نمایش مبدأ برای المزهر في شرح الشاطبية و الدرة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR12877J1.jpg
| عنوان =المزهر في شرح الشاطبية و الدرة
| پدیدآوران = 
[[منصور، محمد خالد]] (نویسنده)
 
[[نصر، محمد موسي]] (نویسنده)

[[قضاة، احمد محمد]] (نویسنده)

[[قضاه، محمد عصام]] (نویسنده)

[[جرمي، ابراهیم]] (نویسنده)

[[شکري، احمد خالد]] (نویسنده)

[[سيفي، خالد سيف الله]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =
| ناشر = 
دار عمار 
| مکان نشر =عمان 
| سال نشر = |مجلد1: 2006م , 1427ق , 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE12877AUTOMATIONCODE
| چاپ =2
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =12877
| کتابخوان همراه نور =12877
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|المزهر (ابهام‌زدایی)}}
'''المزهر في شرح الشاطبية و الدرة'''، شرح بر دو کتاب منظوم «[[حرز الأماني و وجه التهاني في القراءات السبع|حرز الأمانیو وجه التهاني]]»، معروف به شاطبیه نوشته [[شاطبی، قاسم بن فیره|قاسم بن فیرة بن خلف اندلسی شاطبی]] (م 590ق) و «الدرة المضية في القراءات الثلاث المتممة للقراءات العشر المتواترة» نوشته [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]] (م 831ق)، است. محمد خالد منصور، محمد موسی نصر و تعداد دیگری از نویسندگان عرب شارحان این اثر هستند. 

پس از تألیف القراءات‎ السبعة توسّط ابن مجاهد و تألیف کتاب‌هایی در زمینه احتجاج بر قراءات، آثار و تألیفات مربوط به قرائات سبع رو به رونق و رواج گذاشت‎، که‎ مهم‎ترین آنها عبارت است از:
# «[[كتاب التيسير في القراءات السبع|التيسير في القراءات السبع]]»، نوشته [[دانی، عثمان بن سعید|ابوعمرو عثمان بن سعید دانی]] (م 444ق) که طبق نظر [[جزری، محمد بن محمد|ابن‎ جزری]] و زرکشی صحیح‌ترین و بهترین‎ اثر درباره قرائات سبع است‎.
# منظومه [[شاطبی، قاسم بن فیره|قاسم بن فیره اندلسی شاطبی]] (م 590ق)، که «[[حرز الأماني و وجه التهاني في القراءات السبع|حرز الأمانیو وجه التهاني]]» نام دارد و به شاطبیه معروف است. در این کتاب، محتوای کتاب «التيسير» به رشته نظم درآمده و ابیات‎ آن‎ به‎ یک‎هزارویک‎صدوهفتادوسه بیت‎ می‌رسد‎.
 
با توجّه به اینکه کتاب [[كتاب التيسير في القراءات السبع|التيسير]] و [[حرز الأماني و وجه التهاني في القراءات السبع|کتاب شاطبیه]] بر فضای درسی و تحقیقات مربوط به قرائات قرآنی حاکم شد، شرح‎های زیادی بر کتاب‎ شاطبیه‎ نوشته‎ شد. به نظر‎ می‌رسد‎ تألیف‎ [[كتاب التيسير في القراءات السبع|کتاب التيسير]] و شاطبیه و آثار دیگری که در قرن پنجم هجری تألیف‎ شد‎، باعث گشت میان قرائات صحیح و قرائات شاذ امتیاز و تفاوتی آشکار مشخّص گردد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/231/16 ر.ک: راغبی، محمدعلی، ص17-16]</ref>. ‎

سه منظومه پیرامون قرائات عشر تألیف شده که عبارتند از: «الشاطبية»، «الدرة» و «طيبة النشر في القراءات العشر المتواترة» [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]] (ت 833ق). شاطبیه و دره مشتمل بر 21 طریق برای قراء هستند و نزد قراء متأخر، قرائات عشر صغری و طيبة النشر هم قرائات عشر کبری نامیده شده است. طيبة النشر مشتمل بر طرق شاطبیه و دره و مطالب فراوان دیگری است. علمای قرائات معمولاً دانشجوی این علم را ابتدا به شاطبیه و دره و پس از فراگیری این دو به طيبة النشر ارجاع می‌دهند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34172/1/8 ر.ک: مقدمه شارحان، ص9-8]</ref>. 

این اثر، مشتمل بر مقدمه مختصری از شارحان و دو بخش است که بخش اول مشتمل بر مقدمه‌ای در معرفی شاطبی و آثار او و شرح شاطبیه و بخش دوم نیز همانند بخش اول حاوی مقدمه‌ای در معرفی ابن جزری و آثارش و سپس شرح دره است. بخش اعظم هریک از شروح به باب فرش الحروف اختصاص دارد؛ به‌طوری‌که در شرح شاطبیه بیش از نیمی از اثر و در شرح دره دو ثلث آن به این موضوع اختصاص یافته است. 

شاطبیه، منظومه لامیه‌ای در بحر طویل در رابطه با قرائات سبعه است. شاطبی در این اثر از [[كتاب التيسير في القراءات السبع|التيسير]] استفاده کرده و بر قراء سبعه و روات چهارده‌گانه آنها و طرقی که ابوعمرو دانی به آن طرق بر شیوخ خود قرائت کرده بسنده کرده است و البته بر مطالب التيسير مباحث مهم دیگری در موضوع قرائات و تفسیر و اعراب افزوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34172/1/15 ر.ک: متن کتاب، ص15]</ref>. ‎تعداد ابیات این اثر 1173 بیت است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34172/1/16 ر.ک: همان، ص16]</ref>. 

دره نیز منظومه‌ای در قرائات سه‌گانه متمم قرائات عشره است که [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]] آن را بر وزن شاطبیه سروده است. این منظومه 24 بیت دارد و بین اهل علم شهرت فراوانی داشته تا جایی‌که برخی از اساتید ابن جزری آن را حفظ کرده بودند. نام دره با نام شاطبیه مقرون شد و با هم از آنها یاد می‌شد. [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]] در انتهای سرودن دره در مسیر حج بوده است و حوادثی را که برایش رخ داده ذکر کرده است. در این سفر راهز‎نان به آنان حمله کرده و اموال آنها را گرفته و آنها را می‌ترسانند و نزدیک بوده که [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]] را نیز بکشند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34172/1/450 ر.ک: متن کتاب، ص451-450]</ref>. 

شیوه تحقیقی شارحان اثر عبارت است از: 
# ذکر مقدمه‌ای در معرفی مختصر شاطبی و شاطبیه و نیز [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]] و الدرة المضية؛ 
# ضبط کامل ابیات شعری با نگارش رموز قراء در انتساب قرائت به آنها و همچنین رموز بعضی احکام مانند ادغام و مانند آن. 
# شرح بلافاصله ابیات با اشاره به مکان شاهد تا دانشجو بتواند با منظومه و اصطلاحات آن تمرین کند؛
# تحقیق در مباحث دو منظومه و بیان قول محقق و آنچه قراء قرائت می‌کرده‌اند؛
# شرح کلمات دشوار در پاورقی؛
# اکتفا به ذکر مصادر آخر کتاب و خودداری از ذکر منابع شرح در کتاب - جز در مسائل دقیقی که طالب علم نیازمند به رجوع به آن بوده؛ 
# کتابت آیات با رسم‌الخط عثمانی با ذکر اسم سوره و رقم آیه؛
# استخراج احادیث ذکرشده در شرح؛
# ذکر فهرست موضوعات شرح<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34172/1/9 ر.ک: مقدمه شارحان، ص10-9]</ref>. ‎