌نشین در دو پایتخت خلافت (سامرا و بغداد) مانند اقشار ضعیف و کم برخوردار، گدایان، احمقان، دیوانگان و مجانین و... و حکایات مربوط به آنان را برجسته شده است.
# در کتاب، تعدادی از اقوال و اشعاری وجود دارد که به گویندگان و سرایندگان آنها منسوب شده است؛ در صورتی که این اقوال و اشعار، غالبا در مجموعه‌ها و گلچین‌های ادبی، بدون نسبت دادن به صاحبانشان، منتشر شده است. همچنین نویسنده در این کتاب، انتساب برخی از اقوال و اشعاری که در سایر منابع، به غیر گویندگان آنها منسوب شده است را تصحیح نموده و به صاحبان اصلی آنها، منسوب کرده است<ref>مقدمه محقق، 43- 44</ref>.

نویسنده در سن نزدیک به هشتاد سال، مطالب کتاب خود را همان‌گونه که شایع و معمول است، به کتب، ابواب و فصول، تقسیم نکرده و هر دسته از اقوال و حکایات را بر اساس صاحبانش، گروه‌بندی نکرده است. بلکه به عقیده محقق، کتاب را در این مورد، سهل‌انگارانه رها کرده است و به جز سه بابی که خودش برای آنها عناوینی انتخاب نموده، عنوان دیگری در کتاب وجود ندارد. آن سه باب، عبارتند از: نقش انگشتری اهل حزم، نقش انگشتری سلاطین و ملوک، نقش انگشتری احمقان<ref>همان، ص38</ref>.