پرتو ولایت
پرتو ولایت، اثر محمدهادی معرفت (۱۳۰۹- ۱۳۸۵ش)، از فقیهان و عالمان شیعه و از پژوهشگران علوم قرآنی و تفسیر است. این کتاب مجموعهای از سخنرانیهای معظمٌله در ماه مبارک رمضان است که به تبیین نقش و جایگاه امامان معصوم(ع) و دلایل مستند شیعه میپردازد.
| پرتو ولایت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | معرفت، محمدهادی (نويسنده) خطاط، مجتبی (تدوین) |
| ناشر | مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهيد |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1384ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-94552-6-4 |
| موضوع | امامت |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م6پ4 223 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب از یک پیشگفتار و مقدمه و دو بخش اصلی تشکیل شده است: «بخش اول: امامشناسی در مکتب تشیع» و «بخش دوم: آیههای ولایت».
سبک نگارش
شیوه نگارش کتاب دارای ویژگیهای زیر است که توسط تدوینگر (مجتبی خطاط) اعمال شده است:
- سخنرانیهای استاد به ساختار نوشتاری تبدیل شده و مطالب دستهبندی و عنوانبندی مناسب برای هر بخش انتخاب شده است.
- متن کتاب با رعایت شیوایی و روانی برای خوانندگان فراهم گردیده تا فهم مطالب آسان باشد.
- در تنظیم مطالب، تلاش شده است تا با دیدی اصولی و استدلالی، عقاید شیعه نسبت به امامان معصوم تبیین گردد و به شبهات مطرح در زمینه امامت پاسخ داده شود[۱].
گزارش محتوا
بخش اول: امامشناسی در مکتب تشیع: این بخش با مقدمهای آغاز میشود که بر اهمیت مساله امامشناسی بهعنوان یکی از مهمترین مباحث اعتقادی مکتب تشیع تأکید کرده و به ابعاد ولایت ائمه معصومین(ع) اشاره میکند؛ این ابعاد شامل ولایت تشریعی، ولایت تشریعی در زمان غیبت، و ولایت تکوینی هستند[۲]. ولایت تشریعی به معنای حق قانونگذاری است که در نظام الهی برای پیامبر اکرم و امامان معصوم قرار داده شده و آنان بر تمامی احکام الهی اشراف دارند[۳]. ولایت تکوینی نیز به این معناست که ائمه معصومین توانایی تصرف در جهان هستی و واسطه فیض الهی هستند که به فرازهایی از زیارت جامعه اشاره مینماید[۴].
بحث مهدویت با بررسی جایگاه امام عصر(عج)، ضرورت وجود آن حضرت، وعده ظهور و سبب تاخیر ظهور سامان مییابد[۵].
در این بخش، موضوع عصمت (مصونیت از خطا و گناه) تعریف شده و با استدلالهای عقلی و نقلی (از جمله آیات قرآن) ضرورت آن برای امام بیان میشود[۶]
به موضوع «سهو النبی» نیز پرداخته شده است که مطابق اعتقاد شیعه، پیامبران و امامان معصوم(ع) در هیچیک از تکالیف فردی و اجتماعی مرتکب سهو و اشتباه نمیشوند[۷]. سپس، مساله توسل به ائمه(ع) تشریح میشود و ذکر میگردد که توسل به اولیای الهی و طلب حاجت از آنان بهعنوان وسیلهای برای قرب به پروردگار، از مسائل رایج نزد مسلمانان بوده و ریشه در روایات دارد[۸]. مباحث انتهایی این بخش شامل بررسی بقا پس از مرگ و مسئله رجعت (بازگشت گروهی از مؤمنان و منافقان به این دنیا پیش از قیامت) و پاسخ به چند شبهه دراینرابطه است[۹].
بخش دوم: آیههای ولایت: این بخش به تحلیل و تبیین آیاتی از قرآن اختصاص دارد که به موضوع ولایت و امامت ائمه(ع)، بهویژه امیرالمؤمنین علی(ع)، میپردازد. در ابتدا، شناخت مولا امیرالمؤمنین(ع) از طریق بررسی دوران کودکی و جوانی ایشان و نیز مناظرات و روایاتی که منزلت والای او را از زبان بزرگان اهلسنت ثابت میکند، مطرح شده است[۱۰]. سپس، آیه تطهیر (احزاب: ۳۳) تحلیل میشود. شأن نزول این آیه، یعنی اختصاص آن به پنجتن آل عبا (پیامبر(ص)، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع))، همراه با بررسی روایات حدیث کساء و اشکالات وارده بر این روایات، بیان شده است. در ادامه، مفهوم تطهیر و اراده الهی در این آیه، از دو جنبه اراده تشریعی و اراده تکوینی، بررسی میشود که تأکید بر عصمت ذاتی این خاندان دارد[۱۱].
آیه مودت (شوری: ۲۳) و معنای اجر رسالت نیز موردبحث قرار میگیرد. در این بحث، نظرات تفسیری گوناگون (مانند طبری، زمخشری و فخر رازی) ارائه شده و اثبات میشود که منظور از «مودت در قربی» محبت نسبت به اهلبیت(ع) است که اجر رسالت محسوب میشود و این موضوع بر شایستگی این خاندان برای امامت دلالت دارد[۱۲].
تحلیل آیه مباهله (آلعمران: ۶۱)، جریان تاریخی مباهله و دلایل عظمت حضرت علی(ع) در این واقعه، از دیگر مباحث اصلی است. استدلال شده است که عبارت «انفسنا» در آیه، دلالت بر برتری و همتایی علی(ع) با پیامبر(ص) در همه کمالات، به جز مقام نبوت، دارد[۱۳].
سپس، آیه خاتم بخشی (مائده: ۵۵) و شأن نزول آن که به بخشش انگشتر توسط حضرت علی(ع) در حال رکوع نماز اشاره دارد، تبیین میشود. این آیه بهصورت صریح بر ولایت امیرالمؤمنین دلالت میکند و ولایت را شامل شئون سیاسی و اجتماعی میداند[۱۴].
در پایان، آیات انذار، عهد و تبلیغ نیز موردبررسی قرار گرفته و اثبات میشود که این آیات نیز هر یک به نحوی بر شایستگی حضرت علی(ع) برای جانشینی و ولایت پس از پیامبر(ص) دلالت دارند بهویژه، حدیث غدیر که در شأن نزول آیه تبلیغ جای دارد، بهتفصیل مورد اشاره قرار گرفته و مناقشات کلامی حول این موضوع پاسخ داده میشود[۱۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.