زبان و معنی
زبان و معنی تألیف کورش صفوی، نویسنده در این کتاب به تمامی مطالبی اشاره میکند که قرار است دانشجوی رشتۀ زبانشناسی از مطالعۀ معنی بداند؛ اما فرقش با درسنامه این است که چیزی در اینجا بدیهی نیست. بر این اساس تمام تلاش او بر این است که مخاطب را به اندیشیدن وادارد. بنابراین مبانی معنیشناسی را معرفی کرده است.
| زبان و معنی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صفوی، کورش (نویسنده) |
| ناشر | علمی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 0ـ553ـ404ـ964ـ978 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب در بیست فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
زندهیاد کورش صفوی در این کتاب به تمامی مطالبی اشاره میکند که قرار است دانشجوی رشتۀ زبانشناسی از مطالعۀ معنی بداند؛ اما فرقش با درسنامه این است که چیزی در اینجا بدیهی نیست. بر این اساس تمام تلاش او بر این است که مخاطب را به اندیشیدن وادارد. بنابراین مبانی معنیشناسی را معرفی کرده است.
فصل نخست کتاب دربارۀ ارتباط کلامی است. معمولاً وقتی در زبانشناسی صحبت از «ایجاد ارتباط» به میان میآید، طرحی مدنظر قرار میگیرد که شنون و ویور بیش از هفتاد سال پیش در حوزۀ مهندسی ارتباطات معرفی کردهاند. این طرح بارها در نوشتههای مختلف ذکر شده است. فصل دوم کتاب اختصاص به بررسی دلالت دارد؛ یعنی اینکه دلالت چه معنایی دارد؟
انسان در جهانی متولد میشود که جهان واقعیت نامیده میشود. او از آنچه در این جهان وجود دارد، به کمک حواسش به درک میرسد و سپس با انتخاب و ترکیب این ادراکات حسی به «تعبیر» میرسد. بررسی تعبیر در فصل سوم کتاب انجام گرفته است. در فصل چهارم شیوههای مختلفی از مطالعۀ «معنی» بررسی شدهاند که از همان آغاز تاریخ تا کنون همواره بخشی از اندیشیدن را به خود اختصاص دادهاند. اندیشیدن در باب «معنی» ما را به نخستین مستنداتی میرساند که در اختیار داریم و به قرن چهارم قبل از میلاد برمیگردد. در فصل پنجم به بحث دربارۀ نوعی «معنیشناسی» پرداخته میشود که واحد مطالعۀ معنی را «واژه» در نظر میگیرد؛ به همین دلیل «معنیشناسی واژهبنیاد» یا «معنیشناسی واژگانی» نامیده میشود. فصل ششم اختصاص به بررسی معنیشناسی جملهبنیاد دارد. نویسنده در فصل هفتم به سراغ مجموعهای از مطالعات رفته است که با برچسب معنیشناسی تاریخی ظاهر میشوند. این نوع مطالعۀ معنی سابقهای بهمراتب طولانیتر از معنیشناسی نظری و معنیشناسی کاربردی دارد.
«انتخاب» واحدها از روی محور جانشینی و «ترکیب» آنها بر روی محور همنشینی، بهتدریج به مبنایی قطعی در مطالعۀ نظام زبان مبدل شد و سرانجام یاکوبسن را به این نتیجه رساند که دو فرایند «انتخاب» و «ترکیب» نوعی برنامهریزی زیستی در تمامی موجودات است. فصل هشتم کتاب اختصاص به بررسی انتخاب و ترکیب در زبانشناسی دارد.
فصل نهم کتاب دربارۀ معنیشناسی کاربردی است. در این فصل ابتدا به معرفی مهمترین نکات سه فیلسوف یعنی آستین، سرل و گرایس پرداخته شده و سپس دربارۀ معنیشناسی کاربردی سخن به میان آمده است. فصل دهم دربارۀ معنیشناسی صوری است. در این نوع معنیشناسی با دو ویژگی عمده مواجه میشویم؛ نخستی اینکه اندیشیدنها در قالب معنیشناسی جملهبنیاد شکل گرفتهاند؛ دیگر اینکه کلاً از بطن «منطق» و مبانی کلاسیک این علم شکل گرفتهاند.
«متن» در پیوند مستقیم با نوشتار قرار میگیرد. به عبارت سادهتر، متن مجموعهای جملۀ نوشتهشده به حساب میآید که در انسجام با یکدیگر باشند. فصل دهم دربارۀ موضوع «متن» است. نویسنده از فصل دوازدهم به بعد به بررسی نکات میرود که فنیتر و بحثانگیزترند؛ بنابراین فصل دوازدهم را به بررسی دو اصطلاح مفهومشناسی و بیانشناسی اختصاص داده است. در فصل سیزدهم مبحث «زمان» با برچسبهای زمان فیزیکی و زمان دستوری بررسی شده است تا مقایسۀ این دو زمان مشخص شود.
فصل چهاردهم کتاب دربارۀ دو اصطلاح «نمود» و «وجه» است. نمود به بیان ویژگیهای مصداق یک رویداد در جهان خارج بازمیگردد. وجه نیز شکل بیان تعبیر گوینده از یک رویداد است. در فصل پانزدهم از «پارهگفتار و بافت» سخن به میان آمده است. فصل شانزدهم اختصاص به بررسی «شاخص» دارد. در فصل هفدهم موضوع «انتخاب نشانه» مورد بررسی قرار گرفته است. فصل هجدهم به بررسی گسترۀ ارجاع اختصاص یافته است. در فصل نوزدهم بحث «موجود و ناموجود» بررسی شده است و فصل پایانی دربارۀ موضوع «رویدادنمایی» است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات