رسالة في الإجتهاد و التقليد (حسینی طهرانی)
| رسالة في الإجتهاد و التقليد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حلی، حسین (نویسنده) حسینی طهرانی، محمدحسین (محرر) |
| ناشر | علامه طباطبايی |
| مکان نشر | ايران - مشهد |
| سال نشر | 1433ق |
| شابک | 978-600-5738-27-8 |
| موضوع | اصول فقه شيعه، اجتهاد و تقليد، فتوا |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسالة في الإجتهاد و التقليد، تقریر مباحث آیت‌الله حاج آقا حسین حلی (متوفی 1394ق) به قلم علامه سید محمدحسین تهرانی (متوفی 1416ق) به زبان عربی است. این اثر با موضوع فقه و اصول امامی ارائه شده و حاوی مباحث بخش اجتهاد و تقلید است.
علامه تهرانی در روز 26 شعبان سال 1375ق از نوشتن این اثر فارغ شد؛ وی، تمام آنچه را که از مجلس بحث استادش بهره برده را بدون کم و زیاد نوشته است. او در آن موقع در نجف اشرف بوده و از درس استادش استفاده می‌کرده است. این کتاب، سیاهه‌های علامه تهرانی بوده که به همت ناشر، در قالب کتاب درآمده است.[۱]
ساختار
کتاب حاوی مقدمه ناشر و محتوای مطالب در قالب دو بخش اصلی مباحث مربوط به اجتهاد و مباحث مربوط به تقلید است که هرکدام دارای بخش‌هایی هستند.
گزارش محتوا
این اثر، نسبت به سایر کتاب‌های نظیر خودش امتیازاتی دارد که آن را مجموعه مفیدی برای اهل علم و فقاهت قرار داده است؛ از اهم این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اشتمال این اثر بر عمده مباحث متعلق به کتاب اجتهاد و تقلید به شکلی جامع.
- روش حاج‌آقا حسین حلی دارای ویژگی‌هایی است که دقت و جامعیت و درک فروع مربوط به یک مسئله و طرح مباحث بدیع و آرای ارزشمند در مباحث اجتهاد و تقلید آز آن جمله است. این ویژگی‌ها در تقریرات علمای معاصر حاج‌آقا حسین، یافت نمی‌شود.
- دقت علامه تهرانی در تقریر، به‌گونه‌ای که همه مباحثی که توسط استادش مطرح شده را به شکل مبسوط و کامل نقل نموده است.
- این اثر دارای حواشی‌ای مرحوم علامه تهرانی در هنگام درس گرفتن از استادش است در بین این حواشی، گاه نقدهای بدیعی بر نظرات استادش وجود دارد.
- این کتاب، اولین تقریری است که از مباحث مرحوم آیت‌الله حاج‌آقا حسین حلی در مباحث اجتهاد و تقلید چاپ می‌شود و پیش‌ازاین تقریرات ایشان در این موضوع به چاپ نرسیده است.[۲]
در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای ارائه شده که در آن ترجمه‌ای از حاج‌آقا حسین حلی و علامه تهرانی و آثارشان و توضیحی درباره امتیازات این اثر توسط ناشر ارائه شده است.[۳] سپس محتوای مطالب کتاب در دو بخش کلی ارائه شده است؛
اولین بخش کلی از مباحث کتاب، مباحث مربوط به اجتهاد است. در ابتدای این بخش تعریف‌های اجتهاد ارائه و بررسی شده و تعریف مختار مؤلف بیان می‌شود. سپس بحث وجوب اجتهاد ارائه می‌شود و عینی یا کفایی بودن آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.[۴] پس از بیان این مباحث، حجیت فتوای مجتهد مطرح می‌شود. در این فصل از این بخش، وجه حجیت اجتهاد مجتهد بر عامی و کیفیت رجوع عامی به مجتهد در فتوا بیان می‌شود. همچنین بحثی درباره قول به نیابت و تنزیل و اشکال بر آن دو مطرح شده و به لزوم فرق گذاشتن میان علم وجدانی و استنباطی مجتهد به حکم، تنبه داده می‌شود. از دیگر مباحثی که در این مقام به آن پرداخته می‌شود کیفیت رجوع عامی به مجتهد انفتاحی در اعمال اربعه اجتهاد و همچنین کیفیت رجوع وی به مجتهد انسدادی روشن می‌شود. همچنین اشکالاتی در رجوع عامی به مجتهد انسدادی بنا بر کشف، و همچنین بنا بر حکومت به هر دو قسمش، مطرح می‌شود و در پایان، دو اشکال دیگر در رجوع عامی به مجتهد انسدادی بر جمیع مبانی ثلاثه، مطرح می‌گردد.[۵] ادامه مباحث بخش اول کتاب در مباحث اجتهاد درباره حجیت حکم مجتهد است. در این قسمت بیان می‌شود که بناء علی الانفتاح، اشکالی در حجیت حکم حاکم نیست و سخن در حجیت حکم حاکم بناء علی الانسداد است.[۶] ادامه مطالب این بخش به مباحث مربوط به تجزی در اجتهاد، مبادی اجتهاد، و تبدل رأی مجتهد می‌پردازد.[۷]
بخش دوم مطالب کتاب، درباره مباحث تقلید است. در این بخش تقلید در لغت تعریف شده و سپس تعاریف تقلید در اصطلاح و اشکالات و نقض و ابرام در این تعاریف ارائه می‌شود. سپس ادله حجیت قول مفتی ارائه می‌گردد. در این قسمت از این بخش، سخنی درباره «تسلسل»ی که در کفایه در این مقام وارد شده است هم مطرح شده و همچنین درباره فطری بودن تقلید و اشکالات وارد بر آن نیز سخن به میان می‌آید. سپس درباره تقلید اعلم صحبت می‌شود. ادله وجوب تقلید و عدم وجوب تقلید اعلم طرح و بررسی می‌شود و حکم رجوع به غیر اعلم با تمکن از فحص و احتیاط، ضمن یک فرع تبیین می‌گردد.[۸] پس‌ازاین مباحث، بحث از تقلید میت شرح داده می‌شود. استدلالات مبنی بر جواز تقلید ابتدایی از میت ضمن چهار دلیل و مناقشه در آن‌ها مطرح می‌شود.[۹] فصل بعدی و آخرین فصل از مطالب این بخش، در بیان ما یجب فیه التقلید است.[۱۰]
وضعیت کتاب
در صفحه 38 مقدمه ناشر، رونوشت صفحه اول از نسخه خطی کتاب ارائه شده است. فهرست مطالب کتاب در ابتدای آن ذکر شده است و فهرست‌های منابع و مصادر و تألیفات علامه تهرانی، در انتهای آن. متأسفانه ظروف زمان و مکان به علامه تهرانی مهلت نداد که در این مجموعه مراجعه کند و آن را تنظیم و تدوین نماید و به اصلاح آن بپردازد بلکه این اثر دست‌نوشته مطالب ایشان بوده است که توسط مؤسسه ترجمه و نشر دوره علوم و معارف اسلام در راستای تکمیل کتاب‌های علامه تهرانی، چاپ شده است. این مؤسسه ابتدا به چاپ این اثر کرده؛ زیرا این تنها اثر اصولی در میان آثار ایشان است که از مرحوم آیت‌الله حلی استفاده کرده است. ارزش‌گذاری متن و استخراج مصادر و اضافه برخی آرای مرحوم علامه تهرانی در حاشیه در برخی موارد و رمزگذاری این موارد با حرف «م» از کارهای تحقیقی این مؤسسه در راستای نشر این اثر بوده است.[۱۱] ارجاعات کتاب در پاورقی ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.