شرح المفصل في صنعة الإعراب الموسوم بالتخمير
| شرح المفصل في صنعة الإعراب الموسوم بالتخمير | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خوارزمی، قاسم بن حسین (نويسنده) عثیمین، عبدالرحمن بن سلیمان (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | التخمیر ** المفصل. شرح |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1990م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | زبان عربی - نحو - زمخشری، محمود بن عمر، ۴۶۷ - ۵۳۸ق. المفصل فی النحو - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /ز8 م7023 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح المفصل في صنعة الإعراب الموسوم بالتخمير، اثر صدرالافاضل قاسم بن حسین خوارزمی (555-617ق)، شرحی است بر کتاب «المفصل في صنعة الإعراب» محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمى، مشهور به جارالله زمخشری (476-538ق) که با تحقیق عبدالرحمن بن سلیمان عثیمین به چاپ رسیده است.
«المفصل في صنعة الإعراب» که با نام «المفصل في النحو» و «المفصل في علم اللغة» نیز منتشر شده است، بعد از کشاف، از مشهورترین و تأثیرگذارترین آثار زمخشری است. وى موضوعات علم نحو را در این کتاب در چهار قسم آورده است: اسماء، افعال، حروف و مسائلى که بین اسم و فعل یا اسم و فعل و حرف مشترک است (اصوات) مانند ادغام، تخفیف همزه و التقاى ساکنین. او در این کتاب به آراى گذشتگان اشاره کرده، گاهى آنها را پذیرفته و گاهى رد کرده است. روش زمخشرى در بیان بیشتر مطالب این کتاب، رعایت ایجاز است که گاهى فهم مطالب را دشوار کرده است. او در بسیارى از موارد به مسائل اختلافى میان بصریان و کوفیان یا میان نحویان بزرگ اشاره و در مسائل اختلافى نظر خودش را بیان کرده است. او در این کتاب به آیات قرآن کریم، شعر، لغات قبایل و امثال عربى بسیار استشهاد کرده است. زمخشرى برآن بود که هیچ مسئله اى در «الكتاب» سیبویه نیست که در «المفصل» به آن پرداخته نشده باشد، اما بعضى از ادیبان این گفته او را رد کرده‌اند. بر این کتاب شروح متعددى نوشته‌اند[۱] که اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد.
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های شرح حاضر را می‌توان در مؤلفه‌های زیر، جستجو نمود:
- خوارزمی در محیطی به دنیا آمده و رشد کرده است که زمخشری، نویسنده کتاب اصلی نیز در همان محیط به دنیا آمده و به تکامل رسیده و از این لحاظ، وی بیشترین توانایی را در میان سایرین برای درک اهداف و مقاصد وی دارد.
- شارح بسیار دقت داشته است تا با مراجعه به نسخ متعدد کتاب، عبارات مؤلف را تشریح نماید[۲].
- استفاده از منابع مفید و معتبر فراوانی که در فصل سوم مقدمه محقق، به آن اشاره شده است[۳].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق.
- معینی، حسین، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی