سفرنامه تبریز
سفرنامه تبریز تألیف میرزا سلیمان خان مهندس (متوفای ۱۳۱۶ق)، به تصحیح شهرزاد سپاهیان؛ نویسنده این رساله «سلیمان خان مهندس» فرزند «حکیم داود» است که از ارامنه ایران و از اطبای معروف دوره قاجار بود. سلیمان خان از شاگردان مدرسه دارالفنون در رشته مهندسی بود که پس از فراغت از تحصیل، چند سال در همان مدرسه خلیفه و مترجم و بعد معلم ریاضی دارالفنون شد. مأموریت اصلی وی و هیئت همراه او، تدریس در مدرسه دارالفنون تبریز بود که در سال ۱۲۹۳ قمری به تبریز رسیدند و مدت هشت ماه و نیم در این شهر اقامت داشتند.
| سفرنامه تبریز | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سليمانخان مهندس (نویسنده) سپاهيان، شهرزاد (مصحح) |
| ناشر | سفیر اردهال |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1392 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-313-072-2 |
| موضوع | سليمانخان مهندس، - 1316ق، -- سفرها -- ايران -- تبريز
سفرنامههاي ايراني - قرن 13ق. تبريز - سير و سياحت ايران - تاريخ - قاجاريان، 1193 - 1344ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 7س8س / 1379 DSR |
ساختار
این کتاب در ۹۱ صفحه و در سه فصل اصلی تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «سفرنامه تبریز» اثر میرزا سلیمان خان مهندس، به تصحیح شهرزاد سپاهیان، در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات سفیر اردهال در تهران منتشر شده است. این سفرنامه ارزشمند حاصل سفر مؤلف به تبریز در سال ۱۲۹۳ هجری قمری است که به دستور شاه قاجار برای تدریس در مدرسه دارالفنون تبریز انجام شده است.
میرزا سلیمان خان مهندس، فرزند حکیم داود - از ارامنه ایران و از اطبای معروف دوره قاجار - بود که در سال ۱۲۶۸ قمری در تهران درگذشت. سلیمان خان از نخستین دانشآموختگان مدرسه دارالفنون در رشته مهندسی بود و پس از اتمام تحصیل، به عنوان خلیفه، مترجم و سپس معلم ریاضی در همین مدرسه مشغول به خدمت شد.
سفرنامه در سه فصل اصلی سازمان یافته است: فصل اول به «زحمات عرض راه و مشاهدۀ منازل و مترددین» میپردازد، فصل دوم به «توقف در شهر تبریز و وقایعات آنجا، رفتار و کردار رئیس و ناظم و معلمین و از حالات متعلمین و اجزای مدرسه» اختصاص دارد و فصل سوم نیز «مراجعت» از تبریز را شرح میدهد.
نثر سفرنامه ساده است و برخی جملات به تقلید از زبان خارجی به صورت بریده و مقطع نوشته شدهاند. نویسنده با شیوۀ جزئینگری، اطلاعات جالبی از مناظر، آداب و رسوم و فرهنگ مردم آن دوره ارائه میدهد. از جمله مشاهدات جالب توجه او، نظم و انضباط پستخانه و عملکرد چاپارها است که مینویسد: «انصافاً عمل پستخانه بسی منظم و کار چاپارش بسیار منتظم است و وقت ورود چاپار به هر جایی هیچ تخلف نمیکند».
نسخه خطی این رساله که منحصر به فرد است، با خط نسخ تعلیقی روشن و خوانا نوشته شده و کتابت آن نزدیک به دوره نگارش اثر انجام گرفته است. این سفرنامه نه تنها سند تاریخی ارزشمندی از اوضاع اجتماعی و فرهنگی تبریز در دورۀ قاجار است، بلکه منبع مهمی برای شناخت تاریخ آموزش و پرورش در ایران محسوب میشود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات