معجم الأصولیین
| معجم الأصولیین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بقا، محمد مظهر (نويسنده) |
| ناشر | جامعة أم القری. معهد البحوث العلمية و إحياء التراث الإسلامي |
| مکان نشر | عربستان - مکه مکرمه |
| سال نشر | 1414ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ب7م6 149 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معجم الأصوليين، نوشته پژوهشگر معاصر، محمد مظهر بقا، تعداد 232 نفر از اصولیان فعال (سنی و شیعه قرن چهارم تا پانزدهم قمری) را به‌ترتیب الفبایی معرفی می‌کند. کتاب حاضر، جلد اول این اثر است و از جلدهای بعدی و کمّ و کیف آن، اطلاعی یافت نشد.
هدف و روش
نویسنده با تأکید بر آنکه چون مشاهده کردیم دستیابی به اطلاعات درباره کتاب‌های اصول فقه و نویسندگانش مشکل شده است، عزم خود را جزم کردیم تا کتابی شامل شرح حال اصولیان بنویسیم و در این مسیر، از زیاده یا کم‌نویسی بپرهیزیم و میانه‌روی را برگزینیم[۱].
ویژگی‌ها و امتیازات
- محمد مظهر بقا، با اشاره به انتشار کتاب‌های الفتح المبين في طبقات الأصوليين (نوشته عبدالله مصطفی مراغی) و أصول الفقه تاريخه و رجاله (نوشته شعبان محمد اسماعیل شعبان) قبل از کتاب حاضر، افزوده است: این 2 کتاب برای شرح حال اصولیان کفایت نمی‌کند؛ زیرا علی‌رغم سودمندی آن، همه دانشوران اصولی را شامل نمی‌شود؛ چه، کتاب اول، 385 نفر را شناسانده و کتاب دوم نیز همان را آورده و فقط 19 نفر جدید بر آن افزوده و در نتیجه، مجموع آن دو، 404 نفر شده است؛ درصورتی‌که با محاسبه و بررسی ما تاکنون، متخصصان اصول بیش از دو برابر عدد مذکور هستند و هنوز ادعا نداریم که پرونده بررسی آمار اصول‌دانان کامل شده است.
- کتاب الفتح المبين في طبقات الأصوليين بدون خطا نیست و البته هر کتاب نو و آغازگری چنین است. برخی از اشتباهاتش را در جای خودش در اثر حاضر بیان خواهیم کرد.
- شعبان محمد اسماعیل شعبان در کتاب أصول الفقه تاريخه و رجاله، تلاش کرده که اشتباهات مراغی را اصلاح کند، ولی در برخی موارد خود دچار اشتباه شده است.
- در این کتاب، ما خودمان را ملتزم کردیم که اطلاعات مربوط به کتاب‌های اصولی - خطی یا چاپی - را گردآوری کنیم و خصوصیاتش (مانند کتابخانه و محلّ نگهداری و نسخه تحقیق‌شده یا در حال تحقیق و...) را برشماریم و به این صورت بین فنّ شرح‌حال‌نگاری و فهرست‌نویسی جمع کردیم و این امتیازی است که دو کتاب مذکور فاقد آن است[۲].
ساختار و محتوا
کتاب حاضر بر اساس نام اصول‌شناسان سامان یافته است؛ از «ابراهیم بن ابراهیم بن حسن لقانی»[۳] تا «ایوب بن یعقوب بن عبدالجلیل اسرائیلی»[۴].
اصولی کیست؟
منظور ما از اصولیان در این اثر، متخصصان دانش اصول فقه است که اشتغال تدریسی یا تألیفی به این علم داشتند یا دارند و شرح‌حال‌شناسان و خبرگان دانش رده‌بندی اندیشوران، به این مطلب گواهی می‌دهند با تعابیری مانند «إمامٌ في الأصول»، «أصوليٌ ماهرٌ» و...[۵].
نمونه مباحث
- احمد بن محمدعلی بن محمدباقر حائری کرمانشاهی، معروف به وحید بهبهانی، از دانشمندان امامیه است که در انواع علوم (مانند فقه، اصول، حدیث، تاریخ و تفسیر) مشارکت داشت و در کرمانشاه به دنیا آمد و در همان جا درگذشت. کتاب‌های ربيع الأزهار، الاجتهاد و التقليد، الاستصحاب، رسالة في القياس و رسالة في الإجماع، از آثار اصولی اوست. 4 کتاب اخیر در لس آنجلس ضمن مجموعه شماره 351 قرار دارد[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.