القضاء و القدر(مناظرة الشيخ مع قدري)
رسائل ابن سینا | |
---|---|
پدیدآوران | ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) |
ناشر | بيدار |
مکان نشر | قم - ایران |
سال نشر | 1400 ق |
چاپ | 1 |
موضوع | فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
زبان | عربی |
تعداد جلد | 1 |
کد کنگره | BBR 362 1359 |
نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
القضاء و القدر رسالهای از بوعلى سینا و به زبان عربى است که زمان تأليف آن را سال چهار صد و چهارده تخمين زدهاند و حاصل مناظره وی با يكى از اهل قدر منكر قدر است. میرداماد در كتاب قبسات، خواجه نصيرالدين طوسى در شرح اشارت و سيد احمد علوى در كتاب خود، به اين رساله، استناد كردهاند و آن را در رديف كتب معتبر و قابل استناد به حساب آوردهاند، امّا بعد از آنها و در دورههاى بعدى چنين عنايتى به اين اثر ارزشمند به چشم نمىخورد.
این رساله به همراه بیست و دو رساله دیگر در مجموعهای به نام رسائل ابن سينا، به چاپ رسیده است.
ساختار
رساله، فاقد هر گونه باببندى و فصلبندى و داراى عباراتى مغلق است.
واژهاهل قدر، در دو جا مورد استفاده متكلمين قرار گرفته است: يكى در مورد جبريّون كه قائل به قضا و قدر الهى و عدم اختيار انسان مىباشند. ديگرى در مورد معتزله و منكران قدر مىباشد؛ يعنى كسانى كه به قدرت انسان قائلند و او را صاحب قدرت و اختيار در اعمال خود مىدانند.
گزارش محتوا
ابن سينا، در اين مناظره، در پى به كرسى نشاندن نظريه «لا جبر و لا تفويض بل امر بين امرين» است كه روايات و احاديث نيز ما را به آن مسير رهنمون گشتهاند، فلذا در بعضى از قسمتهاى اين مناظره، اشاره به سخافت قول اشاعره كه در مقابل معتزله بودهاند، اشاره مىكند تا ضمن محكوم كردن طرف مناظره، از ديدگاه مقابل آنان نيز تبرى بجويد.
بوعلى، مىگويد: مصدر هر فعلى طاعت شوق است، بلكه هر اراده و اختيارى، حادث و داراى آغاز است و هر چه چنين باشد سببى دارد، آنگاه اين استدلال را تا آنجا ادامه مىدهد كه واجبالوجود شدن اراده، پيش از موجود شدنش، به اثبات برسد. در ادامه رساله، حدود اراده انسان را تبيين كرده و آن شخصى معتزلى را كه انسان را موجودى با اراده مطلق مىپندارد، به طريق مستقيم راهنمايى مىكند.