کجوری شیرازی، محمدمهدی
| نام | کجوری شیرازی، محمدمهدی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | ملاحیدر |
| متولد | مازندران |
| محل تولد | کجور از توابع مازندران |
| رحلت | 1293 ق |
| اساتید | صاحب جواهر |
| برخی آثار | الاجتهاد و التقلید |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00647AUTHORCODE |
محمدمهدى مجتهد کجورى شیرازى (1217- 1293ق)، علامه ذوالفنون، مجتهد بزرگ، جامع معقول و منقول و از بزرگان علم و تقوى و فضیلت دارالعلم شیراز
ولادت
ایشان در روستای پول کجور شهرستان نوشهر متولد شد. پدر ایشان آخوند ملاحیدر از طایفه مشایخ روستای پول و در جنب مسجد امام حسن عسکری روستای مذکور سکونت داشته است. سال تولد ایشان، بنا بر مشهور، 1217ق است. این شهرت بر اساس گفته ایشان در پایان جلد چهارم شرح فرائد الاصول مى‌باشد ولى در یک نسخه خطى موجود در کتابخانه شاهچراغ(ع) که یادداشتهاى پراکنده‌اى در علم نجوم و هیئت، به خط ایشان نوشته شده، بالاى یک نماد نجومى، آمده است: «طالع ولادت مهدى الکجورى در شب یکشنبه ششم شهر جمادى الاولى دو ساعت گذشته سنه 1222.»
تحصیلات
براى تکمیل تحصیلات به عتبات رحلت کرد. ایشان مدت کوتاهی در نجف اشرف از درس مرحوم صاحب جواهر استفاده کرده است، در حدود سال 1250ق در شهر مقدس کربلا مقیم شد و در از محضر پر فیض صاحب ضوابط بهره برد.در سال 1259ق به درخواست مردم شیراز از صاحب ضوابط، به شیراز هجرت نمود و به تألیف، تدریس و رتق و فتق امور شرعى مردم پرداخت.
اساتید
علاقه و ارتباط طرفینى علامه کجورى و صاحب ضوابط، فراتر از مقوله استاد و شاگردى بود. علامه کجورى یک دوره تقریرات اصول صاحب ضوابط را در سال‌هاى 1250 و 1251ق نوشته، همچنین کتاب نتایج الافکار استاد را مفصلاً شرح کرده، در مجالس و محافل علمى ملازم استاده بوده، به توصیه ایشان به شیراز آمده و ارتباط خویش را با استاد در غربت نیز قطع ننموده است.
در حدود سال 1254 با نوشتن شرحى بر کتاب «الاجازه و الصلاة شرایع الاسلام» و ارائه به استاد، پس از بررسى از سوى استاد، به کسب اجازه اجتهاد از صاحب ضوابط نائل مى‌گردد.
متن اجازه اجتهاد، به خط صاحب ضوابط، بر روى برگ اول شرح مذکور نوشته شده و در کتابخانه شاهچراغ(ع) شیراز نگهدارى مى‌شود.
ایشان قبل از هجرت به کربلا و اقامت در جوار مرقد اباعبدالله(ع)، در نجف اشرف از محضر صاحب جواهر بهره برده است. ایشان در تألیفاتش، خصوصاً شرح کتاب بیع شرایع الاسلام، بارها از صاحب جواهر با عنوان «استاذنا» نام برده است.
متأسفانه اطلاعى از دوران تحصیلات مقدماتى ایشان در دست نیست، به خصوص از کیفیت تحصیل و اساتید ایشان در رشته ریاضیات و نجوم، در حالیکه ایشان، استاد این علوم بوده و در شیراز آنها را تدریس مى‌کرده‌اند.
شاگردان
حضور ایشان در شیراز موجب رونق علمى در این شهر شده و تعداد زیادى از اهل علم و دانش، در جلسه درس ایشان حاضر مى‌شدند. ایشان علاوه بر فقه و اصول، به تدریس ریاضیات و هیئت نیز اشتغال داشته است.
در زیر نام تعدادى از شاگردان ایشان که هر یک از بزرگان شیراز مى‌باشند، همراه با مختصرى از زندگى ایشان، آمده است:
- میرزا ابوطالب نواب، فرزند حاج شیخ على اکبر نواب.
- حاج شیخ محمدحسین شیخ‌الاسلام متولد 1251ق در شیراز.
- میرزا ابوطالب رضوى فرزند حاجى سید میرزا، متولد 1251ق.
- میرزا محمدحسین صالح حسینى، فرزند حاجى میرزا على نقى صالح.
- سید حسن حسینى فائى، مؤلف کتاب «فارسنامه ناصرى».
- میرزا ابوالحسن حسنى حسینى دستغیب فرزند میرزا احمد.
علامه کجورى از مصادیق بارز فقیهان و دانشمندان پرکار و پرتلاش بوده که هیچگاه از تألیف، استنساخ، کتابت و تحریر دست نکشیده است. در حالیکه داراى عائله زیادى بوده و گرفتارى‌هاى زیادى همچون تنگدستى در طول ایام تحصیل، او را رنج مى‌داده، ولى همواره تحصیل، تدریس و تألیف را بر هر کارى مقدم داشته است.
ایشان تألیفات خویش را بیش از دوبار تحریر کرده و در دفعات متعدد، آنها را مطالعه کرده و تصحیحات و تعلیقات جدیدى بر آنها افزوده است.
یکى از کارهاى که نشانگر ذوق و سلیقه ایشان نیز مى‌باشد، نوشتن نکات مهم زندگى شخصى و مطالب و وقایع تاریخ زمان خویش، بر بالاى بعضى از برگ‌هاى تألیفات و تقریرات بوده که گوشه‌هایى هرچند اندک، از زندگى و وقایع روزگار ایشان را روشن نموده است.
وفات
ایشان نزدیک به 35 سال در شیراز به حوزه علمیه و مردم خدمت نمود و در سال 1293ق، دعوت حق را لبیک گفت و در آرامگاه حافظیه، مدفون گردید.
آثار
فهرست تألیفات ایشان که در زیر آمده است، بر اساس نسخه‌هاى خطى موجود در کتابخانه شاهچراغ(ع) و کتاب‌هاى چاپ شده ایشان مى‌باشد:
- اصول فقه؛ یک دوره مفصل اصول فقه که بخش‌هایى چون مبحث «استصحاب» و «اجتهاد و تقلید» آن موجود است.
- تقریرات اصول فقه.
- حاشیه بر نتایج الافکار.
- رساله عملیه.
- شرح شرایع الاسلام.
- شرح فرائد الاصول.
- شرح نتایج الافکار.
- فقه استدلالى.
- فوائد الرجال.
- هدایه العباد الى طریق الرشاد.
منابع مقاله
برگرفته از مقدمه کتاب «الاجتهاد و التقلید» ایشان.