تقدمة المعرفة

تقدمة المعرفة
پدیدآوران	حنین بن اسحاق (نويسنده) کمونه، صادق (سایر)
سال نشر	1938م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	R۱۲۶/ب۷ت۷
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تقدمة المعرفة، از آثار پزشک نامور یونان باستان و پدر علم پزشکى، بقراط (حدود460-335ق‌م)، است که آن را پزشک و مترجم مسیحی دوره عباسی، ابوزید حنین بن اسحاق عبادى (194- 260ق)، از‏ یونانی به عربی ترجمه کرده است. بقراط در اثر حاضر به بررسی «پیش‌بینی پزشکی و چگونگی شناسایی نشانه‌های بیماری و مراحل درمان آن و سرانجام بیمار» می‌پردازد و بر «اولویت شناسایی علائم عمومی بیماری‌ها» تأکید می‌کند. پژوهشگر معاصر، صادق کمونه این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای مفید نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر و مترجم را شناسانده و همچنین در پاورقی‌ها توضیحاتی لغوی بر آن افزوده و تفاوت‌های نسخه‌ها را مشخص کرده است.

اسم کتاب

«تَقْدِمَةُ الْمَعْرِفَة»، در لغت به معنی پیش‌آگهی از وقوع رخدادهای مختلف و به‌ویژه در پزشکی به معنی پیش‌بینی پزشک درباره سیر بیماری و سرانجام بیمار بر پایه نشانه‌های موجود، از جمله رنگ چهره، نحوه تنفس، عرق و نشانه‌های دیگر و پس از تشخیص بیماری از سوی پزشک است.

هدف و روش

• بقراط مقدمه‌ای بیان نکرده است، ولی ابوزید حنین بن اسحاق عبادى با اشاره به اینکه این کتاب 3 مقاله دارد، موضوع مورد بحث در هریک از مقالات مذکور را توضیح داده است.
• صادق کمونه، کتاب حاضر را از آثار پزشکی یونانی و کم‌برگ و پربار شمرده که در دوره نهضت ترجمه روزگار عباسیان به عربی ترجمه شده است و درباره عوارض بیماری‌های دشوار بحث می‌کند و تدابیری برای پیشگیری و درمان پیشنهاد می‌دهد.

ساختار و محتوا

این اثر کوتاه، از 3 مقاله به‌ترتیب ذیل سامان یافته است:

1. مقاله اول: نشانه‌هایی که در صورت و همه اعضای آن و دماغ (مغز) و سینه و عروق و ورم‌هایی که پایین‌تر از دنده‌ها پدیدار شود.
2. مقاله دوم: نشانه‌های بیماری که از براز (مدفوع)، بول (ادرار)، بصاق (بزاق)، قیح الصدر (چرک و خونابه زخم سینه) و جراحات بدن فهمیده شود.
3. مقاله سوم: نشانه‌های بحران‌های طبّی.

اهمیت اثر

• پزشکان کوسی و در صدر آنها بقراط بیشتر به آنچه امروزه آسیب‌شناسی عمومی نامیده می‌شود، توجه داشتند. در واقع پزشک باید شباهت‌های موجود میان بیشتر بیماری‌ها را - گرچه تفاوت‌هایی باهم دارند - می‌شناخت و این‌چنین بود که در پزشکی بقراطی، «تقدمة المعرفة» بسی بیش از تشخیص، اهمیت یافت.... در دوره اسلامی نیز همواره بر اهمیت فن «تقدمة المعرفة» و نیز کتاب بقراط اشاره شده است. در واقع «تقدمة المعرفة» بقراط از آثاری بشمار می‌رفت که از بر کردن آنها در میان دانشجویان پزشکی رایج بود.

نمونه مباحث

• شایسته است شخصی که می‌خواهد پیش‌بینی پزشکی کند و خبر بدهد که مریضی، سالم می‌شود و یا می‌میرد و یا بیماری‌اش دیر یا زود، خوب ‌می‌شود، همه نشانه‌ها را بشناسد و باهم مقایسه کند؛ به‌خصوص در بول و بزاق....

منابع مقاله

1. مقدمه محقق و مترجم و متن کتاب.
2. کرامتی، یونس، «دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1387ش.