نمایش مبدأ برای ترجمه کهن مقامات حریری

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR112629J1.jpg
| عنوان = ترجمه کهن مقامات حریری
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[حریری، قاسم بن علی]] (نويسنده)
[[اف‍ت‍خ‍ار ج‍وادی‌، ع‍لاءال‍دی‍ن‌]] (مصحح)
[[اف‍ت‍خ‍ار ج‍وادی‌، ع‍لاءال‍دی‍ن‌]] (مقدمه‌نويس)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = جامعه الملک سعود، عمادة شوون المکتبات
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1363ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE112629AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 112629
| کتابخوان همراه نور = 112629
| کد پدیدآور = 3673
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''ترجمه کهن مقامات حریری'''، ترجمه‌ای است کهن، از «[[مقامات الحریری|المقامات الحريري]]»، نوشته [[حریری، قاسم بن علی|ابومحمد، قاسم بن على بن محمد بن عثمان حریرى]] (446-516ق) که به اهتمام و تصحیح [[اف‍ت‍خ‍ار ج‍وادی‌، ع‍لاءال‍دی‍ن‌|علاءالدین افتخار جوادی]]، منتشر شده است.

اساس کار در تهیه ترجمه حاضر، دو نسخه بوده است: یکی نسخه نور عثمانی و دیگری نسخه خطی با ترجمه فارسی از [[فضل‌الله بن عثمان]]، معروف به [[سراج کاتب]] که پس از بررسی ویژگی‌های لغوی، دستوری و سبکی این دو نسخه، نسخه نور عثمانی به جهت کامل بودن و ترجمه دقیق لفظ‌به‌لفظ، اساس کار قرار گرفته و از نسخه دیگری، برای جایگزینی معادل‌های عربی، استفاده شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص10-11</ref>.

هرچند این ترجمه، لفظ‌به‌لفظ بوده و با قواعد کلی و مدون دستور زبان فارسی، مطابقت ندارد، لیکن از نظر ویژگی‌های سبکی و لغوی و املایی، دنباله همان سبک قدیم فارسی است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.

علاوه بر لغات و ترکیبات کهنه که فهرست کاملی از آن در آخر کتاب آمده، تعداد قابل توجهی پیشاوندهای فعلی، در این ترجمه به‌کار رفته است که در بسیاری از موارد، مفهوم و معنای جدیدی به فعل بخشیده است. نکته قابل ذکر در این متن، نبودن شکل واحد برخی از کلمات و واژه‌هاست که از جنبه زبانی، قابل تأمل بوده و غالبا در نتیجه تبدیل، ادغام، حذف و تخفیف، به وجود آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در این ترجمه، لغات و ترکیبات کهنه فراوانی به‌کار رفته است که تعدادی از این لغات، به علت کهنگی و عدم تکرار در متون فارسی، متروک گردیده‌اند، مانند: بازیانه: اسباب‌بازی؛ خوب‌کاری: احسان؛ پژوهان بردن: غبطه؛ روز انگیختن: روز قیامت؛ خوار: طعم، مزه؛ سول: ناخن پای شتر؛ سرگذار کردن: رها کردن؛ کاردو: شکوفه؛ شیدازبانی: فصاحت؛ یخنی: ذخیره؛ ویژه‌کار: مخلص و افسرده‌کف: بخیل<ref>ر.ک: همان، ص14-15</ref>.

کتابت لغات در این ترجمه، تابع هیچ قاعده و قانون مشخصی نیست؛ لذا شکل‌ها و صورت‌های متفاوتی از یک کلمه را که نتیجه تبدیل، ادغام، حذف و تخفیف باشد، می‌توان در این متن، یافت که از جنبه تحقیقات زبان‌شناسی، دارای اهمیت ویژه‌ای است: بادوان: بادبان؛ بیاوان: بیابان؛ پاسوان: پاسبان؛ دروان: دربان؛ دروایست: دربایست؛ دریاونده: دریابنده؛ دشتوان: دشتبان؛ زفان: زبان؛ خوه: خفته؛ جوژه: جوجه؛ خوسبیدن: خسبیدن؛ خوفتن: خفتن؛ اوفتادن: افتادن؛ ناخون: ناخن؛ سخون: سخن و...<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.