المعجم الوافي في أدوات النحو العربي
| المعجم الوافي في أدوات النحو العربي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ح‍م‍د، علی توفیق (نويسنده) زعبی، یوسف جمیل (نويسنده) |
| ناشر | دولة الإمارات العربیة المتحدة. جامعة الإمارات العربية المتحدة، عمادة المکتبات الجامعة |
| مکان نشر | اردن - اربد |
| سال نشر | 1414ق - 1993م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ح8 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المعجم الوافی فی ادوات النحو العربی نوشته علی توفیق الحمد و یوسف جمیل زعبی، فرهنگ الفاظ و ادوات نحو عربی است. این ادوات همراه با شواهد قرآنی و اشعار و عبارات عربی شرح و توضیح شده است.
موضوع کتاب گردآوری کلمات عوامل و نشان‌دادن عمل و صورت‌های به‌کارگیری آن است. همچنین کلماتی که در استعمال لغوی به صورت مخصوص شهرت دارد، گردآوری و وجوه اعراب این کلمات ذکر شده است.[۱]
مصادر معجم عبارت از کتب نحو و لغت قدیم و جدید است؛ البته در بخش زیادی از کتاب بر کتاب «مغنی البیب» ابن هشام انصاری اعتماد شده است. در رابطه با شواهد در هر رأی یا مسأله‌ای به شاهدی از آیات قرآن کریم استناد شده است و شواهد قرآنی بالغ بر 600 آیه می‌شود. شواهد شعری نیز بالغ بر 650 بیت است که همه از اشعار قدماست و جز دو سه بیت از اشعار مولدین (شعرای پس از مخضرمین و پیش از محدثین) برای استئناس و تمثیل نیامده است. گاه نیز حدیث شریفی یا قول مشهور منقولی از عرب، یا جمله ساخته شده برای توضیح یا تمثیل آمده است. در رابطه با هر آیه قرآن کریم در پاورقی به شماره سوره و آیه اشاره شده است. همچنانکه مصدر شاهد شعری در کتب لغت یا نحو قدیم اشاره شده است. اگر هم ارجاع به آن دو متعذر بوده به دیوان شاعر ارجاع شده است. در رابطه با شواهد منقول از کتاب سیبویه به همین مصدر اعتماد شده است. کلمات ذکر شده در کتاب بیش از 600 کلمه است که در رابطه با هر کلمه به وجوه اعراب آن، عرض، تمثیل، استشهاد، ذکر مشهورترین آراء در صورت ضرورت و... اشاره شده است.[۲]
کلمات به ترتیب حروف الفبا مرتب شده است. در ترتیب کلمات، رسم کتابی لحاظ شده است نه نطق صوتی؛ به عنوان مثال کلمه «أُفّ» قبل از کلمه «أفعل» و کلمه أوّاه پیش از أوه ذکر شده است. کلمات مرکب نیز بنا بر ترکیب مرتب شده است؛ به عنوان مثال «فصاعدا» در باب فاء و «لایکون» و «لاسیما» و «لا أبالک» در باب لام مطرح شده است.[۳]
فهرست شواهد شعری، مصادر و محتوا در پایان کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.