القصيدة المزدوجة في المنطق
| منطق المشرقیین و القصیدة المزدوجة فی المنطق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) |
| ناشر | کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1364 ش یا 1405 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | منطق - متون قدیمی تا قرن 14
شعر عربی - قرن 5ق. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BC 66 /ع4الف2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
القصيدة المزدوجة في المنطق، تألیف ابوعلی حسین بن عبدالله سینا(259-416ق) است که ایشان آراء منطقی خویش را به‌صورت منظوم به زبان عربی درآورده است. این اثر به همراه دیگر اثر ابن سینا در منطق به نام «منطق المشرقیین» در یک جلد توسط انتشارات کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی منتشر شده است.
این اثر دارای نامهای دیگری نیز است که الرجز المنطقی، القصیدة المصرعة، میزان النظر و ارجوزة فی المنطق از آن جمله است.[۱].
درباره اهمیت و جایگاه این اثر چنین گفته‌اند: از مشهورترین شعرها در منطق می‌توان دو قصیده را نام برد؛ یکی القصیدة المزدوجة فی المنطق از ابن سینا و دیگری السلم المرونق فی المنطق از اخضری[۲]
ابوعلی سینا این اثر را به ابوالحسن سهل بن محمد سهلی تقدیم نموده است.
ساختار
القصیدة المزدوجة دارای 296 بیت است که در شانزده بخش تدوین شده است. نویسنده بعد از مقدمه، مباحث الفاظ را مطرح کرده است و چنین به نظر می‌رسد که بقیه بخش‌های این اثر مقسم بحث الفاظ واقع شده باشد.
گزارش محتوا
این اثر به‌صورت یک قصیده 296 بیتی است که ابن سینا مفاهیم مختلف علم منطق را به‌صورت شعر سروده است.
نویسنده در مقدمه بعد از خطبه ابتدایی آن به این مطلب اشاره می‌کند که فطرت انسان به‌تنهایی برای رسیدن به‌حق کافی نیست؛ بلکه او باید مجهز به یک ابزار فکری بشود و با به‌کارگیری آن، فکر را از ضلالت و گمراهی خارج کند... که به آن علم منطق می‌گویند. علم منطق پایه و اساس بسیاری از علوم است که میراث ذوالقرنین به شمار می‌رود... برای به دست آوردن این فن، باید اصول و قوانین آن فرا گرفت. نویسنده در ادامه از انگیزه تألیف خود سخن به میان می‌آورد[۳].
اولین بحث کتاب با مباحث الفاظ[۴] آغاز می‌شود. نویسنده بعدازاین بحث، مباحث مقولات عشر[۵] و اقسام قضایا[۶] آورده است، سپس از اقسام استدلال[۷] رونمایی کرده که قیاس، استقراء و تمثیل از آن جمله‌اند، در ادامه به صناعات خمس[۸] یعنی برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه پرداخته و در آخر درباره حد و رسم[۹] مطالبی بیان نموده است.
وضعیت کتاب
کتاب دارای دو پاورقی است که پاورقی اول آن درباره ذوالقرنین[۱۰] و پاورقی دوم آن چگونگی تلفظ یک لفظ[۱۱] آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب؛
- نادرپور، هوشیار، نقد و بررسی کتاب تطور المنطق العربی، کتاب ماه فلسفه، آبان 1388، شماره 26.
- برخورداری، زینب، آثار منطقی ابن سینا، کتاب ماه فلسفه، مرداد 1389، شماره 35؛ درج در پایگاه مجلات تخصصی نور.