المناسك من الأسرار
المناسك من الأسرار، از آثار قاضی سمرقند، پایهگذار «علم خلاف»، اصولی و فقیه حنفی قرن پنجم هجری قمری، ابوزید عبیدالله (عبدالله) بن عمر بن عیسی دبوسی بخاری سمرقندی، مشهور به ابوزید دَبُوسی (متوفای حدود 430ق)، است که به بررسی فقهی استدلالی احکام و مناسک حجّ و عمره از دیدگاه حنفیان و شافعیان میپردازد. پژوهشگر معاصر، نایف بن نافع عمری، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوزید دبوسی و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده است.
| المناسك من الأسرار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دبوسی حنفی، عبد الله بن عمر (نويسنده) عمری، نایف بن نافع (محقق) |
| ناشر | دار المنار |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د2ک2 188/9 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- نایف بن نافع عمری، با تأکید بر آنکه اثر حاضر بخش مناسک از کتاب بزرگ الأسرار تألیف ابوزید دبوسی در باب اختلاف مذهب فقهی حنفی و شافعی است، افزوده است: این مباحث، مهمّ است؛ زیرا به رکنی اساسی از اسلام، یعنی حجّ، تعلق دارد و پیوند بین خالق و مخلوق را تنظیم میکند[۱].
- نویسنده ابتدا دیدگاه حنفیان و شافعیان را در هر مسئله میآورد و آنگاه ادله شافعی و حنفی را ذکر میکند و سپس با عبارتی روشن سخن شافعی را مردود میشمارد و...[۲].
انتقاد بر نویسنده
- محقق مذکور این انتقاد را بر ابوزید دبوسی وارد دانسته است که او در مواردی به قول ضعیف اعتماد میکند و حکمی را به حنفیان یا شافعیان نسبت میدهد؛ درصورتیکه آثار این دو مذهب فقهی بر دیدگاهی مخالف آن دلالت دارد. نایف بن نافع عمری 10 مورد از مصادیق این نقد را ذکر کرده است[۳].
ساختار و محتوا
- در این اثر، حکم فقهی تعداد 146 مسئله حجّ و عمره به شکل مقایسه بین مذهب حنفی و شافعی بررسی شده است. نویسنده برخی از مسائل را مطرح نکرده است؛ زیرا درباره آن اختلافی بین حنفی و شافعی وجود ندارد؛ بهعنوان مثال او نوشته است: در اینجا شروط وجوب حجّ، سپس کیفیت وجوب را مطرح میکنیم و آنگاه به بیان واجب میپردازیم، ولیکن «سبب وجوب حجّ» بررسی نمیشود؛ زیرا اختلافی در آن نیست[۴].
نمونه مباحث
- ما میگوییم: حلال نیست که مُحرِم، چهرهاش را بپوشاند، ولی شافعی گفته است که حلال است و...[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.