فلوطین
| نام | فلوطین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | افلوطین
پلوتینوس |
| نام پدر | |
| متولد | 204 یا 205م |
| محل تولد | لوکوپولیس در مصر علیا (اسیوط در مصر کنونی) |
| رحلت | 270 م |
| اساتید | آمونیوس |
| برخی آثار | تاسوعات أفلوطین |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00713AUTHORCODE |
فِلوطین یااِفلوطین (۲۰۵- ۲۷۰م)، به‌گونه‌اى آخرین فیلسوف متأثر از تمدن یونان است.
ولادت
او متولد 204 یا 205م است. در مورد زادگاهش، در زندگى‌نامه او به قلم «فرفوریوس صورى» مطلبى وجود ندارد، اما امروزه بیشتر او را از اهالى مصر مى‌دانند که در مکتب اسکندریه با فلسفه آشنا شد.
پس از حمله اسکندر به اقصى نقاط جهان قدیم، مرکز دانش و فلسفه از آتن به اسکندریه منتقل شد. اسکندریه در آن دوران قریب به یک میلیون نفر جمعیت داشت و مرکز برخورد پرشور تفکرات گوناگون بود؛ اما شناخت ما از این تفکرات و اندیشه‌هاى بسیار مختلف، بسیار اندک است، چرا که کتاب‌خانه مشهور این شهر چندین بار به آتش کشیده شد.
علاوه بر این، اندیشمندان مکتب اسکندریه بر خلاف یونانیان اصرار چندانى بر مکتوب نمودن عقاید خود نداشتند، چرا که اکثراً هدف از علم را نه آموزش، که یک رهایى فردى مى‌دانستند و در نتیجه دیگر نیازى به نوشتارى نمودن ماحصل اندیشه خود نمى‌دیدند. اما در میان همه آنان فلوطین یک استثنا است. او به اصرار شاگردان خود دست به نوشتن زد و نوشته‌هاى او را شاگردش، فرفوریوس در 54 رساله گردآورد. فرفوریوس نوشته‌ها را در شش دسته نه تایى مرتب ساخت و هر دسته را یک «انئاد» نامید. (در زبان یونانى به معناى نه‌گانه است و در عربى تاسوعات نامیده مى‌شود)
فلوطین به یمن این نوشته‌ها، یکى از مؤثرترین و الهام‌بخش‌ترین فیلسوفان جهان گردید. بدون اغراق مى‌توان گفت از لحاظ میزان تأثیر فلسفه فلوطین، که مهم‌ترین فیلسوف نو افلاطونى و به نوعى نماینده تمام و کمال آن است، تنه به فلسفه افلاطون و یا ارسطو مى‌زند.
بدون شک مسیحیت نخستین، مایه‌هاى فکرى خود را از فلسفه فلوطین به دست آورد. فلوطین به همراه «اورینس» شاگرد «آمونیاس ساکاس» مؤسس مکتب نوافلاطونى بوده‌است.
تأثیر فلوطین تنها به فلسفه دوران سده‌هاى میانه و مسیحیت منحصر نمى‌گردد. فلسفه فلوطین در یکى از جذاب‌ترین مکاتب فلسفى قرام هم مؤثر است. بعضى از فیلسوفان که در زمره اگزیستانسیالیم طبقه‌بندى مى‌شوند نیز متاثر از فلوطین‌اند. «آلبر کامو» رساله دکترى فلسفه خود را به «مسئله شر در نزد فلوطین» اختصاص داد و «کارل یاسپرس» او را به عنوان یکى از افراد مؤثر در فلسفه خود دانست و در مورد فلسفه او کتابى مستقل نگاشت.
علاوه بر فلاسفه مغرب زمین، فلسفه فلوطین در شرق نیز مورد توجه متفکران قرار گرفت. عجیب آنکه این تأثیر به نام خود فلوطین نبود و به نام ارسطو ثبت شد. کتاب مهم «اثولوجیا» سرنوشت عجیبى در فلسفه مسلمانان پیدا کرد. نام این کتاب معرب «تئولوگیا» به معناى «فلسفه اولى» یا «الاهیات» است. متقدمان فلسفه در ایران این کتاب را نوشته ارسطو مى‌پنداشتند و آن را هم ردیف کتاب مهم «مابعدالطبیعه» مى‌خواندند و تفسیر می‌کردند. تنها کسى که در این کتاب و نویسنده آن شک کرد ابن سینا بود. اما با تحقیقات امروزى مشخص شده‌است که این کتاب نوشته ارسطو نیست بلکه نقلى آزاد و ترجمه از انئادهاى چهارم و پنجم و ششم فلوطین است. بنابراین فلوطین بدون آنکه نامى از او در کتب فلاسفه ما باشد در آراء آنان حضور دارد و این حضور چنان است که فلسفه ما را رنگ و بوى نوافلاطونى مى‌دهد، به گونه‌اى که مى‌توان به جرات وى را پس از ارسطو و افلاطون مؤثرترین فیلسوف بر فلاسفه مسلمان نامید.
آثار
- تاسوعات افلوطین
- شرح کتاب اثولوجیا