الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة
| الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ظهیره، محمد بن محمد (نويسنده)
سقا، مصطفی (محقق) مهندس، کامل (محقق) |
| ناشر | دار الکتب و الوثائق القومیة. الإدارة المرکزیة للمراکز العلمیة. مرکز تحقیق التراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1430ق - 2009م |
| چاپ | 2 |
| شابک | 977-18-0624-6 |
| موضوع | قاهره - تاریخ - مصر - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ف6 77 DZT |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الفضائل الباهرة في محاسن مصر و القاهرة، اثری از ابن ظهیره محمد جمال‌الدین بن محمد نورالدین است. این اثر به موضوع تاریخ (تاریخ محلی) اختصاص یافته و توسط مصطفی سقا و کامل مهندس تحقیق شده است.
نوشتار حاضر مشتمل بر مطالبی در تاریخ و جغرافیای مصر و قاهره است. ازآنجاکه «ابن ظهیره» یا «ظهیره»، اسمی علم برای خاندانی مکی از بنی‌مخزوم است و افراد زیادی از حافظان و فقها و قضات و محدثین با این عنوان شهرت دارند، این اختلاف پیدا شده که آیا صاحب کتاب حاضر کدام‌یک از افراد مشهور به این عنوانند[۱]. بااین‌وجود محقق اثر بر اساس شواهدی احتمال انتساب این اثر به ابواسحاق ابراهیم بن علی بن محمد بن حسین بن علی بن عطیه، ابن ظهیره (825-891ق) را قوی‌تر دانسته؛ گرچه بعید نمی‌داند که ابوالطیب محب‌الدین احمد، مؤلف کتاب باشد[۲].
نویسنده در نگارش این کتاب از آثار دانشمندان پیش‌گام در تاریخ و جغرافیای مصر، نظیر: «فتوح مصر و أخبارها» نوشته ابن عبدالحکم (م 257ق)، «ولاة مصر و قضاتها و فضائلها» از محمد بن یوسف کندی (م 350ق)، «فضائل مصر» ابن زولاق (م 387ق) و به‌ویژه از استاد خود تقی‌الدین مقریزی (م 845ق) بهره گرفته است[۳]. صرف نظر از دو فصل این کتاب (ذکر زیبایی‌های مصر و آنچه به مصر اختصاص دارد) که از ابتکارات نویسنده است، کتاب یادشده به‌مثابه مختصری از کتاب خطط مقریزی تلقی شده است[۴].
اهمیت این اثر در حقیقت به استفاده گسترده نویسنده از مصادری دانسته شده که در حال حاضر در دسترس نمی‌باشند[۵].
کتاب در یک مقدمه، نوزده فصل و یک خاتمه تنظیم شده است[۶]. نویسنده ضمن ذکر مبدأ و آغاز مصر و حدود و ثغور آن، به ذکر حاکمان آن قبل از طوفان زمان حضرت نوح(ع)، دوران جاهلی و زمان فتح اسلامی تا دوران سلطان مراد عثمانی و همچنین به ذکر استان‌ها و شهرها و روستاها و مراکز جمعیتی آن پرداخته است.
فضیلت مصر از خلال آیات قرآن و احادیث شریف نبوی، دعای انبیا برای مصر و مردمان آن و وصف آن توسط برخی عالمان، از دیگر مطالبی است که نویسنده متعرض آنها شده است. وی در مطالبی دیگر به انبیا، حاکمان، پادشاهان و دانشمندانی که در مصر متولد شده‌اند، اشاره کرده و همچنین از مساجد و ابنیه، مقدار خراج آن، خوراک و پوشاک مصر برگرفته از کتاب خطط ابن زولاق و تاریخ او، سخن به میان آورده است. ذکر عجایب مصر و مقاییس آن و ذکر شهر قاهره به‌همراه یاد زیبایی‌های مصر و امور مختص به مصر و قاهره، از دیگر مطالب کتاب است[۷].
محقق علاوه بر اشاره به اختلاف برخی از عبارات متن کتاب در نسخ مختلف، در پاورقی[۸]، به استخراج و مستندسازی مطالب اثر بر اساس منابع مختلفی که نویسنده از آنها استفاده کرده، پرداخته است[۹]. وی در مواردی نیز توضیحاتی را راجع به برخی از عبارات و اماکن و برخی از شخصیت‌ها که نامی از آنها در متن آمده، آورده است[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.