نگرش سیستمی به دین
| نگرش سیستمی به دین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | واسطی، عبدالحمید (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | بررسی هویت استراتژیک دین |
| ناشر | مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام |
| مکان نشر | ایران - مشهد مقدس |
| سال نشر | 1391ش |
| چاپ | 3 |
| شابک | 978-600-91016-1-0 |
| موضوع | اسلام - بررسی و شناخت - اسلام - تحقیق - روششناسی - اسلام - تجدید حیات فکری - دین - تحقیق - روششناسی - کلام جدید - نظریه سیستمها - استراتژی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م2ن8 11 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نگرش سیستمی به دین، نوشته عبدالحمید واسطی (1347ش) است. نویسنده، هدف بحث را بهدستآوردن نگرشی از بیرون به دین، به هدف دستیابی به شبکه کلان دین و ارائه تصویری از آن و نیز شفافسازی نقش آن در عرصه تصمیمسازی و تدوین استراتژیهای جوانب گوناگون زندگی قرار داده است[۱].
فرضیه کتاب این است که: دین اسلام برای مدیریت زندگی جمعی در محیط رقابت نظریهها و ایدهها مدعی کارآمدی است؛ از سوی دیگر، ابعاد گسترده و پیچیده زندگی مدرن که نیازها، افکار، ارتباطات و معادلههای تازهای را پدید آورده است، سبب بروز ادعای کارآمدی مدیریت علمی و ناکارآمدی مدیریت دینی در این عرصه شده است؛ آیا راهبردی برای فعال و محسوس کردن کارآمدی دین وجود دارد؟[۲].
پاسخ نویسنده این است که راهبرد فعالسازی و محسوسکردن کارآمدی دین در عرصه زندگی امروز و فردا، نگرش سیستمی و استراتژیک به گزارههای دین است. این راهبرد در برابر نظریه دین حداقلی و حداکثری است. راهبرد مدلی که باید برای تحقق فرضیه فوق، طراحی شود، تقسیم گزارههای دین به سه لایه است: لایه نگرشساز، لایه راهبردساز و لایه راهکارساز. مدلسازی نیز در سایه پیوند زدن این سه لایه به یکدیگر در مصداقها و موضوعها به دست میآید[۳].
واسطی نمونههای کاربردی را برای استراتژی دین در عرصه زندگی و مدلسازی آن ارائه میدهد[۴].
ساختار
کتاب در یک جلد تألیف شده و شامل چهار بخش اصلی است؛ مقدمه، بدنه بحث، ضمیمهها و نمونه کاربردی که هریک به فصول و زیربخشهای متعددی تقسیم میشود.
سبک نگارش
سبک نگارش کتاب تحلیلی و سیستمی است. نویسنده با تأکید بر مستندسازی و ارجاع به منابع اولیه مانند آیات و روایات، مباحث را پیش میبرد. ویژگیهای اصلی سبک نگارش عبارتند از:
- تحلیلی و پژوهشمحور: با ارائه فرضیه، مفاهیم و پیشینه تحقیق، رویکرد پژوهشی مشخص است.
- تعریف دقیق مفاهیم: بخش قابل توجهی به تعریف واژگان کلیدی همچون استراتژی، نگرش سیستمی، مدل و... اختصاص یافته است.
- استنادی و مستند: تمامی مطالب با ارجاع به منابع دینی و علمی پشتیبانی میشود.
- توضیحی و تفصیلی: نویسنده تلاش میکند تا مفاهیم را بهصورت روشن و با جزئیات لازم توضیح دهد.
- ساختاریافته و منطقی: ارائه مطالب در چارچوب محوری و لایهای، نشاندهنده یک ساختار منطقی و منسجم است.
گزارش محتوا
- مقدمه: این بخش، طرح کلی تحقیق را بیان میکند. موضوع اصلی، "بررسی هویت سیستمی و استراتژیک دین" و هدف آن "فعالسازی کارآمدی دین در زندگی امروز" است. نویسنده، به مسئله ناکارآمدی دین در مدیریت زندگی جمعی و ضرورت ارائه مدلهای اجرایی برای آن میپردازد. در ادامه، چهار محور اصلی مدیریت زندگی جمعی، محیط رقابت، کارآمدی و دین معرفی شده و بهصورت مفصل مفاهیم کلیدی تحقیق نظیر استراتژی، نگرش سیستمی، خط مشی، تصمیمسازی، سیستم، متغیر، مدل و... تبیین میشود [۵].
- بدنه بحث:
- هویت دین و فهم دینی: این بخش، به تعریف دین از دیدگاههای مختلف فلسفی، روانشناختی و جامعهشناختی میپردازد. نویسنده با استناد به آیات قرآن و روایات، دین را بهعنوان برنامه و راهی برای ارتباط انسان با خداوند و رسیدن به کمال معرفی میکند. این بخش بر ذات، اهداف درونی و بیرونی و جایگاه دین در هدایت زندگی تأکید دارد.
- سیستم و نگرش سیستمی: این قسمت به کاربرد نظریه سیستمها در تحلیل دین میپردازد. چگونگی ارتباط اجزا و عناصر دین بهعنوان یک سیستم واحد برای دستیابی به اهداف مطلوب بررسی میشود. تأکید بر این است که دین را باید بهعنوان یک سیستم پویا و تعاملگرا در نظر گرفت که اجزای آن به هم وابسته و بر یکدیگر تأثیرگذار هستند.
- استراتژی و گزارههای استراتژیک: در این بخش، مفهوم استراتژی، که ریشه در علوم نظامی دارد، به حوزه دین تسری داده میشود. چگونگی تدوین استراتژیهای کلان و عملیاتی بر اساس گزارههای دینی، با هدف هدایت جامعه و فرد بهسوی اهداف الهی مورد بررسی قرار میگیرد. این بخش، دین را نهتنها یک عقیده، بلکه یک راهبرد عملیاتی برای زندگی میداند.
- دین در عرصه استراتژیک: این قسمت، به تلفیق عملی دین و استراتژی در حوزههای مختلف زندگی مانند سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع میپردازد. نشان میدهد که چگونه اصول دینی میتوانند مبنای برنامهریزیهای استراتژیک برای توسعه تمدن اسلامی و مقابله با چالشهای معاصر باشند. این بخش به کارایی عملی دین در جهتدهی حرکتهای فردی و اجتماعی اشاره دارد[۶].
- ضمیمهها: این بخش، شامل توضیحات تکمیلی، روایات تفسیری و مطالعات موردی مرتبط با دین و معارف اسلامی است که برای درک عمیقتر مباحث اصلی کتاب، اطلاعات بیشتری را در اختیار خواننده قرار میدهد[۷].
- نمونه کاربردی: این بخش، به کاربرد عملی نگرش سیستمی به دین در قالب یک مثال عینی میپردازد. با اشاره به موضوعاتی نظیر "ساختار کلان نظام اقتصادی اسلام"، تلاش میشود تا نحوه استخراج مدلها و الگوهای اجرایی از گزارههای دینی و پیادهسازی آنها در حوزههای خاص، بهخصوص اقتصاد، نشان داده شود. این بخش به خواننده کمک میکند تا کاربرد نظریه مطرحشده در موقعیتهای واقعی را درک کند[۸].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.