نمایش مبدأ برای السعي الحثيث إلی شرح اختصار علوم الحديث

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR20822J1.jpg
| عنوان =السعي الحثيث إلی شرح اختصار علوم الحديث
| عنوان‌های دیگر =السعي الحثيث إلي شرح إختصار علوم الحديث للإمام الحافظ إبن کثير

اختصار علوم الحديث. شرح 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران =[[دخان، عبدالعزیز بن صغير]] (نویسنده)

[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =عربی 
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏3024 / 107/7 BP 
| موضوع = ابن کثير، اسماعيل بن عمر، ??? - 7??ق. اختصار علوم الحديث - نقد و تفسير
 حديث

|ناشر 
| ناشر =مکتبة الجيل الجديد 
| مکان نشر =يمن - صنعا 
| سال نشر =1421ق.  = 2001م. 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20822AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ دوم 
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =20822
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =13312-01494
| پس از =
| پیش از =
}}

'''السعي الحثيث إلی شرح اختصار علوم الحديث'''، شرح [[دخان، عبدالعزیز بن صغير|عبدالعزیز بن صغیر دخان سامعی]] بر «[[اختصار علوم الحديث]]» [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] (متوفی 774ق) است که خود تلخیص [[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث|مقدمه ابن صلاح]] (متوفی 643ق) است. 

[[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] در اوایل قرن هفتم هجری کتاب ارزشمند خود «علوم الحديث» یا «[[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث|مقدمة ابن الصلاح]]» را تألیف کرد و سخنان علمای پیشین چون خطیب بغدادی و دیگران را در آن گرد آورد. این کتاب از کامل‌ترین کتاب‌ها در علوم حدیث است؛ چراکه [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] مطالب پراکنده در دیگر آثار را در آن گرد آورده و مرجع و محوری برای بیشتر تألیفات پس از خود گردیده و انگیزه‌ای برای محدثین شد که بر روش او کتب خود را تألیف کنند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20822?pageNumber=7&viewType=pdf ر.ک: مقدمه، ص7]</ref>‏. 

[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] کتابش را با ذکر اهمیت حدیث نبوی و اینکه علمای پیشین در توجه و خدمت به آن، کوتاهی نکرده‌اند، آغاز کرده است. از جمله این علما [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] در کتابش «[[معرفة علوم الحديث و كمية أجناسه|معرفة علوم الحديث]]» و [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]] در بیشتر کتاب‌هایش از جمله «[[الكفاية في علم الرواية (خطیب بغدادی)|الكفاية في علم الرواية]]» و «[[الجامع لأخلاق الراوی و آداب السامع|الجامع لآداب الراوي و السامع]]» است. 

سپس اهمیت علم حدیث را توضیح داده و انگیزه خود را برای تألیف این کتاب مختصر، گردآوری مقاصد فوائدی که کتاب «علوم الحديث» [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] حاوی آنهاست و تبیین مسائل دشوار مطرح‌شده در آن دانسته است. سپس کتاب ا[[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|بن صلاح]] را - که نزد علما مشهور و معروف به [[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث|مقدمه ابن صلاح]] است - ستوده و مختصر و منظم کرده است. همچنین فوائد و فرائد کتاب [[بیهقی، احمد بن حسین|ابوبکر بیهقی]] موسوم به «[[المدخل إلی كتاب السنن]]» را مختصر کرده و به مطالب کتاب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] افزوده است. بنابراین کتاب او دو کتاب در یک کتاب با تحریر و تنویر مسائل آنهاست. 

سپس انواع حدیثی که [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] در کتابش آورده و پیش از او حاکم ذکر کرده و بالغ بر 65 نوع می‌شود را ذکر کرده است و خاطرنشان کرده که بعضی از این انواع را می‌توان داخل در بعضی نمود و در بعضی از این انواع نیز ترتیب رعایت نشده، ولذا شایسته است که هر نوع در جای مناسبش ذکر شود؛ بنابراین نویسنده به این مهم اقدام کرده و به جهت رعایت اختصار و مناسبت، هر نوع را در جای مناسبش ذکر و بعضی انواع را نیز در برخی ادغام کرده است. برخی مطالب [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] را نیز نقد کرده است؛ مطالبی که قبول نداشته یا نیازمند شرح و تفصیل بوده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20822?pageNumber=19&viewType=pdf ر.ک: بداية الكلام عن الكتاب، ص20-19]</ref>‏. 

[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] از همان ابتدای کتاب، بر تقسیم [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] در تقسیم حدیث به اقسام سه‌گانه صحیح، حسن و ضعیف اعتراض کرده و توضیح داده که حدیث در حقیقت به دو قسم صحیح و ضعیف تقسیم می‌شود. اما شارح بر این نقد اشکال کرده و می‌نویسد: [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] خواسته که اقسام سه‌گانه بزرگی که اقسام دیگری تحت آن هستند را تبیین کند، اما تقسیم دوگانه [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] متعلق به مسئله قبول و رد است؛ چراکه حدیث یا مقبول یا مردود است، پس در حقیقت دو قسم است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20822?pageNumber=25&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص25]</ref>‏. 

در آخرین مطلب کتاب، از شناخت وطن و شهر راوی سخن رفته است. با شناخت شهر راوی می‌توان از مشتبه شدن یک راوی با دیگری جلوگیری کرد. انتساب عرب پیش از اسلام به قبیله بود، نه شهر. با آمدن اسلام و اختلاط مسلمین شهرهای مختلف، در بین اعراب نیز همانند ایرانیان انتساب به وطن و شهر رواج یافت و ازآنجاکه یک راوی از شهری به شهری دیگر و یا از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر منتقل می‌شد، انتساب او به شهر اول و سپس دوم یا انتسابش به یکی از دو شهر نیز پذیرفته بود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20822?pageNumber=551&viewType=pdf ر.ک: همان، ص552-551]</ref>‏. 

شیوه ارائه مطالب بدین ترتیب است که در بالای صفحه، نص و مطالب [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، در ذیل صفحه، شرح [[دخان، عبدالعزیز بن صغير|عبدالعزیز بن صغیر دخان]] و در پاورقی مستند مطالب ارائه شده است. چند مقدمه و شرح حال و آثار [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] در ابتدای کتاب و فهرست مطالب در انتهای آن ذکر شده است.