العروة الوثقی فيما تعم به البلوی

العروة الوثقی
العروة الوثقی
پدیدآوران	یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم (نویسنده)
ناشر	مکتبة الداوري
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1414 ق
چاپ	1
موضوع	فقه جعفری - قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏183‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ی‎‏4‎‏ع‎‏4‎‏ ‎‏1300‎‏الف
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

العروة الوثقی فيما تعم به البلوی، تألیف سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (متوفی 1337ق)، کتابی است فقهی فتوایی و مطابق با مذهب شیعه اثناعشری، به زبان عربی.

کتاب العروة الوثقی در بین آثار فقهی معاصر درخشندگی خاصی دارد. این اثر که به خامه فقیه محقق سید محمدکاظم طباطبایی یزدی(ره) نگاشته شده، توسط دو تن از شاگردان ایشان، یعنی شیخ احمد کاشف‌الغطاء و برادر کوچک‌ترش شیخ محمدحسین، از لحاظ ادبی بازنویسی شده است^[۱].

جایگاه کتاب العروة

به‌خاطر جایگاه ویژه کتاب، نام نویسنده کتاب؛ سید محمدکاظم یزدی، را صاحب عروة ذکر می‌کنند.

این اثر به علت ممیزات و خصوصیات مثبتی که دارد، بسیار مورد اعتماد و استفاده مراجع و علما قرار می‌گیرد. این کتاب پس از تألیف تا به امروز همواره به عنوان متن کتاب درسی استادان و مدرسان خارج فقه بوده است. به‌علاوه در طول یک قرن اخیر شروح، حواشی و تعلیقات بسیاری بر این اثر نوشته شده است^[۲].

چاپ اول کتاب توسط شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء(متوفی 1373ق)در بغداد و در سال 1328ق صورت گرفته است^[۳].

شیخ عباس قمی در مقدمه کتاب غایة القصوی چنین می‌گوید: مدتها بود در خاطرم خطور می‌کرد که چقدر شایسته و لازم است که برای مکلفین یک رساله جامع فراهم شود که مشتمل باشد بر کثر فروع و مهمات مسائل و ایشان را در مقام حاجت، از جمع آوردن اسفار و رسائل، بی نیاز کند و اگرچه رساله‌های عملیه بسیار بود، لیکن در بین آنها ندیدم رساله‌ای را که از هر جهت جامع و برای کافه مقلدین نافع باشد، مگر در این اواخر که به رساله شریفه «عروةالوثقی فیما تعم به البلوی» برخوردم که از دُرر بار حضرت حجةالاسلام و آیت‌الله فی الانام، مبین الحلال و الحرام و فقیه اهل البیت(ع) سیدنا الأعظم و ملاذنا المعظم ابوالمکارم مولانا السید محمدکاظم الطباطبایی بیرون آمده است. من دیدم، الحق همان کتابی است که همیشه دیدار آن را متمنی و طالب و زیارت مثل آن را شایق و راغب بود، چه آن رساله‌ای است، سهل التناول و مرغوب، در نهایت جودت تألیف و حسن اسلوب، جامع جمیع رسائل و حاوی کافه مسائل و کافل انواع فروع فقهیه، بل ناسخ رساله‌های عملیه.... لیکن چون این کتاب شریف، عربی بود و فارسی‌زبانان را از آن بهره‌ای نبود، به خاطرم رسید که آن را فارسی کنم تا نفعش عام و ذخیر این مجرم کثیر الآثام گردد...

در مقدمه کتاب مستمسک العروة الوثقی تألیف آیت‌الله العظمی سید محسن طباطبایی حکیم که اولین شرح بر العروة الوثقی است، این گونه آمده است:

کتاب پرارزش عروة الوثقی از حیث دقت و تحقیق، به گونه‌ای است که در حوزه‌ها محور درسی بسیاری از فقها قرار می‌گیرد، با این که قبل از آن، محور درس‌های فقهی علما، کتاب شرائع الاسالم و بعد از آن کتاب، تبصرة المتعلمین نوشته مرحوم علامه حلی بود، اما بعد از ظهور کتاب عروة الوثقی تألیف مرحوم آیت‌الله یزدی، این کتاب ارزشمند محور درسی حوزه‌های علمیه گردید و شروح و تعلیقات زیادی بر آن نگاشته شده است. همچنین مطالب و نظریات آن، مورد عنایت مدرسان و محصلان بوده و محل نقد و بررسی آنان قرار گرفته است^[۴].

گزارش محتوا

کتاب عروة الوثقی دربرگیرنده ابواب مختلف فقه است و احکام و مسائل شرعى را بیان مى‌کند. این اثر در مجموع، محتوى 3260 مسأله در سه جلد تألیف شده و جلدهای آن به ترتیب حاوى این مسائل است:

مباحث اجتهاد و تقلید؛ کتاب الطهارة؛ کتاب الصلاة؛ کتاب الصوم؛ کتاب الاعتکاف؛ کتاب الزکاة؛ کتاب الخمس؛ کتاب الحج؛ کتاب الاجاره؛ کتاب المضاربه؛ کتاب المزارعه؛ کتاب المساقات؛ کتاب الضمان؛ کتاب الحواله؛ کتاب النکاح؛ کتاب الوصیه.
مباحث حرمت ربا؛ مباحث عده و احکام آن؛ کتاب الوکاله؛ کتاب الهبه؛ کتاب الوقف؛ رساله‌اى کوچک در صدقه بالمعنى الاخص.
جلد سوم آن مشتمل بر کتاب القضاء است و مسائل آن به نحوى ترتیب یافته که دستیابى به آنها بسیار آسان و همواره موردتوجه مراجع تقلید بوده است و بسیارى از بزرگان مراجع بر آن حاشیه زده و یا شرحى بر آن نوشته‌اند^[۵].

کتاب الحج العروة، مشتمل است بر مقدمه‌ای از «سید محمد» فرزند سید محمدکاظم یزدی. این مقدمه مشتمل بر اسرار حج و آداب سفر و مستحبات و... حج است.

این مقدمه در بیش از بیست صفحه وزیری در ابتدای کتاب الحج در تمام چاپ‌های العروة الوثقی به چاپ می‌رسد^[۶]

کتاب ملحقات عروة الوثقی با دو جزء در یک مجلد به چاپ رسید و ابواب فقهی این ملحقات، عبارتند از: کتاب الربا، کتاب العدة، کتاب الوکالة، کتاب الهبة، کتاب الوقف، کتاب القضاء؛ و این ابواب فقهی در ملحقات عروة الوثقی هرکدام کتاب مستقل و استدلالی است، اما اصل عروة الوثقی مانند رساله عملیه است و بدون استدلال و اگر هم استدلالی باشد بسیار کم و گذرا به دلیل آن اشاره شده است.

لازم به یادآوری است که عنوان ملحقات العروة الوثقی، توسط ناشر انتخاب شده است، و الا نام اصلی آن، همان العروة الوثقی است که شامل اکثر ابواب فقهی می‌شود. از آن جایی که ابتدا مسائل الطهارة و الصلاة و االصوم و الزکاة و الخمس و الحج و النکاح به چاپ رسید و سپس سایر ابواب فقهی به طبع رسید، عنوان ملحقات العروة الوثقی بر آن نهادند، و خود سید یزدی هم در وصیت نامه‌اش تصریح می‌کند که این ابواب فقهی، باقیمانده و تتمه عروة الوثقی است^[۷].

شروح، حواشی و تعلیقات

منهج التحقیق في الاجتهاد والتقلید (شرح وتعلیقات علی العروة الوثقی)، محمد امین محرابی، نشر ذوی القربی.

پانویس

↑ باقری افشار، پوران، ص207
↑ همان، ص208
↑ زمانی نژاد، علی‌اکبر، ص267
↑ بذرافشان، مرتضی، ص123-124
↑ همان، ص122
↑ زمانی نژاد، علی‌اکبر، ص272
↑ همان، ص280

منابع مقاله

زمانی نژاد، علی‌اکبر، تراز اجتهاد در پرتو عروه»، فقه، پاییز 1391، سال نوزدهم، شماره 3
باقری افشار، پوران، معرفی حواشی، شروح و تعلیقات بر عروة الوثقی، نقد کتاب فقه و حقوق، بهار و تابستان 1396، شماره 9 و 10
بذرافشان، مرتضی، سید محمدکاظم یزدی، فقیه دوراندیش، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1376.

وابسته‌ها

[1] باقری افشار، پوران، ص207

[2] همان، ص208

[3] زمانی نژاد، علی‌اکبر، ص267

[4] بذرافشان، مرتضی، ص123-124

[5] همان، ص122

[6] زمانی نژاد، علی‌اکبر، ص272

[7] همان، ص280

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]