نمایش مبدأ برای تقويم اللسان

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR72491J1.jpg
| عنوان = تقويم اللسان
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی]] (نويسنده)
[[مطر، عبد العزیز]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =PJ۶۸۳۰/الف۲ت۷     
| موضوع = زبا‌ن‌ عربی‌ -- تلفظ,زبا‌ن‌ عربی‌ -- اشتبا‌ه‌ها‌ی کا‌ربردی,فقه‌اللغه‌ عربی‌
|ناشر 
| ناشر = دار المعارف
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 2006م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE72491AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 977-02-0354-8
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 72491
| کتابخوان همراه نور = 72491
| کد پدیدآور = 1804
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تقويم اللسان'''، نوشته [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن جوزى]] (510-597ق)، فقیه حنبلی، محدث، مورخ و متکلم است. این اثر در موضوع ادبیات به نگارش درآمده و توسط [[مطر، عبد العزیز|عبدالعزیز مطر]] تحقیق شده است.

نوشتار حاضر، مشتمل بر تصحیح مجموعه‌ای از کلمات است که میان عموم مردم کاربردی اشتباه داشته است. اثر یادشده در برخی از منابع با عنوان «ما يلحن به العامة» و «غلطات العوام» یا «غلطات» نام برده شده است. نویسنده، دلیل نگارش آن را دچار شدن برخی عالمان به گویش عوامانه دانسته است. با وجود عدم تحقق هدف برخی از نگارش‌ها در زمینه تصحیح گویش عامیانه، تدوین این اثر از نظر نویسنده ضرورت داشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص14 و 23</ref>.

این اثر با تکیه بر مجموعه‌ای از نوشته‌های عالمان ادبیات عرب همچون فراء، [[اصمعی، عبدالملک بن قریب|اصمعی]]، ابوعبید، ابوحاتم، [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]]، [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]]، [[عسکری، حسن بن عبدالله|ابوهلال عسکری]] و... و همچنین برخی دیگر از آثار که نویسنده به نام مؤلفان آنها تصریح نکرده و محقق آنها را شناسایی نموده است، از قبیل آثار [[جوالیقی، موهوب بن احمد|ابومنصور جوالیقی]]، حریری و... تدوین شده است<ref>ر.ک: همان، ص29-31</ref>.

مطالب کتاب، بر اساس حروف الفبا تنظیم شده و برای هریک از حروف، بابی در نظر گرفته شده است. نویسنده کلمات را بر اساس حرف صحیح آنها ذیل ابواب یادشده قرار داده است؛ به‌عنوان مثال وی واژه «اهلیلجه» که به‌اشتباه «هلیلجه» گفته شده است را در باب الف قرار داده است و نه در باب هاء. وی در ترتیب هجایی برخلاف روش نویسندگان معاجم، کلمات صحیح را بدون توجه به ریشه اصلی کلمه و تنها بر اساس حرف اول آن آورده است. بااین‌وجود مجموعه کلمات درون هر باب بدون رعایت ترتیب و اولویت ذکر شده است.

هرچند نویسنده تصمیم داشته تا ساختار کتاب را بر اساس گونه‌های غلط کلمات تنظیم نماید، اما در نهایت ترجیح داده است تا مطالب را با ساختاری منسجم‌تر و با هماهنگی بیشتر و همچنین در راستای سهولت دسترسی، بر اساس ترتیب الفبایی کلمات صحیح تدوین نماید<ref>ر.ک: همان، ص23-24</ref>.

از ویژگی‌های این اثر اختصار آن است. نویسنده تنها به ذکر کلمه بر اساس گویش و حالت صحیح آن و به دنبال آن ذکر کلمه بر اساس گویش عامیانه (غلط) آن پرداخته است. وی گاهی برای توضیح بیشتر مطالب به شعر، آیات قرآن، حدیث و... استشهاد کرده است<ref>ر.ک: همان، ص28-29</ref>.

محقق علاوه بر آوردن مقدمه‌ای تفصیلی پیرامون کتاب، نویسنده و مطالب ارزشمند مرتبط با موضوع کتاب، به بیان اختلاف برخی عبارات نسخه‌های دیگر با نسخه حاضر، استخراج و مستندسازی آیات، احادیث، روایات و اشعار و همچنین توضیح برخی کلمات و تعریف برخی شخصیت‌ها در پاورقی کتاب پرداخته است.