كتاب الديات (مدنی کاشانی)
| كتاب الديات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مدنی کاشانی، رضا (نويسنده) |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمية بقم. مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1408ق |
| موضوع | فقه جعفری - رساله عملیه، دیات (فقه) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 195/7 /م4ک2 1366 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب الدیات، اثر آیت‌الله رضا مدنی کاشانی، کتابی است فقهی پیرامون دیه و مسائل مربوط به آن.
ساختار
کتاب با مقدمه کوتاهی در شرح‌حال مؤلف آغاز گردیده و مطالب دربردارنده مجموعاً 172 مسئله پیرامون دیات می‌باشد که در شش بخش کلی، تحت عنوان «القول في...»، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در بخش نخست، ضمن مسئله اول تا هجدهم، به معرفی اقسام قتل و مقادیر دیه پرداخته شده است. قتل بر سه قسم است: عمدی، خطایی و شبه عمد. نویسنده تعریف قتل عمد را به کتاب قصاص که مفصلاً پیرامون آن بحث شده حواله داده، ولی در مسئله نخست، به‌صورت مفصل به تعریف قتل خطایی و شبه عمد پرداخته است.
قتل خطایی خود بر دو قسم است: قتل بدون قصد، مانند اینکه در خواب بر روی کودکی افتاده و او را خفه کند؛ قتل با قصد، اما اشتباه، مانند کسی که حیوانی را هدف گرفته، ولی اشتباهاً تیرش به انسانی اصابت کرده و او را بکشد.
شبه عمد، آن قتلی است که قاتل، قصد خصوص فعل را داشته نه قتل را و یا اینکه قصد قتل را داشته، اما گمان می‌کرده است که مقتول مهدورالدم است و بعداً خلاف آن آشکار شود[۱].
در بخش دوم، از مسئله نوزدهم تا هفتادوهشتم، به ذکر موجبات ضمان، پرداخته شده است. از جمله این موارد، عبارت است از اینکه مردی زنش را بزند و زن بر اثر آن فوت نماید؛ درحالی‌که مرد قصد قتل زن را نداشته است؛ در این مورد، این بحث مطرح است که آیا این قتل، موجب ضمان است یا خیر[۲]، شخصی به‌واسطه حرکت یا کاری مانند راه رفتن و... باعث مرگ کسی شود؛ درحالی‌که چنین قصدی نداشته[۳]، کسی که کالایی را حمل می‌کند و آن کالا به کسی خورده و باعث مرگ او شود یا عضوی از اعضای او بشکند[۴]، کسی که صیحه‌ای بزند و این کار باعث مرگ دیگری شود و...[۵].
در بخش سوم، از مسئله هفتادونه تا نودوسه، موضوع تزاحم عوامل قتل با یکدیگر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ مانند موارد زیر:
- قتلی که به‌واسطه اقدام دو شخص، که یکی مباشر و دیگری سبب است، انجام گرفته باشد[۶].
- ملکی دارای چاه است و مالک یا غیر مالک، شخصی را به‌قصد قتل، در آن چاه بیفکند و آن شخص بمیرد[۷].
- یک نفر سنگی در جایی قرار دهد و کس دیگر چاهی حفر کند و دیگری چاقویی در چاه قرار دهد و فردی پایش به سنگ خورده، در چاه بیفتد و به‌وسیله چاقو کشته شود[۸].
- کسی گودالی را در راهی در غیر ملک خود حفر کند و دو نفر در آن بیفتند و از بین بروند[۹].
در بخش چهارم، از مسئله نودوچهار تا نودوهشت، نخست به قضیه زیر اشاره شده: «شیری را در گودالی اسیر کرده و مردم برای تماشای آن ازدحام نمودند و یک که نفر در نزدیکی گودال ایستاده بود، ناگهان قدمش لغزید و دست به دیگری زد و دومی به سومی و سومی به چهارمی و همه در گودال افتاده و توسط شیر کشته شدند؛ حضرت علی(ع) چنین حکم نمودند که اهل اولی، باید یک‌سوم دیه را به اهل دومی و اهل دومی، دوسوم دیه را به اهل سومی و اهل سومی، دیه کاملی را به اهل چهارمی بپردازد». سپس به موضوعات مشابه آن، پرداخته شده است[۱۰].
در دو بخش باقی‌مانده کتاب، به ترتیب، به دو موضوع دیه اعضاء[۱۱] و دیه منافع پرداخته شده است[۱۲].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۳]، به توضیح و تشریح معنای برخی از کلمات متن و ذکر معادل فارسی آن‌ها پرداخته شده است[۱۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.