صد شاعر و صد شعر: جُنگ شعر کهن ژاپنی
| صد شاعر و صد شعر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فوجیوارا، سادایی (نویسنده) پاشایی، ع. (مترجم) |
| ناشر | فرهنگان |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 9ـ74ـ5558ـ964ـ978 |
| کد کنگره | |
صد شاعر و صد شعر: جُنگ شعر کهن ژاپنی گردآورنده: فوجیوارا نو تی‌کا، ترجمه ع. پاشایی؛ این کتاب یکی از جُنگ‌های کهن شعر ژاپنی است، حاوی صد شعر از صد شاعر نامدار که فوجیوارا نو تی‌کای شاعر آن را در قرن سیزدهم میلادی گردآوری کرده است.
گزارش کتاب
کتاب «صد شاعر و صد شعر» یکی از جُنگ‌های کهن شعر ژاپنی است، حاوی صد شعر از صد شاعر نامدار که فوجیوارا نو تی‌کای شاعر آن را در قرن سیزدهم میلادی گردآوری کرده است. این متن فارسی برگردان سه ترجمۀ انگلیسی این مجموعه به فارسی است؛ یکی کتاب «یکصد شاعر، از هر کدام یکی» از پیتر مکمیلان که تمام کتاب با حذف یکی‌دو درصد از مقدمه و شرح آن به فارسی برگردانده شده، همراه با دو ترجمۀ دیگر از همین جُنگ، یکی از ویلیام ان.پورتر که چاپ اولش در 1909 آمده است و دیگری از استیون دی.کارتر که این دو در بخش پیوست کتاب آورده شده‌اند. این صد شعر را در تاریخ ژاپن بارها نگارگردان با صد نگاره مصور کرده‌اند که در این کتاب شمار اندکی از آنها در برگردان پورتر در بخش پیوست استفاده شده است.
از آنجا که غالب این شاعران وابستگان دربار دورۀ «هی‌آن»اند، به القاب دولتی‌شان معروفند که این زیر نظام «داجوکان» توضیح داده می‌شو.د برخی هم با اصطلاح «هوشی» شناخته می‌شوند، یعنی روحانی، دین‌پیشه که در اینجا مترجم آن را «رهبان» نامیده است. «داجوکان» (شورای اعظم کشور) نظام حکومتی ژاپن است در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم و نیز در دورۀ «مِی جی» (1868 ـ 1912). داجوکان به سه بخش تقسیم می‌شد: بخش سیاست‌ساز مرکب از داجو دای‌جین (وزیر اعظم کشور)، سادای جین (وزیر چپ)، اودای جین (وزیر راست)، و دای‌ناگون (مشاور بزرگ) و بخش اداری مرکب از سابن‌کان و اوبن‌کان (مدیران چپ و راست) و دبیرخانه امپراتوری مرکب از شوناگون (مشاوران پایین‌تر) و گه‌کی (منشیان). سوای این ادارات مرکزی و صاحبان مقامان آن «جونساتسوشی» (بازرسان سیار) بودند که کارشان نظارت محلی بود. این نظام برگرفته از سلسلۀ تانگ چین بود.
اولین شعر از امپراتور تن‌جی (626 ـ 671) است و آخرین آن از امپراتور بازنشسته جون‌توکو (1197 ـ 1242). اگر این شعرها «هیاکونین ایشّو» باشد، تاریخش باید از 1235 تا 1241 باشد. برتری شعرهای پاییز و عشق و سبک شور شدید و زیبایی افسونگری که هیاکونین ایشّو از آن مالامال است، رغبت شدید شاعرانۀ بعدی تی‌کا را منعکس می‌کنند.
این اثر الهام‌بخش شوق به خواندن شعر شده است و اولین شرح موجود آن در آغاز دورۀ «موروماچی» (1333 ـ 1568) پدید آمد؛ مجموعه‌های زیادی مثل بوکه هیاکونین ایشو (صد شعر از صد شاعر سامورایی) از بخش دوم دورۀ ادو و آی‌کوکو هیاکونین ایشو (جُنگ شعرهای میهن‌پرستانه صد شاعر) در 1942 همه سرمشق‌شان همین اثر بوده است.
یک وجه مهم این کتاب، پیوند نزدیک آن است با خاندان شاهی و خاندان نجبای درباری. نوشتن شعر و حمایت ادبی بیش از یک هزاره از کارهای اساسی خاندان شاهی بوده است و حمایت دربار هم به‌نوبۀ خود نقش مهمی در تحول شعر ژاپنی درباره بر عهده داشته است. در جهان تی‌کا، اصل و نسب، موقعیت در دربار و توانایی شاعرانه همه از همدیگر جدایی‌ناپذیر بوده‌اند. از خواندن این جُنگ روشن می‌شود که برای تی‌کا، درباریان افزون بر شاعر کامل بودن، حامیان معنوی واکا هم بودند؛ در آغاز و انجام این جُنگ شعرهایی از شاهان آمده است.
همۀ اشعار این مجموعه به سبک «واکا» هستند که کهن‌ترین و معتبرترین سبک شعر سنتی است. واکا اصطلاحی کلی است برای شعر کهن ژاپنی در همۀ صورت‌ها و قالب‌هایش در مقابل شعر بیگانه، به‌ویژه شعر چینی. اما در معنای محدودتر، واکا به فرم‌ها یا قالب‌هایی از شعر ژاپنی پیش از «رن‌گا» و «هایکو» گفته می‌شود؛ یعنی قالب‌های چوکا، سدوکا و به‌ویژه تان‌کای سی‌ویک هجایی.
می‌توان این شعرها را بی‌هیچ آگاهی از پس‌زمینۀ آنها خواند و لذت برد؛ اما اشاره به نکاتی از فرهنگ و به چندوچون اصول گزینش شعرها، تعبیر و تنظیم آنها از سوی تی‌کا، می‌تواند مفید باشد. اینها دربردارندۀ این نکات است: نظریۀ «همبستگی و سیر» در بنانهادن وحدت شعری متن، زیبایی‌شناسی تی‌کا و رغبت او به شعر عاشقانه و خیالینه‌پردازی‌اش.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات