الوحي و دلالته في القرآن الكريم و الفكر الاسلامي

الوحی و دلالته فی القرآن الکریم والفکر الاسلامي
پدیدآوران	اعرجی، ستار جبر حمود (نویسنده)
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1421 ق
موضوع	وحی و الهام - جنبه‏‌های قرآنی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏220‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏6‎‏و‎‏3
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الوحي و دلالته في القرآن الكريم و الفكر الاسلامى تألیف دكتر ستار جبر حمود الاعرجى كتاب پيرامون يكى از موضوعات مهم علوم قرآنى، يعنى مسالۀ وحى نوشته شده است. مؤلف كه از قرآن پژوهان معاصر مى‌باشد در اين كتاب ابعاد گوناگون مسالۀ وحى را تجزيه و تحليل نموده و مطالب را در پنج فصل بيان كرده است

گزارش محتوا

در فصل اول واژۀ وحى را معنى و آنرا در لغات مختلف و امتها و اديان گذشته و نيز از نظر علماء اسلام مورد بررسى قرار داده است.در فصل دوم وحى را از نظر مصدر توضيح داده، بيان مى‌كند كه براى وحى سه مصدر وجود دارد كه عبارتند از:وحى الهى-وحى شيطانى و وحى كه غير از اين دو باشد.

در فصل سوم-وحى را از جهت دريافت كنندۀ آن كه انبياء عليهم‌السلام و يا ديگر موجودات مى‌باشند تشريح مى‌كند و به خاطر اهميت موضوع، ابتدا وحى به انبياء عموماًو وحى به پيامبر(ص) را خصوصا بحث نموده و در ادامه وحى به موجودات ديگر همچون وحى به انسه‌گانهاى عادى، وحى به حيوانات و وحى به زمين و آسمان را بيان نموده است.

در فصل چهارم، وحى را از ديدگاه صوفيه بررسى نموده براى اين منظور تقسيم بندیهایى براى علم ذكر، آنگاه ديدگاه‌هاى مختلف را در رابطه با علم انبياء و اولیاء بيان كرده است.

در فصل پنجم:وحى را از نظر متكلمين و فلاسفه تشريح نموده است.

در ابتدا وحى را از نظر متكلمين بحث نموده و اينكه كلام الهى چگونه است‌در ادامه پيرامون قديم و يا حادث و مخلوق بودن قرآن ديدگاه‌هاى مختلف را ذكر و در پايان بحث، اشكال مختلف وحى را نام مى‌برد.

در ادامۀ همين فصل وحى را از نظر فلاسفه اسلامى مورد تجزيه و تحليل قرار داده است-در پايان كتاب با عنوان خاتمه-نتايج مهمى را از مباحث ذكر شده در كتاب ذكر نموده است.

با توجه به ويژگی‌هاى كتاب و مباحث آن مى‌توان گفت كه اين كتاب يكى از آثار برجسته‌اى است كه توانسته است مسالۀ وحى را از زواياى مختلف و تقسيم بندیهاى متفاوت، مورد بررسى قرار دهد.

از طرف ديگر، استفاده از ديدگاه‌ها و نظرات مفسران و علماء شيعه نشان‌دهندۀ انصاف نویسنده نسبت به مذهب تشيع مى‌باشد.

ساختار

كتاب داراى يك مقدمه و پنج فصل مى‌باشد كه فهرست مطالب آن به قرار زير است:

فصل اول:

بررسى واژۀ وحى شامل:

الف:وحى در لغت عرب و استعمالات قرآن

ب:وحى و مظاهر آن در لغات سامى

ج:وحى در لغات لاتين و انگليسى

د:وحى در نزد امتها و اديان گذشته

ه‍:وحى در مفهوم اسلامى

فصل دوم:

مصدر وحى شامل:

مبحث اول وحى الهى شامل:

نسبت وحى به خدا/حكمت و اهداف وحى/اهميت وحى/طرق وحى الهى

مبحث دوم:وحى شيطانى شامل:

حقيقت شيطان/طبيعت وحى شيطانى/وحى و دعاوى القاء شيطان/علامات وحى شيطانى/انواع وحى شيطانى/مراتب تاثير شيطانى

مبحث سوم: مصادر ديگر وحى شامل:

الف:وحى بشرى

ب:وحى ملائكه‌اى

ح:وحى مظاهر طبيعت

فصل سوم:

وحى از جهت دريافت كنندۀ آن شامل:

مبحث اول:وحى نبوى عام(وحى به انبياء) شامل:

النبى و الرسول/خصائص دريافت كنندۀ وحى/صورتهاى مختلف وحى نبوى

مبحث دوم:وحى محمدى(ص) شامل:

وحى قرآن/صورتهاى مختلف وحى محمدى و اقسام آن/وحى الهامى /وحى مباشر/اقسام وحى/خصائص وحى محمدى

مبحث سوم:وحى به موجودات ديگر شامل:

وحى به ملائكه/وحى به انسه‌گانها/وحى به حيوانات/وحى به مظاهر طبيعت

فصل چهارم:

وحى در نزد صوفيه شامل:

مبحث اول:علم انبياء عليهم‌السلام

مبحث دوم:علم باطن (علم اولیاء)

فصل پنجم:

وحى در نزد متكلمين و فلاسفه شامل:

مبحث اول:وحى در نزد متكلمين شامل:

كلام الهى/خلق قرآن/کیفیت وحى/اشكال وحى

مبحث دوم:وحى در نزد فلاسفه شامل:

خصائص دريافت كنندۀ وحى/وحى و کیفیت آن/رؤيا.

ويژگى‌ها

1. فصل اول-در اين فصل، ابتدا اقوال گسترده‌اى را پيرامون معناى لغوى و اصطلاحى واژۀ وحى ذكر كرده در ادامه وحى را در اصطلاحات قرآنى شرح مى‌دهد و از آنجا كه سخن گفتن خدا با پيامبران اختصاص به لفظ وحى ندارد، الفاظى كه در قرآن در اين باره به كار رفته، همچون:انباء-قصه-تكليم و... را براى ارتباط خدا با پيامبران توضيح مى‌دهد.
2. فصل دوم: مبحث اول.وحى را از جهت مصدر الهى داشتن بحث نموده در ادامه حكمت و اهداف وحى را تشريح مى‌نمايد.
3. فصل دوم: مبحث دوم:در اين مبحث پيرامون وحى از ناحيۀ شيطان بحث نموده به همين مناسبت ابتدا پيرامون حقيقت شيطان سخن گفته، آنگاه علامات وحى شيطانى را توضيح مى‌دهد.
4. فصل دوم.مبحث دوم:در اين قسمت انواع وحى شيطانى را بررسى نموده، در اين رابطه از آيات قرآن استفاده مى‌كند كه وحى شيطانى به صورتهاى:وسوسه، نزع، مس، همز و...مى‌تواند صورت پذيرد.
5. فصل سوم-مبحث اول:در اين قسمت-وحى به انبياء و رسولان را مورد بحث قرار داده است.در ابتداء دو واژۀ رسول و نبى را از نظر لغت و اصطلاح معنى كرده، در ادامه ديدگاه‌هاى علماء را دربارۀ تفاوت اين دو لفظ بيان كرده است
6. فصل سوم-مبحث سوم:در اين قسمت وحى به موجودات ديگر-همچون ملائكه و انسه‌گانهاى عادى و حيوانات و... را مورد بحث و بررسى قرار داده.در ادامه به مناسبت وحى به مادر موسى اين مسأله را مطرح مى‌كند كه آيا زنان مى‌توانند به مقام نبوت برسند يا خير، اقوال علماء را در اين باره ذكر و بررسى نموده است.
7. فصل سوم-مبحث سوم:در اين مبحث وحى به ديگر موجودات را توضيح مى‌دهد، در قسمتى از آن وحى به حيوانات همچون زنبور عسل را بيان نموده كه ممكن است به دو صورت الهام و غريزه و تسخير صورت بپذيرد.
8. فصل پنجم: در اين فصل وحى را از ديدگاه فلاسفه و متكلمين مورد بحث قرار داده نظريۀ حدوث و قدم قرآن را از نظر متكلمين بررسى نموده است.

نسخه شناسى

كتاب يك جلد، متن آن عربى و داراى 291 صفحه مى‌باشد كه داراى فهرست:

الف: منابع و مآخذ

ب: موضوعات كتاب است.